V5 voeding en vertering

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H10 voeding en vertering

voeding (voedingsmiddelen en voedingsstoffen)

anatomie

vertering van voeding

opname van voedingsstoffen

enzymen

deze week

§10.1 Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Les 2 en 3 practicum (0,2p/2-tal)

Les 3: zelf voedingsstoffen meenemen

Darmflora

probiotica: nuttige bacteriën in voedsel

prebiotica: onverteerbare plantendelen die dienen bijdragen aan een gezonde darmflora

voedingsstoffen

Koolhydraten

Vetten

Eiwitten

Water

mineralen (spore-elementen)

vitamines

(voedingsvezels)

BINAS

67 F tm H

82 A (vitaminen met ADH)

en B (additieven)

H10.2

vertering

voedingsstoffen afbreken, zodat deze kunnen worden opgenomen in de dunne darm.

mechanische verkleining (kauwen) -> groter oppervlakte

enzymen

mondholte

                                              kiezen, tanden (mechanische verkleining)

speekselklieren

- vochtig

            -antibacterieel

                                         - amylase (zetmeel afbraak)

                         huig, strotteklepje

peristatische bewegingen komen ook voor in de dikke en dunne darm

maag

kringspieren

maagzuur/maagsap

zoutzuur, lage pH

pepsinogeen-> peptidase (pepsine) (eiwitafbraak)

12-vingerige darm

              uitmonding van galblaas (gal is geen enzym, maar een emulgator)

                         uitmonding van alvleesklier

                                 basische vloeistof

                                         lipase, amylase en peptidase

                                       

dunne darm

darmsap klieren

enzymen: peptidase

maltase, lactase en saccharase

lipase

opname van voedingsstoffen

dikke darm

terugresoptie van water

opname van zouten

darmflora: productie van vitamine K

Endeldarm: opslag van ontlasting

anus

H10.3 enzymen

katalysatoren

reactie versnellen -> reactie mogelijk bij veel lagere temperatuur (37^oC)

activerings energie gaat omlaag: er is minder energie nodig om de reactie te laten verlopen.

enzymen zijn substraat specifiek

Elk enzym kan maar 1 soort reactie versnellen.

(assimilatie: opbouw van grote moleculen)

(dissimilatie: afbraak van grote moleculen)

enzymen worden niet verbruikt (opgemaakt)

minimum temperatuur

optimum temperatuur

maximum temperatuur

zuurgraad in het maagdarm kanaal

pepsine = peptidase

vertering van koolhydraten

mondholte : amylase

polysaccharide wordt disaccharide

12-v darm (alvleessap): amylase

dunne darmwand: maltase, fructase

disaccharide wordt monosaccharide

 opname dunne darm

vertering van eiwitten

vertering van eiwitten tot aminozuren

maag: peptase

polypeptide -> oligopeptide

alvleesklier: tryptase en chymotryptase

(trypsinogeen en chymotrypsinogeen)

dunne darm sap: peptidase

endopeptidase en exopeptidase

vertering van DNA en RNA

(nucleïnezuur)

alvlees sap: nuclease

losse nucleotiden

verder afbraak door andere enzymen : fosfaat, nucleinebase (ATCG) en ribose/deoxyribose (BINAS!)

vet vertering

gal (lever) =emulgator

lipase (alvleesklier) = enzym

Binas 82G

aminozuren

condensatie reactie

:  er ontstaat water (condens)

voor de afbraak van eiwit in losse aminozuren is water nodig (hydrolyse)

Binas

82 E

82 F

82 G

Bestudeer deze 3 binas bladzijde goed.

Begrijp je alle termen die gebruikt worden?

Begrijp je de opbouw/info die gegeven wordt?

waarom 37^oC?

waarom verandert de pH ?

Tight junctions

Voorkomen dat stoffen langs de cellen gaan

resorptie van voedingsstoffen

Passief transport:

Transport van deeltjes van een hoge naar een lage concentratie waar geen energie voor nodig is.

Vetachtige stoffen: glycerol en monoglyceriden gaan door de celmembraan ( net als zuurstof en CO2) 

 water  (osmose) (door membraan eiwitten) gefaciliteerd transport

   actief transport

                      - kost energie (er wordt ATP voor gebruikt)

- gaat door speciale transport eiwitten in een semipermeabel membraan (celmembraan)

- gaat tegen de concentratie gradient in.

in de darmcel 

1. worden weer vetten gemaakt uit glycerol en vetzuren

2. worden vetdruppels verpakt (chylomicronen)

3. verlaten chylomicronen de cel dmv exocytose

4. komen in het lymfevat!!!!

niet in het bloedvat

resorptie van vetten

resorptie van glucose, (aminozuren/nucleotiden)

De meeste glucose moleculen gaan met de concentratie gradiënt mee vanuit het lumen van de dunne darm de darmcel in. (passief)

-gefaciliteerd transport: door membraan eiwit

Echter het laatste beetje niet!

Er is actief transport voor nodig.

co-transport

2 stoffen worden samen tegelijkertijd door een transporteiwit in het celmembraan vervoerd

symport : samen 1 kant op

antiport: tegenovergestelde richting 

(1 stof erin de ander eruit)

Bloed/

weefselvloeistof

darmcel

inhoud dunne darm

Symport van glucose en natrium. 

Let op de concentratie verschillen

teken opdracht

1 rijtje van 3 darmcellen (microvilli) darmlumen en bloedvat

- antiport van Na+ en K+ (ATP)

- concentratie Na+ in de cel, in het bloed en in het darmlumen

- symport van Na+ en glucose 

- concentratie glucose in de cel, in het darmlumen en  in het bloedvat