Oncologische zorgvrager

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

De Oncologische Zorgvrager

Celgroei

Mens is opgebouwd uit cellen, deze cellen delen/vermeerderen zich, erfelijkheid is hierbij een belangrijke factor.

Door invloeden kan deze celdeling ongeremd worden 

1. Benigne = goedaardig
2. Maligne = kwaadaardig (carcinoom/sarcoom)

Wat weet je van kanker?

Kanker

Kanker is een verzamelnaam voor kwaadaardige tumoren en/of celvorming.

Afhankelijk van de plek vanuit waar het groeit heeft het een typering gekregen

Verschillende typen

• Sarcoom: gaat uit van steunweefsel (bind-, beenweefsel, kraakbeen)

• Carcinoom: gaat uit van dekweefsel (huid en slijmvliezen)
• Hematologische kanker: gaat uit van het bloed
• Melanoom: gaat uit van moedervlekken of het oog

Benigne

• cellen tumor lijken op weefsel waaruit het is ontstaan
• langzame groei
• houden zich aan anatomische grenzen
• meestal gemakkelijk te verwijderen
• zaaien niet uit

Maligne

• cellen tumor lijken niet meer op weefsel waaruit het is ontstaan
• groeien vaak snel
• houden zich niet aan anatomische grenzen
• moeilijker te verwijderen door onzichtbare uitlopers
• zaaien vaak uit

Uitzaaiing

• Uitzaaiing van een tumor heet een metastase.

Metastasen verspreiden zich door het lichaam via:

• lymfebanen (lymfogene metastasen)
• bloedvaten (hematogene metastasen)
• uitzaaien naar vrije buikholte of pleuraholte

Welke oorzaken van kanker ken je?

Oorzaken

• erfelijkheid
• leefstijl: roken/alcohol/voeding/bewegen
• chemische stoffen (asbest/cytostatica)
• milieuverontreiniging
• Straling
• chronische ontstekingen

Signalen van kanker

• gewichtsverlies, vermoeidheid, slecht uit zien
• veranderingen bij plassen
• verandering ontlasting
• verdikking/knobbel in lichaam
• blijvende heesheid of hoest, bloed ophoesten
• slikklachten
• moedervlekken en huidplekjes die veranderen
• een plekje dat schilfert of bobbeltje op de huid
• vrouw > ongewoon bloedverlies/afscheiding, man> pijn of verandering zaadballen 

Onderzoeken

• anamnese/lichamelijk onderzoek
• bloedonderzoek
• radiologische onderzoek (röntgen/ct/mri/echo)
• nuclaire onderzoek (PETscan/botscan)
• scopie
• biopt afnemen (PA-diagnose)

TNM systeem

T = Tumor (T1-T4)

N = aan lymfekliermetastasen (N0- N2)

M = metastasen op afstand (M0- M1) 

Dit geeft het stadium van de ziekte aan.

Behandeling

• Curatief = genezend
• Palliatief = verlichtend
• adjuvant = aanvullend op curatief (bestraling na operatie)
• neo-adjuvant = voorafgaand (aan bijvoorbeeld een operatie)

Meest voorkomende behandeling

• Operatie
• Chemotherapie (met cytostatica)
• Radiotherapie (bestraling) in of uitwendig

Chemotherapie

Behandeling van kanker met cytostatica

Cytostatica zijn celdodende medicijnen

Bijwerkingen chemotherapie

• problemen spijsvertering: misselijkheid/braken/diarree/obstipatie/stomatitis
• dun of uitvallend haar
• vermoeidheid
• beenmergsupressie (tekort bloedcellen en bloedplaatjes)
• invloed op vruchtbaarheid
• huidveranderingen

Verpleegkundige aandachtspunten

• Pijnbestrijding
• ondersteuning bij voeding
• zorg voor en na behandelingen
• ondersteunen bij gevolgen van de behandelingen zoals:
• kleine porties eten/pruik/zachte tandenborstel/prothese
• Bescherming bij uitscheidingsproducten 
• Psychische en sociale ondersteuning

Wat versta je onder palliatieve zorg?

De laatste levensfase

Bij palliatieve of terminale zorg is de zorg niet meer gericht op genezing, maar op een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven voor de zorgvrager.

Belangrijke aandachtspunten

Fysieke aspecten: pijnbestrijding

                                       houding in bed/stoel

                                       uitscheiding

                                       vermoeidheid

Voeding: wens voeding, wat vind iemand lekker

Sedatie: probeer zaken als palliatieve sedatie evnt                                                bespreekbaar te maken