Bijles deel 2 (H5 + H6)

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

H5 + H6

Tenntamenvoorbereiding

Wat willen jullie?

CAO

Collectieve arbeidsovereenkomst: Afspraken tussen werkgever en vakbonden over de arbeidsvoorwaarden van een grote groep werknemers

Deeltijd of voltijd?

Deeltijdbaan of parttimebaan:
- Je werkt minder dan het volledige aantal uren.
- Je kunt wel gewoon in vaste dienst zijn.

- Je werkt minder dan 36 uur

Voltijdbaan of fulltimebaan:
- Je werkt het volledige aantal uren.
- Je werkt 36 uur of meer 

Flexibele baan: je werkt alleen als een werkgever jou nodig heeft.

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat meer mensen fulltime gaan werken?

Arbeidsovereenkomst

Een arbeidsovereenkomst is een contract tussen werknemer en werkgever. Hierin staan afspraken over de werkzaamheden, de beloning en de werktijden.

Minimumloon

Het wettelijk vastgestelde loon dat een werkgever ten minste moet betalen aan werknemers vanaf 23 jaar.

Minimumloon / procenten / rekenen maand-jaar

Pieter is 17 jaar. Hij verdient per maand 25% meer dan het minimumloon. 

Wat verdient pieter per jaar?

• €612,90 + 25% = €766,13 per maand
• €766,13 x 12 maand = €9.193,50

Ondernemingsvormen

• eenmanszaak
  
• zelfstandige zonder personeel (zzp-er)
• vennootschap onder firma (vof)
• besloten vennootschap (bv)
• naamloze vennootschap (nv)

- Kort beschrijven + kenmerken benoemen + voordelen ten opzichte van andere ondernemingsvorm 

- Aandelen?

Eenmanszaak

Er is één eigenaar die zelf de leiding heeft. De eigenaar kan wel
personeel in dienst hebben.

Zzp-er

Iemand die werkt zelfstandig, heeft dus een eigen onderneming. Een zzp-er heeft geen personeel en betaalt inkomstenbelasting over de winst.

V.o.f.

Vennootschap onder firma: er zijn twee of meer eigenaren (vennoten of firmanten)
die samen de leiding hebben.

kenmerken eenmanszaak en v.o.f.

Voor de eigenaren van een eenmanszaak en v.o.f. is de winst hun inkomen. Daarover betalen zij inkomstenbelasting. Dat is een belasting die iedereen over zijn privé-inkomen
moet betalen.

Bij verlies zijn de eigenaren ook privé aansprakelijk.

Voordelen V.O.F.  ten opzichte van een eenmanszaak

• Je kunt (samen!) meer geld in de zaak steken
• Taken beter te verdelen
• Gebruik maken van elkaars sterke punten
• Vennoot (partner vof) ziek? Dan kan iemand anders het bedrijf door runnen.

BV en NV

Een bv (= besloten vennootschap) en een nv (= naamloze vennootschap) zijn ondernemingsvormen waarbij het privégeld van de eigenaren en het geld van de onderneming strikt van elkaar gescheiden zijn. 

Verschil: NV iedereen kan aandelen kopen. Dat kan bij een BV kan dat niet zomaar.

Over de winst wordt vennootschapsbelasting betaald.

De aandeelhouders krijgen dividend als er winst gemaakt wordt.

Productiesectoren

Primaire

Landbouw, mijnbouw en visserij.

Secundaire

Industrie & bouw

Tertiaire

Commerciële dienstverlening (bijv. kapper, marktkoopman, winkels en horeca) 

Winst als doelstelling

Quartaire

Niet-commerciële instellingen (bijv. leraar, politieman, arts en brandweer)

Hoeft geen winst te maken

Welke van onderstaande bedrijven geeft aandelen uit?

1. NV
2. Eenmanszaak
3. CV
4. VOF

Als je bij een appelboer de appels gaat plukken, dan werk je in:

1. primaire sector
2. secundaire sector
3. tertiaire sector
4. je vrije tijd

Welke beroepen kom je tegen in de tertiaire sector?

1. kapper
2. boer
3. taxichauffeur
4. leraar

Belasting en premies

Brutoloon:                        €3.600

Loonbelasting                €     860 -

Premies                              €    420 -

Nettoloon                          €2.320

beroepsbevolking

BEROEPSBEVOLKING = AANBOD VAN ARBEID

Beroepsbevolking zijn alle inwoners van Nederland van 15 tot 67(dit wordt steeds ouder) die werken of werk zoeken voor tenminste 12 uur in de week.

Arbeidsdeelname bevorderen

Overheid en bedrijven kunnen de arbeidsdeelname bijvoorbeeld bevorderen door:

• scholing;
• kinderopvang.

Waar komt het aanbod van arbeid vandaan?

1. arbeiders
2. arbeidsverdeling
3. beroepsbevolking
4. arbeidsmarkt

In een land zijn 750.000 werklozen. Dat is 8% van de beroepsbevolking.
Bereken hoe groot de werkgelegenheid is.

Pauze

Oefensom

Stel: Klaas heeft jarenlang als postbezorger gewerkt. Hij verliest zijn baan. Hij verdiende €1800,- per maand.

Hoeveel heeft hij aan WW ontvangen in het 1e jaar? 

• 2 maand 75%
• 10 maand 70%
• 75% = 1350 (x2 maand) = €2,700
• 75% = 1260 (x10) = €12.600
• Totaal: €15.300

Frictie werkloosheid

Bijv. je hebt net je diploma gehaald, maar je nieuwe baan start pas over 2 maanden. Je bent dus 2 maanden werkloos.

Seizoenswerkloosheid

Je bent ijsverkoper, dan heb je in de winter bijna nooit werk en ben je tijdelijk werkloos.

