4.8 Evolutie van de mens

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

4.8 Evolutie van de mens

DEZE LES

Wat weet je nog van vorige les?

Uitleg

Zelfstandig werken

JE GAAT LEREN OVER

• dat huidige mensapen en de mens een gemeenschappelijke voorouder hebben gehad.
  
• verschillen tussen mensachtigen beschrijven.
• factoren van buitenaf benoemen die invloed hadden op de ontwikkeling van de eerste mensachtigen.

Wat weet je nog van?

Kennistest

Er volgen nu vragen om de voorkennis van de leerling te testen.

Neteldier

Schimmels

Geleedpotigen

Stekelhuidigen

Zaadplanten

Gewervelden

Sporenplant

Voor de ordening van 4 groepen organismen worden drie cel-kenmerken gebruikt. Sleep de juiste cel-kenmerken in dit vak. 

Celmembraan

Celkern

Celwand

Bladgroenkorrels

Cytoplasma

Vacuole

In de afbeelding zie je de evolutionaire stamboom van zowel een aantal uitgestorven als nu nog levende katachtigen. Zet de soorten in de juiste volgorde van ontstaan. Zet de soort die het langst geleden is ontstaan links.

Leeuw

Proailurus lemanensis

Sabeltand-tijger

De gevolgen van een meteorietinslag zorgde 66 mln geleden voor een massa-uitsterving. Welk gevolg hoort er niet bij?

1. Schokgolf
2. Bosbranden
3. Temperatuur daling
4. Stijging zeespiegel

Uitleg

Laptops dicht

Aantekeningen

Leerdoel

Je kan uitleggen dat huidige mensapen en de mens een gemeenschappelijke voorouder hebben gehad.

www.visualcapitalist.com

Scroll langs de afbeelding op deze website over de evolutie van de mens, van cel tot mens.

Stamboom van de mens

Stamboom van de mens

Bron afbeelding: https://warwick.ac.uk/fac/arts/classics/warwickclassicsnetwork/romancoventry/resources/prehistoricbritain/humanevolution/ 

Reconstructie

Paleontologen proberen te achterhalen hoe de tak van de menselijke stamboom eruitziet. Zij onderzoeken wie de voorouders van de moderne mens waren en hoe zij eruitzagen. Er is wel een probleem: er zijn bijna geen complete fossielen van onze voorouders gevonden. Je maakt dan met enkele botdelen een reconstructie.

Bekijk de eerste minuut van deze video.

Deze video is misschien niet zo heel geschikt vanwege de informatie-dichtheid en het tempo in het Engels.

Leerdoel

Je kan verschillen tussen mensachtigen beschrijven.

&

Je kan factoren van buitenaf benoemen die invloed hadden op de ontwikkeling van de eerste mensachtigen.

Evolutie mens

De stamboom verandert telkens, doordat er nog steeds vondsten worden gedaan.

• Homo neanderthalensis
• Homo erectus
• Australopithecus afarensis

Bekijk de eerste twee minuten van deze video en vertel er zelf bij.

Verschillende mensachtigen

Leefomgeving:
Eerst in het bos, later op de savanne

Veranderingen:

- hersenvolume nam toe

- wenkbrauwboog en kam op hoofd werden kleiner

- kaken werden kleiner en minder krachtig en de kin ontstond

Evolutie schedel en hersenvolume

Hersenvolume

Uitleggen dat (denk)capaciteit o.a. te maken heeft met hersenvolume en het aantal zenuwcellen (neuronen).

Bron afbeelding: https://www.quantamagazine.org/how-humans-evolved-supersize-brains-20151110/ 

Evolutie van de mens

Veranderingen:
- hersenvolume nam toe
- wenkbrauwboog en kam op hoofd werden kleiner

- kaken werden kleiner en minder krachtig en de kin ontstond

- Meer rechtop leven

Evolutie van de mens

7 miljoen jaar geleden gemeenschappelijke voorouder.

Autralophithecus afarensis - geen opponeerbare teen

Homo habilis - 'handige mens' - stenen werktuigen

Homo erectus - 'rechtopstaande mens' - jagers en vissers, vuur

Homo sapiens - 'denkende mens'- plat gezicht, groot hersenvolume

Homo sapiens neanderthalensis

Leefde 250.000 jaar geleden

Lengte: 1.60-1.70 meter

herseninhoud ongeveer 950-1400 cc.

jagers en verzamelaars 

30.000 jaar geleden uitgestorven.
Ze gebruikte  werktuigen. 

Ze kenden ook een primitieve godsdienstige cultuur. Zo begroeven ze bijvoorbeeld hun doden

VRAGEN?

Wisselmoment: vragen?

C opdrachten 2

Werk in tweetallen. Teken op een poster (A3) een stamboom met de gemeenschappelijke voorouder van mens en mensaap, Australopithecus afarensis, Homo erectus, Homo neanderthalensis, Homo sapiens en chimpansee. Je mag internet gebruiken.

Klassikale opdracht.

De leraar kan zo controleren of iedereen deze opdracht gemaakt heeft. 

Weektaak

4.8 Extra: Evolutie van de mens

A t/m D

Zet deze taak in je agenda