13.3 Transport

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Paragraaf 13.3 Transport

Benodigheden

- Schrift

- Pen, potlood

- Laptop

Programma

- TW 4	- activiteit donderdag	- SLB vrijdag
- Maken van Lesson Up	- Nakijken 13.1 t/m 13.3	- Maken samenvattende opdr 13.1 t/m 13.3 blz 206

Leerdoelen

1. Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van insecten vervoerd worden.

2. Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van vissen vervoerd worden.

3. Je kunt uitleggen hoe stoffen in planten vervoerd worden.

4. Je kunt uitleggen hoe water in planten kan stromen

De tracheeën (vervoer van lucht met zuurstof naar cellen - en koolstofdioxide van cellen naar buiten) zijn blauw gekleurd.

Bloed van insecten vervoert geen zuurstof en CO2. Bevat geen hemoglobine. Bloed vervoert wel: voedingsstoffen en afvalstoffen.

Plaatje hiernaast:

Blauw -  tracheeën 

Rood - bloedvatenstelsel, 1 bloedvat en een hart

Actief transport

Passief transport

osmose 

Osmose is diffusie van water (door een semi-permeabel membraan). 

'Bij osmose stroomt het water van een gebied met een lage concentratie opgeloste stoffen naar een gebied met een hoge concentratie opgeloste stoffen'

Vaatbundels

'pijpleidingen' 

van de plant

Houtvaten

Bastvaten

Bastvaten

 vervoeren water en organische stoffen  

van blad naar de rest van de plant

liggen aan de buitenkant van een vaatbundel.

Houtvaten

 Vervoeren water en mineralen van wortel naar blad. Dus omHoog

 dikke celwanden

 grote openingen

 

water omhoog gepompt door: worteldruk, capillaire werking, verdamping

Filmpje kijken uit de online omgeving: bastvaten en houtvaten.

Aan de slag

1. Maak deze LessonUp van 13.3 in de klas LessonUp.

2. Of maak de opdrachten van 13.3

3. 

Voortplanting

Bloem

Stengel

Wortel

Water en mineralen opnemen

Glucose maken

Blad

Stoffen vervoeren en stevigheid geven

Osmose: (A) beweegt altijd naar de plek met de (B) opgeloste stoffen.

1. A:water B: meest
2. A:water B:minste
3. A:opgeloste stoffen B:meeste
4. A:opgeloste stoffen B:minste

de concentratie opgeloste stoffen in de cel is ..... dan daarbuiten. (de cel is gekrompen)

1. lager
2. even hoog
3. hoger

Als je sla in een bak water legt wordt het steviger, in dressing juist slapper. Leg uit hoe dit komt.

Petra maakt zoutoplossingen met oplopende concentraties. Ze weet niet meer of ze dit van links naar rechts of andersom had gedaan. Ze stopt frietjes van gelijke lengte in de bekers. De frietjes in de linker beker zijn het langst. Was hier de zoutconcentratie hoog of laag?

1. laag
2. kun je niet weten
3. hoog

Wortelharen om water op te nemen

Wortelharen nemen mineralen uit de bodem op in de cel. De concentratie in de cel is hoger dan in de bodem. Dit is een voorbeeld van 

1. diffusie
2. osmose
3. actief transport
4. passief transport

Maximum hoogte boom

De worteldruk, verdamping en capillaire werking kennen een maximum. Dit houdt in dat er ook een fysiek maximum zit aan de hoogte van een boom. Dit is ca. 130 meter. Hoger kan een boom niet worden.

Diffusie

Diffusie

osmose: patat in demiwater/kraanwater/ zoutoplossing 

osmose apparaat met membraan