P3 grammatica woordsoorten les 1 HV2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welkom 2E/2G

Doe je telefoon in de telefoontas. 

Ga op je vaste plek zitten. 

Pak je leesboek. 

Laat de iPad in de tas. 

Geen tas op tafel.

Geen jas of kauwgom in het lokaal. 

Vandaag

• 10 min stil lezen
  
• Grammatica: uitleg woordsoorten

Stil lezen

Lesdoelen

Na deze les(sen):

Ken je de volgende woordsoorten

werkwoord

zelfstandig naamwoord

lidwoord

bijvoeglijk naamwoord

voorzetsel

voornaamwoord

bijwoord

'De wand was beschilderd met felle kleuren.'
Welke woordsoorten ken je al?

Taalkundig ontleden 

• De woorden van een zin kan je indelen in woordsoorten. 
  

• Het benoemen van die woorden heet taalkundig ontleden. 
  

Werkwoorden WW

• Eén van de woordsoorten is het werkwoord. 
• In een zin staat altijd in ieder geval één werkwoord.
• Een werkwoord zegt wat iets of iemand doet. 
• Kijken, lachen, fietsen, plassen

Zelfstandig naamwoord ZN

• Dit is een woord voor een mens, dier, ding, plant of gevoel.
• kat, huis, hond liefde, verdriet, cactus
• Heeft meestal een enkelvoud en meervoud: kat/katten.
• Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken: koekje, bakje, boekje.  

Lidwoord LW

• De, het of een

• Een lidwoord staat altijd voor een zelfstandig naamwoord. 
  
• de fiets, het huis, de hond, een dier
  

Bijvoeglijk naamwoord BN

Zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

Staat meestal vóór en soms achter een zelfstandig naamwoord.

Voorzetsel VZ

Dit zijn woorden die een plaats, tijd of reden aangeven:

achter, bij, door, in, naar, op, onder, om, van, voor, met​

Gebruik je altijd in combinatie met een ander woord. ​

Zet je voor een lidwoord + zelfstandig naamwoord: 

door de sneeuw, naast de auto​

Persoonlijk voornaamwoord 1

Een persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon, een groep personen, voorwerpen of onzichtbare zaken. 

Persoonlijk voornaamwoord 2

• Staan altijd alleen, d.w.z. er staan geen zelfstandige naamwoorden bij.
• Het meisje heeft een jurk gekocht. 
• Zij heeft een jurk gekocht. 
• Zij heeft een jurk gekocht

"Het" is ook een persoonlijk vnw. 3

• Je kunt "het" vervangen door "dat".  
• Waar ligt mijn boek?
• Het ligt op tafel.
• Dat ligt op tafel. 

Bezittelijk voornaamwoord 1

• Een bezittelijk voornaamwoord geeft een bezit aan. 
• Haar Oopa

• Een bezittelijk vnw. staat bijna altijd voor een zelfstandig naamwoord. 
• Zijn appel

Schrijfwijze bezittelijke vnw. 2

• Dat is toch jouw laptop? 
• Daar staat uw bureau. 
• Op haar vraag gaf mijn leraar geen antwoord. 

Aanwijzend voornaamwoord

• Deze, die, dit, dat, gene, gindse, zulke, zo'n, dergelijke. 
• de-woorden> deze en die
• het-woord> dit en dat
• meervoud> deze en die

Betrekkelijk voornaamwoord 1

• Een betrekkelijk voornaamwoord verbindt een hoofdzin en betrekkelijke bijzin met elkaar.

Bijvoorbeeld:

• Het boek dat ik lees is, geschikt voor ieder die graag leest.

Betrekkelijk voornaamwoord 2

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord/woordgroepje wat er vlak voor staat. 

Zo'n woord/woordgroepje noem je het antecedent.

Betrekkelijk voornaamwoord 3

• De belangrijkste betrekkelijke voornaamwoorden zijn: die (bij de-woorden) en dat (bij het-woorden).

• Andere betrekkelijke voornaamwoorden zijn: (degene) wie en (datgene) wat.

Betrekkelijk voornaamwoord 4

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord / groep woorden / zin ervoor. Waarnaar het betrekkelijk voornaamwoord verwijst = antecedent.

• Waar is de hond die hij geweldig vond?

Betrekkelijk voornaamwoord 5

Let op! De woorden die en dat kunnen zowel een betrekkelijk voornaamwoord als een aanwijzend voornaamwoord zijn.

Als het die en dat kunt vervangen door deze en die is het geen betrekkelijk voornaamwoord, maar een aanwijzend voornaamwoord. 

Bijwoord

Bijwoord 1

geeft extra informatie 

• over een werkwoord
  
• een ander bijwoord
  
• over een bijvoeglijk naamwoord
  
• de plaats
  
• de tijd
  

Bijwoord 2

Hij loopt hard.

Het bijwoord is hard -> het zegt iets over het werkwoord lopen.

(Hoe loopt hij?)

Bijwoord 3

Hij loopt heel hard.

het bijwoord is heel -> het zegt iets over het andere bijwoord hard.

(Hoe hard loopt  hij?)

