Regeling

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Regeling

Mapje met tekst en opdrachten

Korte presentatie tijdens sommige lessen

Practica en opdrachten maken *

Proefwerk *

Les 1

Centraal en perifeer zenuwstelsel

Zenuwcellen

Zenuwen

Ruggenmerg

Hersenen

Zenuwstelsel

• Centraal: hersenen en ruggenmerg
• Perifeer: zenuwen

Centraal zenuwstelsel

• Grote hersenen
• Kleine hersenen: balans, fijne motoriek
• Hersenstam: ademhaling, hartslag
• Ruggenmerg

Ruggenmerg

• Bevat zenuwen die van en naar hersenen gaan

Zenuwcel (neuron)

• Dendriet: impuls komt binnen
• Cellichaam: celorganellen
• Axon: vervoert impuls naar synaps
• Synaps: uiteinde axon, impuls springt over naar volgende zenuwcel

Soorten neuronen

• Gevoelszenuwcel (sensorisch neuron): zintuigcel ontvangt prikkels en zet die om naar impuls in dendriet gevoelszenuwcel
• Schakelcel: schakel tussen gevoelszenuwcel en bewegingszenuwcel
• Bewegingszenuwcel (motorisch neuron): ontvangt impuls van schakelcel, axon stuurt spier of klier aan

Prikkel - impuls - respons

• Perifeer zenuwstelsel: zenuwen. Dendriet, cellichaam en axon gevoelszenuwcel, axon bewegingszenuwcel
• Centraal zenuwstelsel: ruggenmerg en hersenen. Axon gevoelszenuwcel, schakelcel, dendriet en cellichaam bewegingszenuwcel

Les 2

Zintuigcellen oog

Zintuigcellen huid

Zintuigcellen oor

Oog

• Staafjes (grijstinten) en kegeltjes (kleur) op netvlies
• Kegeltjes hogere drempelwaarde dan staafjes
• Vangen licht op en geven impuls door naar oogzenuw
• Geen zintuigcellen waar oogzenuw oog verlaat (blinde vlek)

Huid

• Opperhuid en lederhuid
• Lederhuid: warmte-, koude-, druk-, en tastzintuigen. Ook pijnzenuwen, haarspiertjes, bloedvaten, zweetkliertjes

Oor

• Oorschelp vangt geluid op
• Geluid via gehoorgang naar trommelvlies, begint te trillen
• Trillingen van trommelvlies naar slakkenhuis via gehoorbeentjes (hamer, aambeeld, stijgbeugel)
• Zintuigcellen in slakkenhuis geven impulsen door aan gehoorzenuw

Les 3

Reflexboog

Ruggenmerg- en hersenstamreflex

Reflexboog ruggenmergreflex

• Zintuigcel
• Sensorische zenuwcel
• Schakelcel (ruggenmerg)
• Motorische zenuwcel
• Spiercel

Reflexboog hersenstamreflex

• Zintuigcel
  
• Sensorische zenuwcel
  
• Schakelcel (hersenstam)
  
• Motorische zenuwcel
  
• Spiercel

www.bioplek.org

Les 4 en 5

Synaps en neurotransmitters

Effecten van drugs

Synaps

• Ruimte tussen twee zenuwcellen geleidt geen impulsen
• Neurotransmitters geproduceerd als impuls bij einde axon aankomt
• Neurotransmitters losgelaten in synaptische spleet
• Binden aan receptoren volgende zenuwcel
• Nieuwe impuls ontstaat

Neurotransmitters

• Stimulerend: zorgen voor ontstaan impuls in volgende zenuwcel
• Remmend: voorkomen ontstaan impuls volgende zenuwcel
• Hoeveelheid neurotransmitters heeft ook invloed op doorgeven impuls

Drugs

• Drugs beïnvloeden werking/ hoeveelheid neurotransmitters
• Activiteit sommige hersengebieden verandert
• Verschilt per persoon

Hersen ontwikkeling

• Hersenen ontwikkelen tot 25 jaar
• Alcohol verbreekt verbindingen tussen hersencellen
• Verbindingen belangrijk voor goed functioneren

Les 6

Proeven (smaakpapillen
, ogen, gevoel, reuk, gehoor)

Les 7

Vermoeidheid

Slapen
(fasen, hersengolven)

Vermoeidheid

• Bloedtoevoer verminderen
• Moe worden (powernap)
• Slaap
  - non-REM1: sluimer
  - nREM2: lichte slaap, goed nadenken, makkelijk wakker
  - nREM3: diepe slaap, daling ademhaling en hartritme, herstel
  

REM-slaap

• Droomslaap
• Hersenactiviteit hoog
• Spieren ontspannen
• Verwerken indrukken dag
• Voorbereiden volgende dag
• Slaapverlamming

Hersenactiviteit

• Beta-golven: actief en bewust, stress
• Alpha-golven: ontspannen en bewust, ADD, muziek luisteren, wandelen
• Theta-golven: creatief, vlak voor in slaap vallen en wakker worden, staren en dagdromen, heldere momenten, inzichten

Hersenactiviteit

• Delta-golven: langzame hersengolven, herinneringen
• Gamma-golven: tijdens topprestaties

Les 8 (VWO)

Geheugen
(functies, opslaan in permanent geheugen)

Geheugen functies

• Coderen: label aan gedachten plakken
• Opslaan: bewaren gecodeerde materiaal
• Terughalen

Permanent geheugen

• Sensorisch: hersenschors, welke signalen zijn belangrijk
• Korte termijn: werkgeheugen, denken en aandacht richten (paar minuten), kleine capaciteit
• Lange termijn: neurale netwerken (verbindingen) ontstaan

Permanent geheugen

• Declaratief
  - Episodisch: persoonlijke gebeurtenissen, waar en wanneer
  - Semantisch: feitelijk, kennis
• Niet-declaratief
  - Conditionering: gedrag na prikkel
  - Priming: herkennen belangrijke informatie
  - Procedureel: vaardigheden

• Centraal en perifeer zenuwstelsel, hersenen, ruggenmerg, zenuwcel
• Zintuigcellen oog, huid en oor
• Reflexen, reflexboog, ruggenmerg- en hersenstamreflex
• Synaps, neurotransmitters, effecten van drugs (eigen drug leren!), hersenontwikkeling
• Vermoeidheid, slapen, non-REMslaap en REMslaap, hersengolven
• VWO: geheugen functies, permanent geheugen

https: