6.5 Mens en milieu

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Denk na over:

Welke kenmerken zijn typerend voor grassen?

Wist je dat?

- Er wel 12.000 soorten grassen zijn

- Brood eigenlijk gemaakt is van gras

- Grassen iets meer dan de helft (51%) van alle voedingsenergie leveren; rijst levert 20%, tarwe levert 20%, maïs 5,5% en andere granen 6%

- Gras heel snel groeit op stikstofrijke grond

Kenmerken

- Grassen hebben bloemen en zaden in de vruchten

- De stengel is tussen de knopen (verdikkingen van de stengel) meestal hol

- De bladen zijn gewoonlijk lijnvormig (zeer lang, smal) 

-De aartjes vormen een centraal en kenmerkend onderdeel van de bloeiwijze, vaak groenig, bruinig of doorschijnend

BS 5 Mens en milieu 

Doel BS 5 

* Wat is uitputting en wat zijn de oorzaken en gevolgen ervan?

Wat is Vervuiling en wat zijn de oorzaken en gevolgen ervan?

* Wat zijn enkele oorzaken en gevolgen van klimaatverandering? 

Begrippen BS 5

milieuproblemen

uitputting

vervuiling

mineralen

monocultuur

stikstof

luchtvervuiling

bodemvervuiling

watervervuiling

chemische gewasbescherming

fossiele brandstoffen

broeikasgassen

(versterkt) broeikaseffect

klimaatverandering

blauwalg

zeespiegelstijging

verzilting

Welke invloed hebben wij?

1. We maken dingen op uit het milieu: uitputting
2. We stoppen schadelijke spullen in het milieu: vervuiling

Dit leidt tot aantasting van het milieu: milieuproblemen,

Deze problemen merken we zelf maar ook de natuur om ons heen.

opdracht

Bedenk met je buurman/buurvrouw welke stoffen we opmaken

(uitputting).

Waarom is de invloed zo groot?

Bevolkingsgroei

Bevolkingsgroei

Andere leefwijze

Andere leefwijze

Chemische industrie

1. Medicijnen
2. Kunststoffen
3. Wasmiddelen
4. Verf

Dit heeft in het verleden vaak geleid tot bodemvervuiling door de gebruikte gifstoffen.

Land- en tuinbouw

Gebruiken chemische gewasbeschermings-

middelen tegen:

• ziekten (schimmels/ bacteriën)
• vraat (insecten en andere dieren) 

Nadeel: deze gifstoffen komen terecht in het

grondwater. Leidt tot  accumulatie.

Waterverontreiniging

Door fabrieken, land- en tuinbouw en scheepvaart

Landbouw

Door monocultuur (één gewas op een groot oppervlak) raakt de bodem uitgeput, de mineralen raken op.

Daarom wordt mest gebruikt om die mineralen aan te vullen.

Door de stikstof in de mest raakt het grondwater vervuild.

Stikstof uit uitlaatgassen, industrie en mest vervuilen de lucht.

 --> Stikstofkringloop raakt uit balans

Brandstoffen

.

Deze behoefte is de afgelopen jaren alleen maar toegenomen.

Brandstoffen

.

We gebruiken brandstoffen voor het aandrijven van machines en voertuigen.

We gebruiken brandstoffen voor het opwekken van electriciteit

Energiebronnen

Fossiele brandstoffen:

Aardolie

Aardgas

Steenkool

Fossiele brandstoffen

Zonlicht + Koolstofdioxide (CO2)

-> fotosynthese in planten

-> glucose + zuurstof (O2)

-> andere energierijke stoffen in planten en dieren

Dode planten en dieren -> fossiele brandstoffen

Bij de verbranding van deze brandstoffen komt CO2 vrij (en het kost O2)

Natuurlijk broeikaseffect

1. Zonlicht valt op de aarde

2. Een deel van het licht wordt terug gekaatst

3. Deel van het licht wordt omgezet in warmte

4. Een deel van die warmte wordt door de aarde uitgestraald, een deel daarvan wordt door de broeikasgassen in de atmosfeer weer teruggekaatst

Broeikasgassen

CO2

Waterdamp

Ozon 

Methaan (koeienscheten)

Natuurlijk broeikaseffect

Zonder het natuurlijk broeikaseffect zou het op de aarde -18 graden zijn. 

Door het natuurlijk broeikaseffect is het gemiddeld +15 graden.

Door het natuurlijk broeikaseffect is leven op aarde mogelijk!

Versterkt broeikaseffect

Vooral door de verbranding van fossiele brandstoffen komen er meer broeikasgassen in de atmosfeer.

Door toename van de hoeveelheid broeikasgassen krijg je een versterkt broeikaseffect. 

Er wordt meer warmte teruggekaatst -> de aarde warmt dus op. De afgelopen 100 jaar gemiddeld 1°C (in Nederland 1,7°C).

Koolstofkringloop

Klimaatverandering

De opwarming van de aarde leidt tot het stijgen van de zeespiegel omdat het zuidpoolijs smelt en warm water meer ruimte inneemt dan koud water.

Klimaatverandering

In sommige gebieden heeft de klimaatveranderingen meer gevolgen dan in andere. Er komen meer tropische stormen bijvoorbeeld.

Klimaatverandering

Woestijnen worden groter.

Klimaatverandering

Verzilting: vermindering van de hoeveelheid zoet water en zeewaterstijging leidt tot verzilting van rivieren en daardoor landbouwgrond.

Gevolgen

Voedselketens kunnen in gevaar komen.

Als het seizoen van organismen die voedsel zijn voor anderen niet meer aansluit op het seizoen dat het meeste voedsel nodig is.

Gevolgen

Blauwalg groeit beter bij hogere temperaturen.

Deze algen vergiftigen 

o.a. zwemwater.

Gevolgen

Warmer weer -> meer hittegolven -> meer sterftes agv hitte bij ouderen

Warmer weer -> meer teken -> vaker ziekte van lyme (wordt overgedragen door teken)

Verzilting - overtromingen -> minder landbouwgrond -> minder voedsel

   Wat kun je zelf doen?

Energiegebruik

Op welke manier zou jij elektriciteit kunnen besparen?

Op welke manier zou jij brandstof kunnen besparen?

Doel BS 5 

* Je kunt enkele oorzaken en gevolgen van uitputting en vervuiling beschrijven

* Je kunt enkele oorzaken en gevolgen van klimaatverandering beschrijven

Begrippen BS 5

milieuproblemen

uitputting

vervuiling

mineralen

monocultuur

stikstof

luchtvervuiling

bodemvervuiling

watervervuiling

chemische gewasbescherming

fossiele brandstoffen

broeikasgassen

(versterkt) broeikaseffect

klimaatverandering

blauwalg

zeespiegelstijging

verzilting

Zelfstandig werken

Wat? Maken opdrachten BS 5 (t/m 8)

Hoe? Je mag samenwerken met degene naast je 

Tijd? +- 20 min

Vragen? Probeer er samen uit te komen

Klaar? Leren voor de toets

Uitkomst? Huiswerk voor woensdag