Grammatica blok 5 -2

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Doel van deze les

Na deze les kun je: 

• een hoofd- en een bijzin herkennen  
• kun je het vragend, aanwijzend en betrekkelijk voornaamwoord benoemen.

Wat gaan we doen?

• 30 minuten lezen
• herhalen hoofd- en bijzin
• Uitleg vragend, aanwijzend en betrekkelijk voornaamwoord
• Oefenen in de methode
• Quiz in lesson-up
  

Enkelvoudig of samengesteld

Enkelvoudige zin

• Bestaat uit 1 hoofdzin met 1 persoonsvorm.

  Samengestelde zin

• Twee of meer zinnen met een voegwoord aan elkaar. 
• Bevat meerdere onderwerpen en persoonsvormen. 
• Bestaat uit hoofdzin + hoofdzin of hoofdzin + bijzin. 

hoofdzin 

een hoofdzin wordt aan een andere hoofdzin geplakt door een voegwoord.

Ik moet naar huis, want ik krijg vanavond bezoek.

voegwoorden voor hoofdzinnen: en, maar, of en want

VOEGWOORDEN

en - maar - want

gebruik je bij hoofdzin + hoofdzin

(zinnen waarbij pv en ow naast elkaar staan)

Bijvoorbeeld:

Gisteren was ik vrij, want de leraren hadden een studiedag.

Samengestelde zin

Hoofdzin + hoofdzin

• Ik ben blij en ik ben boos. 

Hoofdzin + bijzin(nen)

• Omdat ik vandaag blij ben, ben ik niet boos. 

Hoofdzin en bijzin

Samengestelde zin met voegwoord:

Bo zoekt haar paraplu omdat het regent.

Hoofdzin --> staat de persoonsvorm 1e of 2e zinsdeel

Bijzin --> persoonsvorm verder naar achteren

Nog even oefenen

Ga naar de methodesite Grammatica blok 5

Maak oefening 5A, 5B, 6,7 en 8

Vragende voornaamwoorden

•  Vragende voornaamwoorden: wie, wat, welk(e) en wat voor (een).
• staan meestal aan het begin van een vragende zin. 
• staan altijd VOOR een zelfstandig naamwoord
  

Voorbeeld

Welk boek heb ik als laatste gelezen?

Let op!

Vragende voornaamwoorden  kunnen ook midden in een zin staan. Je kunt ze dan moeilijker herkennen. Maak de zin dan vragend door het vragend voornaamwoord vooraan in de zin te zetten.

voorbeeld

Weet jij wie er morgen op je verjaardag komen?  

Wie komen er vanavond op je verjaardag, weet jij dat?  

Wie = vragend voornaamwoord

Vragend voornaamwoord

Let op!

Woorden als waar, waarheen, wanneer en hoe zijn géén vragende voornaamwoorden

Aanwijzend voornaamwoord

Die, deze, dit en dat

Aanwijzend voornaamwoord

Het aanwijzend voornaamwoord staat vaak voor een zelfstandig naamwoord. Het kan ook zelfstandig in een zin voorkomen. Het vervangt dan woorden. Je kunt het zelfstandig naamwoord er dan achter denken. 

voorbeeld

Mijn oom heeft een nieuwe auto gekocht. 

Deze/die is elektrisch. 

Linda heeft gisteren een toetje gemaakt. 

Dit/dat smaakte heel lekker.

aanwijzend voornaamwoord

Een aanwijzend voornaamwoord kan ook naar een hele zin verwijzen.

voorbeeld

Je moet niet zo jaloers zijn. Dat is geen goede eigenschap.

Betrekkelijk voornaamwoord

Betrekkelijke voornaamwoorden: die, dat, wat en wie. 

• Het betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord of een woordgroepje dat er vlak voor staat.

voorbeeld

Het adres dat hij mij gaf, klopt niet.

De tas, die daar staat, is niet van mij.

Betrekkelijk voornaamwoord

Het betrekkelijk voornaamwoord wat kan terugverwijzen naar :

• een overtreffende trap (mooist, grootst, lekkerst, enz.)
• iets vaags (bijvoorbeeld iets, niets, alles, het enige)
• een hele zin.

voorbeeld

• Het spannendste wat ik ooit heb gedaan, is een vliegtuigje besturen. 
• Bedankt voor alles wat je voor ons hebt gedaan. 
• Mindy kan niet mee naar de film, wat ze heel jammer vindt.

Nu zelf oefenen

Grammatica blok 5

5.6: Opdracht 9.1, 9.2 en 10

5.7: Opdracht 11 en 12

Nina leest een boek en Cato is aan het koken.

1. bijzin, hoofdzin
2. bijzin, bijzin
3. hoofdzin, hoofdzin
4. hoofdzin, bijzin

Tim pakt limonade, omdat hij dorst heeft.

1. hoofdzin, hoofdzin
2. bijzin, hoofdzin
3. hoofdzin, bijzin
4. bijzin, bijzin

Welke uitspraken over de hoofd- en bijzin zijn waar?

1. Een hoofdzin kun je weglaten.
2. De hoofdzin is het belangrijkste deel van een samengestelde zin.
3. In een hoofdzin is de persoonsvorm niet het eerste of tweede zinsdeel.
4. Een bijzin kun je weglaten.

Wie heeft het schoolfeest georganiseerd?
'wie' =

1. aanwijzend voornaamwoord
2. persoonlijk voornaamwoord
3. vragend voornaamwoord
4. betrekkelijk voornaamwoord

Wat heb je gisteren gedaan?

Wat =

1. Vragend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. onbepaald voornaamwoord
4. aanwijzend voornaamwoord

Maak zelf een zin met het vragend voornaamwoord 'wat'.

Aanwijzend voornaamwoord:

1. die
2. welke
3. naar
4. wie

Wat is geen aanwijzend voornaamwoord?

1. zo'n
2. die
3. zijn
4. zulke

Welk woord kan géén aanwijzend voornaamwoord zijn?

1. deze
2. dit
3. wat
4. die

Wie zou zo'n reis op die leeftijd ook durven te maken?

1. Wie = een vragend voornaamwoord die = aanwijzend voornaamwoord
2. Wie = een vragend voornaamwoord die = betrekkelijk voornaamwoord
3. Wie = een betrekkelijk voornaamwoord die = aanwijzend voornaamwoord
4. Wie = een betrekkelijk voornaamwoord die = betrekkelijk voornaamwoord

Die vrouw is mijn buurvrouw.
Die is

1. aanwijzend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. persoonlijk voornaamwoord

Gaan zij dat echt doen?
'dat' is een:

1. aanwijzend voornaamwoord
2. lidwoord
3. persoonlijk voornaamwoord
4. werkwoord

Wat vond je moeilijk?

Wat vond je makkelijk

Wat vond je moeilijk?