Spelling les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Spelling les 2

Wat gaan we doen?

1. Meervoud

2. Verkleinwoorden

3. Trema

4. Koppelteken

Zelfstandig naamwoord
in meervoud

Meervoud

Sommige woorden die eindigen op -e hebben twee meervoudsvormen.

• seconde – secondes/seconden

Bij woorden die eindigen op -s of -f moet je in het meervoud soms de laatste letter veranderen in een z of een v.

• grens – grenzen (maar: wens – wensen)
  
• staaf – staven (maar: fotograaf – fotografen)
  

Meervoud

Woorden die eindigen op -ee of -ie krijgen een trema in het meervoud. 

Klemtoon op de laatste lettergreep - in het meervoud -ën toe. Anders zet je het trema op de laatste e van het woord.

idee – ideeën

knie – knieën

bacterie – bacteriën

Bij woorden die eindigen op een klinker, schrijf je een apostrof + s (’s) 

radio – radio’s

baby – baby’s

Maar: sprays

Meervoud

Bij woorden die eindigen op een onbeklemtoonde -el, -es, -et, -ik of -it verdubbel je de laatste medeklinker in het meervoud niet.

dreumes – dreumesen

havik – haviken

Sommige woorden op -man kunnen als meervoud ook -lieden of -lui hebben. Dit zijn meestal beroepen.

zakenman – zakenmannen/zakenlieden/zakenlui

werkman – werkmannen/werklieden/werklui

Meervoud

Woorden die uit het Latijn komen, hebben soms nog hun Latijnse meervoudsuitgang.

museum – musea (of: museums)

medicus – medici

Sommige woorden hebben alleen een enkelvoud of alleen een meervoud.

rommel, vee, zand

hersenen, inkomsten, omstreken

Idee

1. Ideeën
2. Ideën
3. Ideeen
4. Idees

Medicijn

1. Medici
2. Medicijnen
3. Medicijns

paraplu

1. parapluus
2. paraplu's
3. parapluutjes

Meervoud bij verwijzingen

Meervoud bij verwijzingen

Beide jongens ontweken de blik van hun ouders.

Morgen worden alle tafels en stoelen vervangen.

De boeken in de kast zijn alle op kleur gerangschikt.

De hond en de kat liggen beide te slapen.

In de pauze dronken sommigen een kopje thee.

Slechts enkelen zetten hun fiets in de stalling.

De cijfers zijn binnen. De meest... zijn gelukkig voldoende

1. meeste
2. meesten

Veel mensen eten ongezond. De meest... krijgen daardoor lichamelijke klachten.

1. meeste
2. meesten

Verkleinwoorden

vork – vorkje

film – filmpje

appel – appeltje

tang – tangetje

wang - wangetje

oma – omaatje

video – videootje

Trema's

Gebruik een trema als je een klank in een woord verkeerd zou kunnen uitspreken. geëist, beïnvloed

Gebruik een trema in samengestelde telwoorden. tweeënhalf, drieëndertig

Gebruik géén trema, maar een koppelteken in andere samenstellingen. gala-avond, auto-ongeluk

Gebruik géén trema als je het woord niet verkeerd kunt uitspreken. commercieel, geobsedeerd

Sommige leenwoorden krijgen géén trema. opticien, museum

Wat is goed gespeld?

1. commerciël
2. commercieel
3. commercieël

Wat is goed gespeld?

1. Naief
2. Naiëf
3. Naïef

Wat is goed gespeld?

1. economieën
2. economiën
3. economieen

koppelteken

Als er twee klinkers uit verschillende lettergrepen naast elkaar staan die je als één klank kunt uitspreken.

• foto-opname, domino-effect
  

Als getrouwde mensen hun achternaam combineren met die van hun partner.

• mevrouw Peters-de Groot
  

koppelteken

In samenstellingen met cijfers, letters of symbolen.

• 65-plusser, kleuren-tv, IQ-test

In samenstellingen die met Sint of St. beginnen.

• Sint-Nicolaas, sint-jakobsschelp
  

Bij sommige voor- en achtervoegsels.

• niet-aflatend, ex-diplomaat, non-alcoholisch, plug-in, back-up
  

Bij vaste uitdrukkingen die één geheel vormen.

• huis-aan-huisblad, blijf-van-mijn-lijfhuis, doe-het-zelfzaak
  

Aan de slag!

maak 2.3 B, C & D

klaar? Maak 3.3 B & C