Bs 1; omgeving waarnemen, Bs 2; Voelen, ruiken en proeven

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Thema 5: Waarneming, gedrag en regeling 

Alle basisstoffen op een rij 

1. Je omgeving waarnemen 
2. Voelen, ruiken en proeven 
3. Horen en zien 
4. Het zenuwstelsel
5. Gedrag
6. Regeling  

Lesplan 

• Opening thema
• Uitleg basisstof 1: Je omgeving waarnemen
• Opdrachten maken
• Uitleg basisstof 2: Voelen, ruiken en proeven
• Aan de slag
• Afsluiting  

Basisstof 1: 

Je omgeving waarnemen

Leerdoelen basisstof 1

Aan het einde van de les kun je: 

• De werking van zintuigen beschrijven 
• De zintuigen noemen met hun ligging en hun prikkel 

Waarnemen

Waarnemen = ontdekken van de omgeving door zintuigen te gebruiken. 

Zintuigen = Een orgaan dat reageert op prikkels 

Prikkels = Invloeden uit de omgeving zoals licht, geluid, geur en aanrakingen.

Impuls = elektrische signalen die ontstaan wanneer zintuigcellen een prikkel ontvangen

Zintuigen

• In zintuigen liggen zintuigcellen
• Deze zintuigcellen vangen prikkels op
• De zintuigcellen reageren hierop door impulsen te maken
• De zintuigcellen zijn aangesloten op zenuwen
• De zenuwen zijn aangesloten op de hersenen
• De impuls gaat vanuit de zintuigcel via de zenuwen naar de hersenen.
  
• De hersenen verwerken de impuls: je neemt waar

Zintuigen

Alle zintuigen samen = zintuigenstelsel 

1. Oren: gehoorzintuig + evenwichtszintuig
2. Neus: reukzintuig
3. Tong: smaakzintuig
4. Huid: warmtezintuig + koudezintuig + drukzintuig + tastzintuig
5. Ogen: Gezichtszintuig

Pijnpunten liggen door heel het lichaam

Ligging enkele zintuigen

Aan de slag 

• Wat? Maak opdracht 1 t/m 8 van basisstof 1
• Hoe? Laptop of boek 
• Tijd? 10 minuten 
• Hulp? Boek, buur of steek je vinger op 
• Klaar? Ga verder met opdracht 1 t/m 3 van basisstof 2 
• Huiswerk volgende les: Opdracht 1 t/m 8 bs 1,  

Voelen, ruiken en proeven

Leerdoelen

Aan het einde van de les kun je: 

• De bouw en functies van de huid beschrijven 
• Benoemen hoe je verschillende geuren ruikt
• Benoemen hoe je verschillende smaken proeft 

Opperhuid

Opperhuid

- Hoornlaag: Dode cellen

- Kiemlaag: Levende cellen

Functie hoornlaag: bescherming tegen beschadiging, uitdroging ziekteverwekkers

Lederhuid

In de lederhuid liggen:

• haarzakjes
• zintuigen (welke?)
• bloedvaten
• zweetklieren

Onder lederhuid: onderhuidsbindweefsel ligt vet (isolerende laag, gaat warmteverlies tegen)

Eerste hulp bij brandwonden

Brandwond = beschadiging van de huid veroorzaakt door warmte, chemische stof of elektriciteit.

1. Koel de brandwond met lauw water. 
2. Verwijder kleding van de brandwond.
3. Smeer nooit zalf, tandpasta of andere middelen op de wond. Probeer de wond ook niet te ontsmetten.
4. Waarschuw een arts bij wonden groter dan een 2 euro munt.

Ruiken en proeven

• Boven in de neusholte bevindt zich het reukzintuig.

Prikkel (geur) -> prikkel bereikt reukzintuigcellen -> impuls -> zenuwen -> hersenen -> geur wordt waargenomen

• In het oppervlak van de tong bevindt zich het smaakzintuig.
  
• In de groefjes van de tong liggen de smaakzintuigcellen (Welke smaken?)

Aan de slag

• Wat? Maak opdracht 1 t/m 8 van basisstof 2
• Hoe? Laptop of boek
• Tijd? Tot het einde van de les 
• Hulp? Boek, buur of steek je vinger op 
• Klaar? Lees basisstof 3 alvast door

• Huiswerk volgende week = Bs 1 en Bs 2 opdracht 1 t/m 8

Herhaling 

Zintuig	Ligging	Prikkel
Gezichtszintuig	In de ogen
	In de oren	Geluid
Evenwichtszintuig	In de oren
Reukzintuig	In de neus	Geur
	in de tong	Smaak
Warmtezintuig		Warmte
Koudezintuig	In de huid	Kou
Drukzintuig	In de huid	Druk
	In de huid	Lichte aanraking

Zintuig	Ligging	Prikkel
Gezichtszintuig	In de ogen	Licht
	In de oren	Geluid
Evenwichtszintuig	In de oren
Reukzintuig	In de neus	Geur
	in de tong	Smaak
Warmtezintuig		Warmte
Koudezintuig	In de huid	Kou
Drukzintuig	In de huid	Druk
	In de huid	Lichte aanraking

Zintuig	Ligging	Prikkel
Gezichtszintuig	In de ogen	Licht
Gehoorzintuig	In de oren	Geluid
Evenwichtszintuig	In de oren
Reukzintuig	In de neus	Geur
	in de tong	Smaak
Warmtezintuig		Warmte
Koudezintuig	In de huid	Kou
Drukzintuig	In de huid	Druk
	In de huid	Lichte aanraking

Zintuig	Ligging	Prikkel
Gezichtszintuig	In de ogen	Licht
Gehoorzintuig	In de oren	Geluid
Evenwichtszintuig	In de oren	Zwaartekracht
Reukzintuig	In de neus	Geur
	in de tong	Smaak
Warmtezintuig		Warmte
Koudezintuig	In de huid	Kou
Drukzintuig	In de huid	Druk
	In de huid	Lichte aanraking

Zintuig	Ligging	Prikkel
Gezichtszintuig	In de ogen	Licht
Gehoorzintuig	In de oren	Geluid
Evenwichtszintuig	In de oren	Zwaartekracht
Reukzintuig	In de neus	Geur
Smaakzintuig	in de tong	Smaak
Warmtezintuig		Warmte
Koudezintuig	In de huid	Kou
Drukzintuig	In de huid	Druk
	In de huid	Lichte aanraking

Zintuig	Ligging	Prikkel
Gezichtszintuig	In de ogen	Licht
Gehoorzintuig	In de oren	Geluid
Evenwichtszintuig	In de oren	Zwaartekracht
Reukzintuig	In de neus	Geur
Smaakzintuig	in de tong	Smaak
Warmtezintuig	In de huid	Warmte
Koudezintuig	In de huid	Kou
Drukzintuig	In de huid	Druk
	In de huid	Lichte aanraking

Zintuig	Ligging	Prikkel
Gezichtszintuig	In de ogen	Licht
Gehoorzintuig	In de oren	Geluid
Evenwichtszintuig	In de oren	Zwaartekracht
Reukzintuig	In de neus	Geur
Smaakzintuig	in de tong	Smaak
Warmtezintuig	In de huid	Warmte
Koudezintuig	In de huid	Kou
Drukzintuig	In de huid	Druk
Tastzintuig	In de huid	Lichte aanraking