Conjuncturele werkloosheid

Soms zit de economie tegen: bedrijven gaan failliet, werknemers worden ontslagen en daardoor hebben veel mensen minder geld te besteden. Er worden dus minder producten gekocht. Daardoor hoeven er minder producten gemaakt te worden: werknemers worden ontslagen. Dit is tijdelijk.

Structurele werkloosheid

De banen zijn voor altijd verdwenen:

- machines en computers nemen het werk over van mensen.

- productie wordt verplaatst naar lage lonenlanden.

- (bijna) niemand wil de producten meer kopen, dus hoeven ze niet meer gemaakt te worden.

- je hebt een opleiding waar geen werk meer in te vinden is.

Regionale werkloosheid

Niet overal is de werkloosheid even groot. 

Productiefactoren worden beloond:

1   kapitaal                              rente

2   arbeid                                 loon   

3   natuur                                pacht (huur)

4   ondernemerschap      winst

Wat is de toegevoegde waarde van een product?

De waardeverhoging van een product die ontstaat door het product te bewerken.  

Het product wordt steeds meer geschikt voor gebruik.

Door arbeid, tijd en energie die in het product is gestoken, wordt het product meer waard.

Toegevoegde waarde

Toegevoegde waarde

Restwaarde en afschrijving

Bedrijven hebben kapitaalgoederen (kassa's, kledingrekken, etc.).

Die spullen gaan een tijd mee, daarna kun je ze vaak nog verkopen, dat is de restwaarde.

Kapitaalgoederen worden steeds minder waard, de waardevermindering noem je afschrijving. De formule voor afschrijving:

Aanschafprijs - Restwaarde

-----------------------------------

Aantal gebruiksjaren

Wat is een afschrijving?

1. waardevermeerdering
2. boekwaarde
3. restwaarde
4. waardevermindering

Een groenteboer heeft een koeling van 8500 euro gekocht.
Hij doet er 4 jaar mee en krijgt er daarna nog 500 euro voor terug. Wat is de afschrijving per jaar?

1. € 2200
2. € 500
3. € 2000
4. € 8000

De bakker heeft een nieuwe oven gekocht voor €2500.
Over 5 jaar verwacht hij een nieuwe te kopen voor €3000.
Hij verwacht de oude dan in te kunnen ruilen en er €750 voor te krijgen.
Bereken de afschrijving per jaar.

1. €600
2. €1250
3. €450
4. €350

Er zijn 4 productiefactoren, welk antwoord is geen productiefactor?

1. Natuur
2. Werk
3. Arbeid
4. Kapitaal

Je hebt 4 productiefactoren geleerd. Noem 3 productiefactoren en geef een korte toelichting (van deze productiefactor) die hoort bij het plaatje hiernaast.

Van inkoopprijs tot concsumentenprijs

Inkoopprijs + brutowinstmarge  = verkoopprijs

verkoopprijs + btw (%) = consumentenprijs

brutowinstmarge

Inkoopprijs + brutowinstmarge = verkoopprijs

Brutowinstmarge: het bedrag dat je optelt bij de inkoopprijs om de verkoopprijs te berekenen. Een deel daarvan gaat op aan bedrijfskosten.

De inkoopprijs van een fiets is €500,-
De brutowinstmarge is 50%
Het BTW tarief is 21%
Wat is de consumentenprijs?

Een mobieltje kost €433,- inclusief 21% btw. Wat is de prijs exclusief BTW?

Een iPad kost €499,- exclusief 21% BTW. Wat is de consumentenprijs?

Van omzet naar nettoresultaat

-Afzet:  aantal verkochte producten

-Omzet:  geld dat binnenkomt uit de verkoop (EXCLUSIEF BTW)

WINSTBEREKENING:

Afzet  x verkoopprijs  =            Omzet

Afzet x inkoopprijs  =                Inkoopwaarde -

                                                             BRUTORESULTAAT

(huurpand, elektriciteit,          Bedrijfskosten -

personeelskosten)  =               NETTORESULTAAT

                                                            

Voorbeeldsom 1

Van een winkel zijn over 2016 de volgende gegevens bekend:

-afzet 3000 stuks.

-Gemiddelde inkoopprijs per stuk is € 35,-

-Gemiddelde verkoopprijs per stuk is € 75,-

-Loonkosten waren € 30.000,-

-Overige kosten € 25.000

Vraag:

Bereken de bruto- en nettowinst! (ALTIJD EXLCUSIEF BTW!)

UITWERKING

3000 x 75,-          =  € 225.000,- 

3000 x 35,-          =  € 105.000,-     -

BRUTOWINST     =  € 120.000,- 

Bedrijfskosten  =  €   55.000,-      -

NETTOWINST     =  €   65.000,-

Voorbeeldom 2

Van een winkel zijn over 2020 de volgende gegevens bekend:

-afzet 5000 stuks.

-Gemiddelde inkoopprijs per stuk is € 45,-

-Gemiddelde verkoopprijs per stuk is € 50,-

-Loonkosten waren € 20.000,-

-Overige kosten € 15.000

-Betaalde BTW €10.000

-Ontvangen BTW €15.000

Vraag:

Bereken de bruto- en nettowinst of verlies! (ALTIJD EXLCUSIEF BTW!)

UITWERKING

5000 x 50,-          =  € 250.000,- 

5000 x 45,-          =  € 225.000,-     -

BRUTOWINST     =  € 25.000,- 

Bedrijfskosten  =  €   35.000,-      -

NETTOWINST     =  €   - 10.000,-

Dus verlies (duidelijk aangegeven of het om verlies/winst gaat)

Zijn we nog dingen vergeten?