Bijwoord 4

Het is een ontzettend mooi huis!

Het bijwoord is ontzettend -> het zegt iets over

het bn mooi

Bijwoord 5

's Morgens ga ik altijd naar de wc.

bijwoord is 's morgens -> het zegt iets over de tijd

(wanneer)

Bijwoord 6

Hier heb ik het gevonden!

Het bijwoord is hier -> het zegt iets over de plaats.

(waar?)

Het bijwoord geeft informatie over....

Schrijf het antecedent en de betrekkelijke voornaamwoorden op.

1: De kat die daar loopt, heeft een gebroken poot.

2: De beer die in het hok zit, is erg ongelukkig.

3: Het vrolijke konijn dat daar rent, is van mijn buurmeisje.

4: De stekelige egel die daar op de weg wandelt, loopt het risico dat ze over hem heen rijden.

5: Het witte paard dat op het dak loopt, is het paard van Sinterklaas.

6: De gevaarlijke krokodil die in jouw bil beet, had gewoon erg honger.

7: De aap die daar boven in de boom zit, heeft een klein banaantje gekregen van de oppasser.

8: De grote, gevaarlijke en stinkende hond die los mocht lopen, heeft op het gras gepoept.

9: De tijger die verliefd was op de leeuw, werd uitgelachen door de andere tijgers.

10: De wilde zalm die net nog op mijn bord lag, was echt heel erg lekker.

Schrijf van iedere zin het antecedent en het betrekkelijk voornaamwoord op.

1. De mensen met wie wij op vakantie zijn geweest, zijn vrienden van mijn vrienden.
   
2. De bloemen die de twee prijswinnaars kregen aangeboden, vonden ze erg mooi.
   
3. Dit is al de zoveelste schuine mop die de barvrouw vertelt. 
   
4. Alles wat ik vandaag leer ben ik morgen weer vergeten.
   

Waar zegt het bijvoeglijk naamwoord iets over?

1. Zelfstandig naamwoord
2. Werkwoord
3. Voorzetsel

SLEEP DE WOORDSOORTEN NAAR DE GOEDE PLEK

'De ouders van Bilal zijn erg aardige en behulpzame mensen.'

zelfstandig naamwoord

bijvoeglijk naamwoord

werkwoord

lidwoord

ouders

de

aardige

mensen

Bilal

zijn

behulpzame

Achter de kast zit de kat.
'achter' is een voorzetsel

1. juist
3. onjuist

Welke woordsoorten herken je in de volgende zin?
'Het kind kwam op de groene fiets.'

Kies de juiste woordsoort.

Je moet ook nooit water drinken bij de iPad in de buurt.

1. Zelfstandig naamwoord (zn)
2. Werkwoord (ww)
3. Lidwoord (lw)

Noteer de/het zelfstandig naamwoord(en) (zn)
'Ons nieuwe huis is mooi en groot.'

Noteer de bijvoeglijke naamwoorden (bn)
'Ons nieuwe huis is mooi en groot.'

Aan het internet kan HET
niet liggen.
"HET" is hier

1. lidwoord
2. pers. voornaamwoord
3. bijvoeglijk naamwoord

Wat voor een woordsoort is het woord "doel" in de onderstaande zin?

"Voor de meeste topsporters is het halen van een gouden medaille op de Olympische Spelen het belangrijkste doel."

1. Znw (zelfstandig naamwoord)
2. Bnw (bijvoeglijk naamwoord)
3. pers. vnw (persoonlijk voornaamwoord)
4. vz (voorzetsel)

Zijn de onderstaande woordjes persoonlijke of bezittelijke voornaamwoorden?

Sleep elk woord hieronder naar het goede antwoord.

persoonlijk voornaamwoord

bezittelijk voornaamwoord

hen

ik

jij

jou

jouw

mijn

onze

wij

uw

zijn

Aanwijzende voornaamwoorden; noem er vijf.

Hoe noem je de volgende woordsoorten?

Mijn, uw, jouw, zijn

1. zelfstandige naamwoorden
2. persoonlijke voornaamwoord
3. bezittelijke voornaamwoorden
4. aanwijzende voornaamwoorden

Huiswerk

Noteer in je agenda:

2E vrijdag 10 februari lesuur 6

2G vrijdag 10 februari lesuur 5

Maken H5 blz. 22 opdracht 1 t/m 5

Aan de slag

• Ga aan de slag met het maken van de opdrachten. 
• Je mag overleggen met je buurt, maar doe dit zachtjes. 

Ben je klaar?

Dan mag je bij de docent een opdracht halen over het (on)voltooid deelwoord. 

Is de opdracht duidelijk?

Volgende les

Uitleg over redekundig ontleden. 

Zijn voor jou de lesdoelen behaald

Ik kan uitleggen wat zelfstandige naamwoorden, lidwoorden, werkwoorden, voorzetsel, voornaamwoorden, bijwoorden en bijvoeglijke naamwoorden zijn. 

Hoe ging deze les?

Wat heb je geleerd vandaag?

Wat vond je leuk aan deze les? 

Heeft iemand vragen?

Fijne dag 

&

tot de volgende keer!