De kunst van het spreken (havo 2)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Nederlands

Hoofdstuk 16: De kunst van het spreken

22 november 2021

Deze les

1. Leerdoel
2. De rol van retorica
3. Geschiedenis
4. Retorica in deze tijd 

Leerdoel

Je leert hoe de klassieke retorica is ontstaan, welke rol de retorica speelde bij de Grieken en de Romeinen en welke sporen er zijn nagelaten in onze maatschappij. 

Wanneer heb jij voor het laatst geprobeerd iemand te overtuigen? Hoe heb je dit gedaan?

Retorica

Belang van goed kunnen spreken

• Ontstaan: 500 v. Chr.
  
• Athene (Griekenland)
• Macht lag bij de volksvergadering
• Mogelijkheid om medeburgers te overtuigen van jouw ideeën en gelijk.

Sofisten

• Gaven spreeklessen
  
• Ontwikkelen handleiding leerlingen: Leer van de retorica
• 'Het gaat niet om gelijk hebben, maar om gelijk krijgen'

Socrates, Plato en Aristoteles

• Verzet tegen de sofisten.
•  Waarheid is het hoogste doel.
• Door logisch redeneren waarheid achterhalen.
• Aristoteles: de retorica is een neutraal instrument. Het is aan de spreker om daar op een integere en juiste manier gebruik van te maken.

Retorica: de kunst van het overtuigen

Het begrip retorica wordt ook wel 'redenaarskunst' of 'welsprekendheid' genoemd. Het is afgeleid van het Oudgriekse woord 'retor', wat 'spreker' of 'leraar' betekent. Een goed retor is iemand die zijn publiek op een schijnbaar natuurlijke manier van zijn standpunt weet te overtuigen.

Een standpunt verwoordt wat iemand ergens van vindt. In een tekst over pesten zou dat kunnen zijn: Ik vind dat pesten strenger moet worden bestraft. Synoniemen voor een standpunt zijn een bewering, mening, opinie, opvatting en stelling.

Wie overtuigend willen leren spreken, doet er verstandig aan eerst overtuigend te leren schrijven. De basis van een inhoudelijk sterk betoog - of dat nu gesproken of geschreven is - is namelijk een ijzersterke argumentatie!

Het begrip retorica wordt ook wel 'redenaarskunst' of 'welsprekendheid' genoemd. Het is afgeleid van het Oudgriekse woord 'retor', wat 'spreker' of 'leraar' betekent. Een goed retor is iemand die zijn publiek op een schijnbaar natuurlijke manier van zijn standpunt weet te overtuigen.

Retorica: de kunst van het overtuigen

Romeinen

• Zij namen het systeem van de retorica over van de Grieken.
  
• Verdere ontwikkeling van de leer van de retorica.

In de 5e eeuw v. Chr. werd aandacht besteed aan retorica, waarom juist daar en toen?

1. Ze hadden toen niets beters te doen.
2. Men had retorica nodig in de democratische politiek en in de rechtszaal.
3. Socrates, Plato en Aristoteles leefden toen en vonden het belangrijk.
4. De sofisten wilden iedereen manipuleren.

In het oude Griekenland was goed kunnen spreken belangrijk. Geldt dat tegenwoordig ook, denk je? Leg je antwoord uit.

Retorica in onze tijd

Reclame: klassieke stijlfiguren  

- Alliteratie

- Drieslag

Vertrouw Roze, Vergeet Vlekken = ALLITERATIE

Today, Tomorrow, Toyota= DRIESLAG

Onderwijs en Ethiek

Hoe ver mag een spreker gaan in zijn gelijk krijgen en het kromme recht praten? 

Nepnieuws en fact checken

Bedenk drie beroepen waarvoor je retorica nodig hebt.

Dus: retorica is...

1. mensen manipuleren.
2. de kunst om zo overtuigend mogelijk te spreken.
3. het bedenken van reclames en speeches.