B3 deel 2 Het zenuwstelsel, de hersenen en het ruggenmerg

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Basisstof 3

Het zenuwstelsel in twee delen

Het zenuwstelsel

we beginnen met een korte herhaling van deel 1 (met vragen)

daarna krijg je de theorie van deel 2 samengevat

en daarna een video over de hersenen

Lees de slides aandachtig door!

deel 1: Zenuwen en zenuwcellen 

deel 2: Ruggenmerg en de hersenen

Het zenuwstelsel

Verdeeld in het centrale zenuwstelsel en het perifere zenuwstelsel

Centrale zenuwstelsel = 

Grote en kleine hersenen, hersenstam en ruggenmerg

perifere zenuwstelsel = zenuwen

Hersenen

Ruggenmerg

Centrale zenuwstelsel

Zenuwstelsel

Perifere zenuwstelsel

Centrale zenuwstelsel

Grote hersenen

Hersenstam

Kleine hersenen 

Ruggenmerg

Werking van prikkel tot handeling

1. Er is een prikkel (lekkere mandarijn, sterke geur).
2. De prikkel neem je waar met je neus
3. Het reukzintuig zet de prikkel om in een impuls
4. Impuls gaat naar de hersenen via de reukzenuw 
5. Nieuwe impuls gaat via een zenuw naar de speekselklieren voor speekselproductie
6. Nieuwe impuls gaat via een zenuw naar spieren voor het pakken van een partje

Wat is het verschil tussen een prikkel en een impuls? (kies 2 antwoorden)

1. Een prikkel is informatie uit de omgeving
2. Een impuls is informatie uit de omgeving
3. Een prikkel is een elektrisch stroompje
4. Een impuls is een elektrisch stroompje

Bouw zenuwcel

In de basis is elke zenuwcel gelijk

• Bij de dendrieten komt een impuls binnen
• Via een axon wordt een impuls verstuurd.

Zenuwcellen

• In het cellichaam bevinden zich de celkern en alle organellen.
• Het axon is geïsoleerd van andere axonen door de myelineschede, gemaakt door de cellen van Schwann

Nummer 4 is:

1. axon
2. cellichaam
3. dendriet
4. synaps

Referentie:

http://www.homeopathienetwerk.nl/wp-content/uploads/Zenuwcel_klein-300x180.jpg

Hoe heten de onderdelen 1 en 5?

1. 1 = axon 5 = myelineschede
2. 1= dendriet 5 = axon
3. 1 = dendriet 5 = myelineschede
4. 1 = cellichaam 5 = synaps

Zenuwcellen

Op het einde van de axon zitten synapsen. 

Dit zijn de vertakkingen die aansluiten op een volgende zenuwcel of op een spier/klier. 

Werking synaps

1. Blaasjes met neurotransmitters (signaalstof) versmelt met celmbraan als er een impuls aankomt
2. Neurotransmitter komt vrij in synaptische spleet
3. Neurotransmitter bindt aan receptor van doelwitcel en geeft de 'boodschap' door

Wat is waar over synapsen

1. Een synaps is een soort zenuwcel
2. Een synaps zorgt voor eenrichtingsverkeer van impulsen
3. Alleen motorische zenuwcellen hebben synapsen
4. Een synaps is alleen betrokken bij reflexen

Typen zenuwcellen

• Gevoelszenuwcellen: Geleiden van impulsen van een zintuig naar het centrale zenuwstelsel
• Schakelcellen: Geleiden impulsen binnen het centrale zenuwstelsel
• Bewegingszenuwcellen: Geleiden impulsen van het centrale zenuwstelsel naar de spieren en klieren

Vaktaal 

• Zintuigcellen noemen we een receptoren
  
  
• Zenuwcellen noemen we conductoren
  
  
• Spieren en klieren noemen we effectoren 

Bewegings-

zenuwcel

Schakelcel

Gevoels-

zenuwcel

Binas 88A

Receptor

Effector

schakelcel

bewegings- zenuwcel

gevoels- zenuwcel

Typen zenuwen

• Gevoelszenuw: Bestaat uit alleen maar uitlopers van gevoelszenuwcellen
• Bewegingszenuw: Bestaat uit alleen maar uitlopers van bewegingszenuwcellen
• Gemengde zenuw: Bestaat uit uitlopers van gevoels- en bewegingszenuwcellen.

Einde deel 1

deel 2

Het ruggenmerg en de zenuwen

Het ruggenmerg

• Ligt in de wervelkolom
• Goed beschermd door 3 vliezen
• links en rechts komen er zenuwen uit: de ruggenmergszenuwen
• 
  

Het ruggenmerg

De grijze stof ligt in het midden van het ruggenmerg. Hier liggen de cellichamen van de schakelcellen en van de bewegingszenuwcellen.

In de witte stof liggen veel uitlopers van zenuwcellen (vooral schakelcellen). De witte stof is myeline.

In deze verdikkingen liggen de cellichamen van de gevoelszenuwcellen. We noemen het ruggenmergszenuwknopen.

De hersenen

• Bestaan uit de grote en de kleine hersenen en de hersenstam
• Beschermd door 3 hersenvliezen
• 12 paar hersenzenuwen verbinden
  de zintuigen uit het hoofd met de hersenen

De hersenen

De grijze stof zit nu aan de buitenzijde en de witte stof zit aan de binnenzijde (in het ruggenmerg is dat andersom!)

Op deze afbeelding zie je goed dat de grote en de kleine hersenen uit een linker- en rechterdeel bestaan

De hersenstam

• Verlengde van het ruggenmerg
  
  
• Geleiden impulsen van en naar de grote en kleine hersenen
  
  
• De impulsbanen kruisen elkaar hier. 

De rechterhersenhelft stuurt de linkerkant van het lichaam aan, en andersom.

De grote hersenen

• Hier vindt de prikkelverwerking plaats
• Verschillende hersencentra voor extra goede verwerking en aansturing
• Bewegingscentra en gevoelscentra gescheiden door centrale groeve

De kleine hersenen

Coördineren van gewilde bewegingen

          Bedenk maar eens hoeveel bewegingen je uit moet voeren om een bal te vangen.

Einde les 2

Dit was het einde van het tweede deel van basisstof 3.

Bekijk nu de volgende video.

Huiswerk: kijk deze video af, bestudeer B3 helemaal en maak de opdrachten.