19.1 bouw van pezen en spieren 6V 2324

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

19.1 Bouw van pezen en spieren

Welke spieren vind je niet in je organen?

1. Kringspieren
2. Lengtespieren
3. Willekeurige spieren
4. Onwillekeurige spieren

Spier pees

Spier

Spiervezel

Spierbundel

Welke spieren zijn elkaars antagonisten?

Spier 1 en spier

Spier 2 en spier

3

4

Hoe heet de taaie, stevige onderdelen die spieren met een botten verbinden?

1. Spierbundels
2. Platte spieren
3. Holle spieren
4. Pezen

Bouw van 

gewrichten

Botten/ Spieren

Pezen- verbinding bot en spier

Banden- verbinding bot en bot

Een pees bestaat uit:

1. Botweefsel
2. Spierweefsel
3. Bindweefsel
4. Kraakbeenweefsel

Wat is de functie van een pees?

1. Beschermt de spier tegen beschadiging
2. Zorgt dat de spier niet uit elkaar valt
3. Aanspannen en ontspannen van de spier
4. Houd de spier aan het bot vast

Bouw van pezen

Pezen bestaan voornamelijk uit bindweefselcellen (fibroblasten) omgeven door veel tussencelstof: collageen (gemaakt door die bindweefselcellen).

Pezen kunnen een klein beetje uitrekken.

Pezen zijn nauwelijks doorbloedt.
 

Fibroblasten - gap junctions

Om toch ‘informatie’ te kunnen uitwisselen (in de vorm van ionen/ secundaire boodschappers) staan deze cellen met eiwitkanalen – gap junctions – met elkaar in contact.

Bindweefsel/ tussencelstof

collageen, elastine, reticuline, hyaluronzuur

collageen, lijmstof

collageen, kalk

nauwelijks

tussencelstof

Achillespees

• De achillespees is de grootste pees in ons lichaam.
• Tijdens het (hard)lopen spannen spieren zich samen en ontspannen. Bijvoorbeeld de kuitspier.
  
• De achillespees wordt tijdens het lopen opgerekt en weer verkort.

Achillespees

1                                      2                                   3

1. De voet komt op de grond, de achillespees wordt een beetje in elkaar gedrukt (lichaamsgewicht)

Achillespees

1                                      2                                   3

2. De kuitspier trekt samen, de achillespees wordt opgerekt

Achillespees

1                                      2                                   3

3. Bij de afzet verkort de achillespees en komt energie vrij (veerenergie)

Soorten spieren

Skeletspieren/dwarsgestreept

Gladde spieren

Hartspieren

Bouw skeletspieren

Spiervezel is opgebouwd uit samengesmolten spiercellen. Deze cellen hebben meerdere kernen.

link

Skeletspieren (dwarsgespreept)

Bestaat uit spiervezels

Vooral skeletspieren 

(en enkele huidspieren)

O.i.v. animale zenuwstelsel

Werkt snel / snel vermoeid

Gladde spieren

Enkelvoudige, niet vergroeide cellen. Zit rond inwendige organen zoals darmen, blaas, bloedvaten, baarmoeder. Combinatie van kringspieren en lengtespieren (antagonisten).

Kunnen niet bewust worden aangestuurd. O.i.v. autonoom zenuwstelsel

Werkt traag / niet snel vermoeid

 

Gladde spieren

Hartspieren

Dwarsgestreept spierweefsel met vertakkingen. Via Gap-junctions verbonden waardoor gecoördineerde samentrekking kan plaatsvinden.

Kunnen niet bewust worden aangestuurd. oiv autonome zs

Hartspieren

gecoördineerd samentrekken

Tot welk soort spiervezel hoort de skeletspier

1. gladde spiervezel
2. dwarsgestreepte spiervezel
3. hartspiervezel

Wat geven de
cijfers aan?

1. 1-Dwarsgestreept 2-Hartspier 3-Gladde spieren
2. 1-Hartspier 2-Gladde spieren 3-Dwarsgestreept
3. 1-Gladde spieren 2-Dwarsgestreept 3-Hartspier
4. 1-Hartspier 2-Dwarsgestreept 3-Gladde spieren

De spieren in je dunne darm bestaan uit

1. Glad spierweefsel
2. Dwarsgestreept spierweefsel
3. Hartspierweefsel

Zet de volgende woorden in de juiste volgorde van klein naar groot:
filament - spier - spierbundel - spierfibril - spiervezel

Opdracht

Beschrijf op molecuul niveau op welke wijze de spier samentrekt. 

Gebruik in je verhaal de volgende begrippen: Let op de begrippen staan niet op volgorde

Sarcoplasmatisch reticulum

Actiepotentiaal

Acethylcholine en synaps

Myosine en actine

Atp

Z-lijn

Tropomyosine en de relatie met Ca2+

Motorische eenheid (gebruik bron 8 en 10 blz 98 en 99)

Samenvatting

Voor de contractie van een spier is het volgende nodig:

aansturing door grote hersenen voor bewuste beweging

impuls gaat richting motorisch eindplaatje

acetylcholine komt vrij

geeft signaal door aan het membraan rondom de spiervezel

via de T tubili wordt het signaal geleid naar het sarcoplasmatisch reticulum

sarcoplasmatisch reticulum geeft vervolgens Ca2+ af

myosine bindt door actief ATP aan actine, spier schuift in elkaar tot de Z lijn

Samengevat

Opbouw skeletspieren;

skeletspier is omgeven door spierschede (bindweefsellaag)

op het einde van spierschede gaat deze over in een pees waarmee de spier aan het skelet vastzit

deze pees bevat veel collagene vezels en is dus beperkt rekbaar

bestaat uit spierbundels, bestaat uit spiervezels

op spiervezels zijn motorische eindplaatjes aanwezig, impulsen worden hier doorgegeven aan spiervezels

acetylcholine is de neurotransmitter die spiervezels laat samentrekken

een spiervezel is weer opgebouwd uit myofibrillen, hier bevinden zich veel mitochondria en glycogeenkorrels