Thema 4 - Stevigheid en beweging

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Thema 4

Stevigheid en beweging

Basisstof 1

- Je kent de delen van het lichaam

- Je kunt in een afbeelding van het skelet de botten benoemen

- Je kunt de functies van het skelet noemen

Skelet

• Schedel, wervelkolom, borstkas schoudergordel, bekken

Skelet

• stevigheid, 
• beweging,
• bescherming,
• vorm,
• bloedcellen maken 

Basisstof 2

- Je kunt de bouw van botweefsel en kraakbeenweefsel beschrijven

- Je kunt beschrijven hoe de samenstelling van botten verandert tijdens het leven

Bouw botten (VG)

• Mergholte in pijpbeenderen
• Geel beenmerg in mergholte slaat vet op
• Rood beenmerg vormt bloedcellen, in koppen pijpbeenderen en platte beenderen

Botweefsel

Kalk en lijmstof

Kraakbeen

• Buigzaam en zachter dan bot

• Oor, puntje van je neus, tussen gewrichten

• Cellen in groepjes bij elkaar
• Tussencelstof elastisch en stevig

• Fontanellen: ruimte tussen botten schedel baby
  

Wie heeft het meeste botweefsel?

1. Baby
2. Tiener

Welke stof zal meer in kraakbeen aanwezig zijn?

1. Kalkzouten
2. Lijmstof (collageen)

Basisstof 3

- Je kunt de beenverbindingen beschrijven

- Je kunt de bouw van een gewricht beschrijven

- Je kunt de werking van een kogelgewricht, een scharniergewricht en een rolgewricht beschrijven

Botverbindingen

• Vergroeiing
• Naadverbing
• Kraakbeenverbinding
• Gewricht
  

Bouw gewricht

Typen gewrichten

• Kogelgewricht: gewrichtskogel draait in gewrichtskom, beweging in verschillende richtingen

• Scharniergewricht: botten bewegen als scharnier ten opzichte van elkaar, alleen beweging heen en terug

• Rolgewricht: botten draaien in lengteas om elkaar

Hoe zijn de botten van je schedel met elkaar verbonden?

1. Naden
2. Vergroeid
3. Kraakbeen
4. Gewricht

Waar in je lichaam vind je een kogelgewricht?

1. Enkel
2. Knie
3. Heup
4. Elleboog

Basisstof 4

- Je kunt de werking van spieren beschrijven

- Je kunt voorbeelden noemen van bewuste en onbewuste spierbewegingen

Bouw spier 

• Spierschede: bindweefsel om spier heen
• Pees: verbindt spier met bot bij aanhechtingsplaats
• Spier bestaat uit spierbundels, die uit spiervezels bestaan

Spierstelsel

• Skeletspieren en diepe spieren werken samen om beweging mogelijk te maken. 
• Als spiervezels samentrekken wordt spier korter en dikker

• Onbewuste spieren -> Hart, darmen, maag

Antagonisten

• Biceps en triceps bewegen onderarm. Biceps buigt de arm, triceps strekt de arm

• Antagonist: twee spieren werken samen om een bot te bewegen, maar hebben een tegengesteld effect

Spiervezels 

• Langzaam: doen er lang over om samen te trekken, kunnen minder kracht zetten, hebben weinig energie nodig
• Snel: snel en krachtig samentrekken, veel energie nodig

Spierfibril 

• Spiervezel bestaat uit fibrillen
• Actine- en myosinemoleculen schuiven in elkaar als spier aanspant
• Moleculen liggen gerangschikt in fibrillen, overlappen elkaar
• Dwarsgestreept spierweefsel

Spierweefsel 

• Dwarsgestreept: skeletspieren
• Glad: langwerpige cellen, actine en myosine niet gerangschikt
• Hart: fibrillen liggen niet naast elkaar in vezel

Basisstof 5

- Je kunt aangeven wat een goede lichaamshouding is en waarom deze belangrijk is

Wervelkolom

• Dubbele S-vorm
• Tussenwervelschijven: kraakbeen met geleiachtige kern tussen wervels, schokbrekers
• Goede houding: beter bewegen, geen rugklachten, zelfvertrouwen

Aan de slag!

https://schooltv.nl/link/je-lichaam-botten/#q=skelet

Leren van het skelet:

• Oefen met röntgen foto's
• Digitaal oefenen skelet

Leren met video's: 

• Uitleg het skelet
• Biologie met Joost
• interactieve plaat (bepaal zelf de route door je lichaam)
• Uitleg gewrichten

Overig:

(online) flitskaarten 

Afsluiting maken 

Leren voor biologie

1.  Begrippenlijst / samenvatting / mindmap maken
2. Bronnen leren (plaatjes)
3. Bekijk huiswerk, waar maakte je fouten in. Maak deze nogmaals (online). 
4. Neem LessonUps nogmaals door
5. Maak oefentoetsen via online methode

Basisstof 6

- Je weet dat spieren sterker worden door training

- Je kunt uitleggen dat lichaamsbeweging goed is voor je gezondheid

Lichaamsbeweging

• Spieren trainen
• Ontspanning
• Conditie
• Coördinatie
• Motorisch geheugen, geautomatiseerde beweging

Blessure

RSI

• Skelet (namen van botten), borstkas, schoudergordel, bekken, ledematen, functies
• VG: Pijpbeenderen en platte beenderen, rood en geel beenmerg 
• Kraakbeen, botweefsel (lijmstof en kalkzouten)
  
• Vergroeid, naden, kraakbeen, gewricht (onderdelen, soorten gewrichten)
  
• Spieren, pezen, aanhechtingsplaats, antagonisten
• VG: Spierschede, spierbundels en spiervezels (langzaam en snel) 
• VG: Actine en myosine, spierweefsels (dwarsgestreept, glad, hart)
• Wervelkolom en goede houding
  
• Lichaamsbeweging, blessures, RSI
  

https:

https: