Thema 4 Evolutie Herh B4 en B5 Onderzoek naar evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 4 Evolutie

dinsdag 13 december 2022

- herhaling B1

-B5 onderzoek naar evolutie

Wat is evolutie?

1. het veranderen van gedaante bij een organisme
2. ontwikkeling die een organisme tijdens zijn leven doormaakt
3. het ontstaan, veranderen en/of verdwijnen van soorten
4. het groter worden van een populatie

Wanneer spreken we van een nieuwe soort?

1. wanneer organismen van elkaar geïsoleerd (gescheiden) raken
2. wanneer nakomelingen een ander fenotype (uiterlijk) hebben
3. organismen kunnen geen nakomelingen krijgen met voorouders
4. wanneer er een verandering is in de leefomgeving

Wat is geen onderdeel van de evolutietheorie?

1. veranderingen in genotype
2. Natuurlijke selectie
3. Ontstaan van nieuwe soorten
4. Verandering in fenotype

Wat wordt er bedoeld met "Survival of the fittest"?

1. De best aangepaste organismen overleven
2. Als je te weinig sport ga je dood
3. De snelste organismen overleven
4. De best aangepaste organismen overleven en planten zich voort.

Onderzoeksmethoden

Evolutietheorie biedt een verklaring voor waarnemingen verkregen uit:

1. Vergelijking van de bouw van organismen (anatomie)
2. Biochemische analyses
   
3. Fossielen (extra)

Doelen B5

- Je kent enkele onderzoeksmethoden naar verwantschap

- Je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de mens en van verschillende diersoorten

- Je kunt een stamboom en een cladogram aflezen en construeren

Volgende  dia is een samenvatting! Bekijk hem thuis of na de les

Zie Binas 94A

Waar begon het leven op aarde waarschijnlijk?

1. In de ruimte
2. In de lucht
3. In het water
4. Op het land

Zijn de voorpoot van de krokodil en de vleugel van een mol homologe of analoge organen?

opdr 49. Zijn de voorpoot van de krokodil en de voorpoot van een mol homologe of analoge organen?

1. homoloog
2. analoog

De vleugel van een vleermuis en de vleugel van een vlieg zijn:

1. Homologe organen
2. Analoge organen

Samenvattend

- Homologe organen vertonen een overeenkomst in bouw die voortkomt uit een zelfde embryonale ontstaanswijze. 

- Verschillende functies zijn ontstaan als aanpassing aan een verschillend milieu. 

- Analoge organen hebben eenzelfde functie, maar een totaal verschillende bouw. Deze is ook niet terug te vinden in een gemeenschappelijke voorouder.

Rudimentaire organen

Als organen hun functie verloren hebben in de loop van de tijd, kunnen deze nog wel aangelegd worden, maar zich niet verder ontwikkelen: rudimentaire organen.

Deze hebben ook een gelijke embryonale ontstaanswijze en duiden dus ook op een gemeenschappelijke voorouder.

Biochemie

Argumenten die pas de laatste halve eeuw verzameld zijn:

- in alle cellen vindt mitose en meiose op dezelfde manier plaats

- Organismen worden uit dezelfde stoffen opgebouwd. Hoe groter de overeenkomst in stoffen, hoe groter de verwantschap.

- DNA van mensen wordt enkelstrengs gemaakt en ander DNA wordt toegevoegd. Mate van reageren wordt bepaald.

Afstamming mens

-De mens stamt niet af van de mensapen, we hebben wel een gemeenschappelijke voorouder. Van hieruit hebben de apen zich ontwikkeld en als aparte groep de mensen.

- Fossielen (versteende overblijfselen of afdrukken in gesteente) hebben veel geleerd over de ontwikkeling van de mens.

- Een belangrijke stap was het rechtop gaan lopen en koken van ons eten.

Cladogram/stamboom

In de afbeelding zie je een stamboom die de afstamming van verschillende groepen gewervelde dieren weergeeft
volgens de evolutietheorie.
Welke stelling is juist?

1. Beenvissen zijn eerder ontstaan dan haaien en roggen
2. Beenvissen stammen af van zoogdieren
3. Reptielen zijn meer verwant aan vogels dan aan zoogdieren
4. Alle 3 de stellingen zijn onjuist

Fossielen

• Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteenten.
• Door paleontologie leveren deze veel informatie, zoals de ouderdom van het gesteente, hoe het fossiel behandeld moet worden.
• Gidsfossielen zijn fossielen die kenmerkend zijn voor een bepaalde periode en daardoor tijdsbepaling leveren.

https:

Trilobiet

Gidsfossiel voor het Cambrium

Einde B5

Maken opdr 48, 50, 51

Klaar: maak de vragen die hierna in de lessonup staan en bekijk de extra uitlegfilmpjes.

Wat zijn indelingscriteria

1. Kenmerken waarop we letten bij het ordenen van organismen
2. Kenmerken om organische en anorganische stoffen in te delen
3. Eigenschappen die evolutie verklaren
4. Eisen waaraan een levend wezen moet voldoen

Wat is de juiste volgorde van rangen bij het ordenen van organismen?

1. domein→rijk→soort→Klasse→orde→ familie→geslacht→stam
2. domein→rijk→stam→klasse→orde→ familie→geslacht→soort
3. domein→rijk→orde→klasse→stam→ familie→geslacht→soort
4. domein→rijk→klasse→stam→orde→ familie→geslacht→soort

Wat is waar over organische stoffen?

1. Ze kunnen uit alle atoomsoorten bestaan
2. Ze zijn afkomstig uit de levenloze natuur
3. Het zijn altijd kleine moleculen
4. Ze bevatten altijd 1 of meer koolstofatomen (c)

Wat is geen voorbeeld van het evolueren van een soort?

1. Giraffen hebben door de eeuwen heen een langere nek gekregen
2. ijsberen hebben steeds lichtere vacht gekregen
3. kikkers zijn vanuit eitjes in kikkervisjes veranderd
4. berkenspanners (vlinders) hebben donkere vleugels gekregen

Waaraan herken je prokaryoten?

1. Ze zijn klein
2. Ze zijn heterotroof
3. Ze hebben geen celkern
4. Ze hebben geen celwand

Welke organismen behoren niet tot de eukaryoten?

1. Schimmels
2. Bacteriën
3. Dieren
4. Planten

Wat is een voorbeeld van een stroming die evolutie en schepping probeert te combineren?

1. Degeneratie
2. Neodarwinisme
3. Naturalisme
4. Intelligent design

Wat wordt er bedoeld met "Survival of the fittest"?

1. De best aangepaste organismen overleven
2. Als je te weinig sport ga je dood
3. De snelste organismen overleven
4. De best aangepaste organismen overleven en planten zich voort.

Kerstgala 15/12/2022 Dieka 20u