H3 Bewegen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

H3 Bewegen

Leerdoelen

• Vier manieren waarop beenderen/botten met elkaar verbonden zijn.
• Je kent alle onderdelen van een gewricht en hun functies.
• Je kunt kogel-, rol- en scharniergewrichten onderscheiden en de plaats aanwijzen waar welk type voorkomt in het lichaam.

vervolg Leerdoelen

• Je kunt bij afbeeldingen van gewrichten en spieren de onderdelen benoemen.
• Je kunt verschillende typen spierweefsel noemen en herkennen.
• Je kunt uitleggen hoe spieren en gewrichten werken.

Beenverbindingen 4 soorten

Vergroeide
botten

Naadver-
bindingen

Kraakbeen-verbindingen

Verbindingen 
door gewrichten

Botten in je schedel zijn

1. naadverbindingen
2. vergroeiingen
3. kraakbeen
4. gewricht

Er zijn verschillende soorten verbindingen welke is juist?

1. Heiligbeen - vergroeid
2. Wervels - verbinding door gewrichten
3. Schedelbeenderen - kraakbeenverbindingen
4. Schouder - Naadverbindingen

www.bioplek.org

Kogelgewricht

1

Scharniergewricht

2

Rolgewricht

3

Met je ledematen en wervelkolom kun je verschillende bewegingen maken. Verschillende soorten gewrichten zorgen daarvoor

Kogelgewricht

Het schoudergewricht is een kogelgewricht. Het is de verbinding tussen het opperarmbeen en het schouderblad. 

In een kogelgewricht zijn bewegingen mogelijk in verschillende richtingen en er is een draaiende beweging mogelijk.

In je schoudergewricht kan je arm naar voren en achteren en opzij. Je kunt ook een rondje draaien met je opperarmbeen. 

De kogel van je bovenarm draait in de kom van je 

schouderblad.

Ook je heupgewricht is een kogelgewricht.

Scharnier gewricht

Een scharniergewricht zit bijvoorbeeld tussen 2 vingerkootjes. 

Beweging is maar in 1 vlak mogelijk.

Bijvoorbeeld:

- omhoog en omlaag

- buigen en strekken (heen en terug)

Andere voorbeelden van scharniergewrichten zijn bijv. het kniegewricht en gewrichten tussen 2 teenkootjes.

In je ellebooggewricht kun je je arm buigen en strekken.

Rolgewricht

Twee botten draaien om elkaar heen. 

Spaakbeen en ellepijp kunnen om elkaar heen draaien. Dat is handig want daardoor kun je je hand draaien en kun je makkelijk wat pakken met je handen

Welk type gewricht zie je in de afbeelding?

1. Kogelgewricht
2. Scharniergewricht
3. Rolgewricht

Dit is een ..1.. gewricht.

Hierin is een .. 2 ..beweging mogelijk

1. 1. kogel 2. draaiende
2. 1. scharnier 2. heen en weer
3. 1. rol 2. draaiende
4. 1. draai-rol 2. heen en weer

Spieren 

Soorten Spieren

3 soorten spieren:

• Dwarsgestreepte spieren; kun je bewust aansturen (willekeurige spieren) zitten aan skelet of huid d.m.v. pezen
• Gladde spieren; die kun je niet bewust aansturen (onwillekeurige spieren) zitten inwendig rond de bloedvaatjes, darmen of bronchieen
• Hartspiercellen

Spierstelsel

Dwarsgesteepte Spieren 

De opbouw van een spier

Hoe buig en strek je je arm?

Voor het buigen en strekken van je arm werken de armbuigspier en de armstrekspier samen, dit noem je antagonisten

Arm buigen: de armbuigspier (biceps) wordt korter en dikker

Arm strekken: de armbuigspier ontspant zich en wordt uitgerekt, de armstrekspier (triceps) is samengetrokken

Spier

Spierschede

Spiervezel

Pees

Bewegingszenuwcel

Spierbundel

Waar zitten pezen?

1. Tussen 2 gewrichten
2. Tussen botten en spieren
3. Tussen gewrichten en spieren
4. Tussen 2 spieren

Wat is zijn antagonisten?
Kies het beste antwoord.

1. Spieren die een tegengestelde beweging mogelijk maken.
2. Spieren die jouw arm bewegen.
3. Spieren die altijd doorwerken.
4. Spieren die verkrampen.

Onwillekeurige
spieren ......

1. Jij hebt geen controle over het aan- en ontspannen.
2. Spannen aan wanneer jij wil.
3. Zijn spieren van dieren.
4. Zijn spieren die je niet wil.

Evaluatie Leerdoelen

• Vier manieren waarop beenderen/botten met elkaar verbonden zijn.
• Je kent alle onderdelen van een gewricht en hun functies.
• Je kunt kogel-, rol- en scharniergewrichten onderscheiden en de plaats aanwijzen waar welk type voorkomt in het lichaam.

Evaluatie vervolg Leerdoelen

• Je kunt bij afbeeldingen van gewrichten en spieren de onderdelen benoemen.
• Je kunt verschillende typen spierweefsel noemen en herkennen.
• Je kunt uitleggen hoe spieren en gewrichten werken.

Huiswerk

Maken de opdrachten in je IBook en in je werkboekje van hoofdstuk 3 Bewegen.