13.3 transport

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

13.3 transport

In de kieuwen van een vis vindt gaswisseling plaats door diffusie. Welke uitspraak
over diffusie is juist?

1. Bij diffusie stroomt zuurstof van een lage naar een hoge concentratie.
2. Bij diffusie stroomt zuurstof van een hoge naar een lage concentratie.
3. Bij diffusie stroomt zuurstof van het bloed in de kieuw naar het water.
4. Diffusie vindt plaats in de kieuwboog.

vragen over huiswerk? 

vragen over opdrachten van 13.2?

vertering en transport

van monddelen naar slokdarm naar maag

vertering alleen door verteringssappen

van maag naar darmen: opname voedingstoffen in hemolymfe

niet verteerbaar via endeldarm uitgepoept

Ademhaling en transport bij een insect

tracheeën/hemolymfe

=ademhalingsbuizen, 

ademhaling niet gekoppeld aan monddelen

insecten hebben wel bloed=hemolymfe, kleurloos, maar dit wordt niet gebruikt om zuurstof te vervoeren: geen Hb

taak hemolymfe: vervoer voedingsstoffen en afvoer afvalstoffen, stroomt om de cellen heen

1 hart en 1 bloedvat

*langgerekt hart in achterlijf

*1 bloedvat

*bloed van achter naar voren 

*bloed vanuit kop vrij lichaam in

*via openingen in hart terug 

Wat is juist over de bloedsomloop van een insect?

1. Rode bloedcellen zijn niet aanwezig
2. Bloed verlaat de bloedsomloop
3. Zuurstof wordt door het bloed vervoerd
4. Koolstofdioxide wordt door het bloed vervoerd

bloed steeds in de bloedvaten

houtvaten (n omhoo)

aan de binnenkant

vervoer van water

en opgeloste stoffen=

opgeloste mineralen

afkomstig uit wortels

richting rest plant

bastvaten (n benee)

aan de buitenkant

vervoer van water

en opgeloste stoffen=

glucose ea voedingsstoffen

afkomstig uit groene delen

richting wortels ea andere delen (bloem/vrucht ook!)

xy hout

ph bast

houtvaten

tegen zwaartekracht in vervoer door

1. zuigkracht: bladeren zuigen water, door verdamping
2. worteldruk: omhoog duwen van onder
3. capillaire werking: kleven

3 mechanismen

zuigkracht

capillaire werking

worteldruk

zuigkracht

In de bladeren verdampt het via de houtvaten getransporteerde water. Voor elk verdampt watermolecuul wordt er vanuit de houtvaten een nieuw watermolecuul naar boven getrokken (cohesie). 

worteldruk

Om water de cellen van de wortels in te krijgen, nemen de wortelcellen via actief transport mineralen uit de bodem op. Door deze mineralen wordt de osmotische waarde van de cellen van de wortel hoger. Doordat de osmotische waarde van de cellen nu hoger ligt dan de osmotische waarde van de omgeving, zal door osmose water de cellen van de wortels instromen. Hoe hoger de concentratie opgeloste mineralen in de cellen van de wortel is, des te meer water de cellen in zal gaan stromen, des te krachtiger de worteldruk is.

In de bladeren verdampt het via de houtvaten getransporteerde water. Voor elk verdampt watermolecuul wordt er vanuit de houtvaten een nieuw watermolecuul naar boven getrokken. Door de cohesie- en adhesiekrachten wordt het water als een lange kralenketting vanuit de wortels omhoog gezogen.

Capillaire werking

Capillaire werking

bastvaten

 transport glucose door diffusie

cellen van groene delen produceren glucose

glucose gaat van deze cellen naar bastvaten

 daar ontstaat steeds meer glucose, dit leidt een bovendruk-> 

hierdoor gaat sap stromen naar de plekken in de bastvaat waar minder glucose is: de sapstroom

De vaatbundels zorgen voor transport. Wat transporteren de vaatbundels?

1. Licht en zuurstof.
2. Glucose en licht.
3. Water en opgeloste stoffen.
4. Koolstofdioxide en water.

Begrippenlijst 13.3 Transport:

*insect-open bloedsomloop

*vissen-gesloten bloedsomloop-enkelvoudige bloedsomloop

*zoogdieren-dubbele bloedsomloop

*Planten-vaatbundels-houtvaten-bastvaten-zuigkracht 

  bladeren-worteldruk-capillaire werking

huiswerk 13.3 weektaak

opdr 1 t/m 14