5.3 genen en allelen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

herhaling 5.2

gen/allel

genexpressie 

mitose/meiose

chromosomenpaar 

autosomen/geslachtschromosomen

diploïd

haploïd

autosomen - geslachtschromosomen

genexpressie

- tot uiting komen van een gen

-  alle lichaamscellen: chromosomen met dezelfde genen

- genexpressie: aan/uit van genen

-bijv. gen voor eiwitten voor de productie van gal staat in de lever aan en in de huidcel uit!

erfelijke eigenschap

variatie gen op homoloog chromosoom

gen in haploïde cel

diploïd

haploïd

mitose

meiose

chromosomenpaar

gen

allel

homoloog

celdeling 

2n-> 2n

reductiedeling 

2n -> n

5.3 genen en allelen

5.3 genen en allelen

leerdoelen:

- homozygoot/heterozygoot

- mutatie

- geslachtelijke/ongeslachtelijke voortplanting

- tweelingen

Chromosomenpaar = homologe chromomsomen

genen dan ook als paar

gen en allel

gen = erfelijke eigenschap (bijv. oogkleur) op een chromosoom

allel = variatie ervan op homoloog chromosoom

 

Het dominante allel krijgt een hoofdletter

homozygoot/heterozygoot

homozygoot:
2 gelijke allelen

heterozygoot:

2 verschillende allelen

Homozygoot en heterozygoot

Mutaties

Mutatie =  Plotselinge verandering in het genotype.

Mutant = Organisme waarbij de mutatie zichtbaar is in het fenotype.

Mutatie in het DNA

Mutant

Mutagene invloeden

Kanker

Kanker: Ontstaat door een mutatie in genen die de celdeling regelen. Hierdoor gaan kankercellen zich ongeremd delen. 

opdrachten

1 tm 4, 6 

en 5 of 7, 8

Ongeslachtelijke voortplanting

• Sommige organismen (bijv. planten) kunnen zich ongeslachtelijk voortplanten.

* Er versmelten dan geen geslachtscellen

* Het genotype van de nakomelingen is dan gelijk aan dat van de ouder

Wanneer is een genenpaar homozygoot?

1. Wanneer het 2 verschillende allelen bevat
2. Wanneer het 2 dezelfde allelen bevat

Iemand heeft in een chromosomenpaar één allel voor bruin haar en één allel voor blond haar. Haar fenotype is bruin haar. Wat is haar genotype?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

Hoe ontstaan een twee-eiige tweeling?

1. Een eicel die zich later splitst
2. Twee eicellen die allebei bevrucht worden
3. Een eicel die door twee zaadcellen bevrucht wordt
4. Twee eicellen die door hetzelfde zaadcel worden bevrucht

Een eeneiige tweeling lijkt veel op elkaar omdat?

1. Een eeneiige tweeling heeft hetzelfde genotype en fenotype
2. Een eeneiige tweeling heeft hetzelfde genotype maar niet hetzelfde fenotype.
3. een eeneiige tweeling heeft niet hetzelfde genotype en niet hetzelfde fenotype

Als een tweeling een jongen en een meisje zijn dan zijn ze.......

1. eeneiig
2. twee-eiig

Hoe ontstaan een twee-eiige tweeling?

1. Een eicel die zich later splitst
2. Twee eicellen die allebei bevrucht worden
3. Een eicel die door twee zaadcellen bevrucht wordt
4. Twee eicellen die door hetzelfde zaadcel worden bevrucht

Siameese tweelingen
zijn ...

1. altijd twee-eiig
2. meisjes altijd twee-eiig
3. altijd eeneiig
4. jongens altijd twee-eiig