bijwoord en voornaamwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

het bijwoord

Waarom heet het "bij"-woord?

het geeft extra info...

-over een werkwoord

-een ander bijwoord

-over een bijvoeg. nw

-Hele zin

Hij loopt hard.

werkwoord

Hij loopt hard.

Het bijwoord is hard -> het zegt iets over het werkwoord lopen.

(Hoe loopt hij?)

Hij loopt heel hard.

Een ander bijwoord 

Hij loopt heel hard.

het bijwoord is heel -> het zegt iets over het andere bijwoord hard.

(Hoe hard loopt  hij?)

Het is een ontzettend mooi huis!

bijvoegelijk naamwoord

Het is een ontzettend mooi huis!

Het bijwoord is ontzettend -> het zegt iets over

het bijv nw mooi

Hele zin (waar of wanneer)

Misschien doe ik het. 

Morgen zal ik mijn huiswerk maken. 

Daar ligt het boek. 

Opdracht

Maken opdracht 3  blz. 23

Daarna volgt er uitleg over de voornaamwoorden 

www.cambiumned.nl

www.snapput.nl

Voornaamwoorden 

Welke kennen we nog? 

Voornaamwoorden 

- persoonlijk voornaamwoord 

- bezittelijk voornaamwoord 

- aanwijzend voornaamwoord 

- betrekkelijk voornaamwoord 

Het persoonlijk voornaamwoord (pers.vnw)

1. Het persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een mens, dier of ding.

2. Het persoonlijk voornaamwoord staat op de plek van het zelfstandig naamwoord.

Karin heeft aan Ellen de fiets van de jongen gegeven.

Zij heeft aan haar de fiets van hem gegeven. 

pers.vnw                 pers.vnw                             pers.vnw  

Bezittelijk voornaamwoord (bez.vnw)

1. Het bezittelijk voornaamwoord geeft aan van wie iets is.

2. Het bezittelijk voornaamwoord staat altijd voor een zelfstandig naamwoord.

3. Het bezittelijk voornaamwoord staat op de plek van het lidwoord. 

Dit is jouw fiets, maar deze fiets is van mij. 

             bez. vnw                                                                       pers.vnw

Vertel me eens op welke camping jullie je vakantie hebben doorgebracht.

1. me=pers, jullie=bez je=pers
2. me=bez, jullie=pers je=bez
3. me=pers, jullie=pers je=bez
4. me=bez, jullie=bez me=bez

Volgens jou wil jullie vriend uit Utrecht jouw zeilbootje dus graag kopen.

1. jou=pers, jullie=pers jouw=bez
2. jou=pers, jullie=bez jouw=bez
3. jou=bez, jullie=pers jouw=bez
4. jou=bez, jullie=bez jouw=bez

Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

Een aanwijzend voornaamwoord wijst een mens, dier of een ding aan.

Er zijn vier aanwijzend voornaamwoorden: 

deze, die, dat, dit

Een aanwijzend voornaamwoord staat voor een zelfstandig naamwoord.  

Er kan een bijvoeglijk naamwoord tussen het aanw. vnw en het zn staan. 

Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

Bijvoorbeeld:

      Deze rode fiets vind ik mooier dan die  paarse(fiets). 

Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

Let op!

- Dat en die zijn alleen aanwijzend voornaamwoorden als je ze kunt vervangen door dit en deze.

- Woorden die een plaats of richting aangeven zijn geen aanwijzend voornaamwoorden (daar, daarheen, daarover, daarlangs)

Betrekkelijk voornaamwoord (bet. vnw)

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst naar een woord (of woorden)

dat eerder in de zin genoemd is.

Het eerder genoemde woord (of woorden) noem je een antecedent.

Het antecedent staat meestal vlak voor het betrekkelijk voornaamwoord.

De man die in het ziekenuis lag, is weer beter.

betrekkelijk voornaamwoord: die want die verwijst naar een woord dat eerder in de zin genoemd is

antecedent: de man want de man is het eerder genoemde woord en staat vlak voor het betr. vnw

Betrekkelijk voornaamwoord

De burgemeester gaf een prijs aan het voetbalelftal dat kampioen was geworden. 

De boom die omgevallen is, rot weg.

Ingesloten antecedent 

Betrekkelijk voornaamwoorden met een ingesloten antecedent. 

Dat betekent dat hetgeen waar het betrekkelijk voornaamwoord naar verwijst opgenomen is in het betrekkelijk voornaamwoord.

Ingesloten antecedent 

De betrekkelijke voornaamwoorden ‘wie’ en ‘wat’ hebben meestal een ingesloten antecedent. 

Dat betekent dat ze niet terugwijzen naar woorden die ervoor staan. 

In plaats daarvan zit het antecedent verstopt in het betrekkelijk voornaamwoord zelf.

Ingesloten antecedent 

Voorbeelden: 

Wie steelt is een dief.

Wie nog geen ranja heeft, mag nu een bekertje komen halen.

Wat daar geschreven staat, is onzin.

Ingesloten antecedent 

Wie steelt is een dief.

Degene die steelt is een dief. 

Wie nog geen ranja heeft, mag nu een bekertje komen halen

Degene die nog geen ranja heeft, mag nu een bekertje komen halen.

Wat daar geschreven staat, is onzin.

Dat wat daar geschreven staat, is onzin. 

vergelijk met:

Het proefwerk dat ik gisteren maakte, was moeilijk.

Aan de slag 

Opdracht 4 en 5 blz 23