Bi-3H-12.3-Soorten veranderen (Paulien)

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

12.3

Soorten

veranderen

12.3 Leerdoelen

• Je weet hoe lang er al leven is op aarde.
• Je kunt benoemen waaraan je kunt zien dat soorten aan elkaar verwant zijn. 
• Je kunt oorzaken benoemen waardoor soorten veranderen.
• Je kunt uitleggen hoe nieuwe soorten ontstaan.

12.3 Begrippenlijst

• Cyanobacteriën-ozonlaag
• Verwandschapsschema-gemeenschappelijke voorouder-verwant-ongewervelden-gewervelden 
• variatie in eigenschappen-erfelijke eigenschappen-erfelijke variatie-DNA-Mutatie-natuurlijke selectie-survival of the fittest
• Variatie-erfelijke variatie-natuurlijke selectie-isolatie-nieuwe soorten

EVOLUTIE

De ontwikkeling op aarde waarbij soorten (langzaam) veranderen  en er nieuwe soorten ontstaan 

Waar komen wij vandaan?

Hoe is de aarde ontstaan?

Zoek een origineel plaatje van Darwin

Ontstaan van nieuwe soorten

Darwin 1809 - 1882

On the origin of species 1859

Survival of the fittest

Wat betekent survival of the fittest?

Natuurlijke selectie

Geologische tijdslijn: 

• Cyanobacteriën / blauwalgen (voorouders planten)
• Productie O2.
• Water organismen (planten/ongewervelde dieren) ontstaan.
• O2 + Uv-straling vormde ozonlaag. 
• Leven op land kan ontstaan. (400 miljoen jaar geleden, eerst ongewervelden, daarna gewervelden).
• vissen
  amfibieën
  Reptielen
  zoogdieren
  vogels

Argumenten voor evolutie

en verwantschap

Fossielen(1)

zijn versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteenten.

Fossielen

Overblijfselen van organismen die vroeger hebben geleefd:

Ontstaan fossiel:

1. Zinken, zachte delen verteren.

2. Harde delen bedekt door zand/klei.

3. Verstenen (samenpersen).

4. (Zee)bodem komt omhoog: zichtbaar.

Overeenkomst in bouw(2)

• Verschillende functies
• Dezelfde bouw
• Gemeenschappelijke voorouder
  

Rudimentaire 

organen (3)

• Organen aanwezig die geen
   functie meer hebben (of waarvan
   de functie niet bekend is).
  
  
• Vaak verschrompeld of 
   geminimaliseerd.

• Dit zijn rudimentaire organen.
  

Hoe zie je dat soorten verwant zijn?

• Soorten staan dicht bij elkaar als ze kort geleden een gemeenschappelijke voorouder hadden (uitgestorven).
  
• Hierdoor veel gemeenschappelijke kenmerken

 verwantschapsschema

Soorten veranderen

Variatie in een eigenschap

Erfelijke variatie

door

Verandering DNA 

door 

Mutatie en

Natuurlijke selectie

Nieuwe soorten

-Erfelijke variatie

 -Natuurlijke/kunstmatige selectie

-Isolatie

(gemeenschappelijke voorouder sterft uit)

Natuurlijke selectie 

(survival of the fittest)

Kunstmatige selectie: 

door de mens 

12.3 (Huis)werk

Maken: 12.3 opdr.: 2,3,4,5,7,(8),9 t/m 12, 14, 15, 16, 17, 18 t/m 20, 21, 22 t/m 25, 27

Samenvatten blz. 100 opdr. 8 t/m 11