Samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Samengestelde zinnen, voegwoord en betrekkelijk voornaamwoord

Lesdoelen

Wat gaan we vandaag leren?

• Ik kan samengestelde zinnen herkennen.
• Ik kan voegwoorden herkennen.
• Ik kan hoofdzinnen en bijzinnen onderscheiden
• Ik kan betrekkelijke, aanwijzende en vragende voornaamwoorden benoemen

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

Voorbeeld: In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje.

Samengestelde zin: een zin met meerdere persoonsvormen

Voorbeeld: In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante.

Samengestelde zinnen

Je verbindt de twee zinnen (hoofdzin+hoofdzin of hoofdzin+bijzin) met een voegwoord. Er zijn twee soorten voegwoorden:

1. Nevenschikkende voegwoorden verbinden twee hoofdzinnen met elkaar.

Alle nevenschikkende voegwoorden: en, maar, of, dan (wel), dus en want

2. Onderschikkende voegwoorden verbinden een hoofdzin en een bijzin aan elkaar.

Hier zijn er veel meer van, bijvoorbeeld: dat, voordat, nadat, tot, terwijl, als, toen, omdat, doordat en zodat.

Hoofd- en bijzinnen

Zo herken je hoofdzinnen en bijzinnen: 

• Als er tussen persoonsvorm en onderwerp een woord (bijvoorbeeld 'niet') kán staan, dan is dat een bijzin. 
• In een bijzin staat de persoonsvorm vaak achteraan.
• Kan dit niet, dan is het een hoofdzin. 
• Een hoofdzin kan zelfstandig voorkomen.

Wilma ging naar huis omdat ze moe was.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

De winkel op de hoek van de Hoogstraat is gisteren geopend.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Wil je die tas met boeken op tafel neerzetten?

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Het meisje verwacht dat ze van de slager een stukje worst krijgt.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Welk voegwoord is 'omdat' in de volgende zin:

Ik lees niet dagelijks in mijn boek, omdat ik daar geen zin heb.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Welk voegwoord is 'dus' in de volgende zin:

Ik lees niet dagelijks in mijn boek, dus ik heb mijn boek nog lang niet uit.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Sabine had een gezicht getrokken alsof ze iets vies proefde.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

We gaan met de klas naar Parijs en we zullen daar een week blijven.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Als we in Parijs zijn, wil ik graag wat kledingwinkels bezoeken.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Ik dacht dat we gingen fietsen.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Ik ga op vakantie en dat is leuk.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Met het betrekkelijk voornaamwoord die verwijs je naar de-woorden.

1. juist
2. onjuist

Kies het juiste betrekkelijk voornaamwoord.

.... jij tegen hem zei, kon ik niet verstaan.

1. die
2. wie
3. dat
4. wat

Kies het juiste betrekkelijk voornaamwoord.

De opmerking ... Ronald maakt, kan ik niet plaatsen.

1. die
2. wie
3. dat
4. wat

Kies het juiste betrekkelijk voornaamwoord

Dat is iets ... je niet te vaak moet doen.

1. die
2. dat
3. wie
4. wat

Kies het juiste betrekkelijk voornaamwoord.

.... te laat komt, komt er niet meer in.

1. die
2. wie
3. dat
4. wat

Kies het juiste betrekkelijk voornaamwoord.

De brief .... zij wil schrijven, hoef ik niet te lezen.

1. die
2. wie
3. dat
4. wat

Kies het juiste betrekkelijk voornaamwoord.

De fiets van dat meisje, ... was gestolen, is teruggevonden.

1. die
2. wie
3. dat
4. wat

Kies het juiste betrekkelijk voornaamwoord.

Het aantal leerlingen .... een baantje heeft, is niet te tellen.

1. die
2. wie
3. dat
4. wat

Kies het juiste betrekkelijk voornaamwoord.

Op alles ... u vandaag koopt, krijgt u korting.

1. die
2. wie
3. dat
4. wat

Wat is een zin met een betrekkelijk voornaamwoord?

1. Die jongen daar is mijn neefje.
2. De jongen, die daar loopt, is mijn neefje
3. Hoe heet die jongen?
4. Dat jongetje is mijn neefje.

Aanwijzend voornaamwoord

Betrekkelijk voornaamwoord

De voetballer die bij Ajax speelt.

Deze jas is van mij.

Dat hondje is lief.

Een meisje dat ik ken.

Koppel de omschrijving aan de juiste woordsoort.

Voegwoord

Aanwijzend voornaamwoord

Betrekkelijk voornaamwoord

Verbindt woorden, woordgroepen of zinnen met elkaar

Verwijst terug naar een woord of woordgroepje dat er vlak voor staat

Wijst iets of iemand aan: deze, die, dit en dat

1. De man                    daar loopt, is een beetje raar.

2. Het horloge                ik voor mijn doop kreeg, is kapot.  

3. Vertel me alles                 je gezien hebt

Kan jij het betrekkelijk voornaamwoord in de juiste zin zetten? Succes!

die

dat

wat

3. Sleep de woorden naar het juiste vakje.

aanwijzend voornaamwoord

persoonlijk 

voornaamwoord

Bezittelijk 

voornaamwoord

betrekkelijk voornaamwoord

Heeft

zij

die

posters

gezien

die

in

mijn

kamer

hangen?

bezittelijk voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

betrekkelijk voornaamwoord

persoonlijk voornaamwoord

onbepaald voornaamwoord

vragend voornaamwoord

Ik heb mijn fiets naar de fietsenmaker gebracht.

De voetballer die de meeste doelpunten maakt, is de beste.

Wil je wat drinken?

Die pizza die ik gisteren at, was overheerlijk!

Naar welke film zijn jullie geweest?

Toen ik mijn huiswerk had gemaakt, ging ik naar mijn vriendin.

Persoonsvorm

Lidwoord

Voorzetsel

Bijvoeglijk naamwoord

Betrekkelijk voornaamwoord

zelfstandig naamwoord

Aanwijzend voornaamwoord

bijwoord

Op  

Het Perron,

die

school 

zitten 

uit 

Veenendaal,

ontzettend 

leuke 

leerlingen!