3.5: Een rijk, twee keizers

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Combineer de eigenschap met het juiste onderdeel van de Romeinse Republiek

Consuls

Senaat

Volkstribuun

Rijke Romeinen geven 'advies'

Hebben vetorecht

Gekozen door verkiezingen

Wat is de betekenis van een vetorecht?

1. Een veto is een methode om beslissingen te versnellen.
2. Een veto is een manier om beslissingen te vertragen.
3. Een veto is het recht om een beslissing tegen te houden.
4. Een veto is het recht om beslissingen te negeren.

Wat was de reden dat Caesar door senatoren werd vermoord?

1. Hij was een tiran.
2. Hij wilde de senaat afschaffen.
3. Ze wilden de republiek herstellen.
4. Hij was een vredesstichter.

3.5: Een rijk, twee keizers

De Romeinse noordgrens komt steeds verder onder druk te staan door invallen van Germaanse stammen. Met een nieuwe koers worden de grootste problemen opgelost. Hierbij wordt het Romeinse Rijk gesplitst in een West- en Oost-Romeins Rijk. Het aloude limes-systeem houdt rond 400 n. Chr. op te bestaan. Door invallen van Germaanse volken houdt het West-Romeinse Rijk in 476 op te bestaan. Het Oost-Romeinse Rijk zal nog ruim 1000 jaar voortleven.

Leerdoelen 3.5

5A: Je kunt uitleggen wat de oorzaken zijn dat het Romeinse Rijk vanaf de 3e eeuw minder rustig en welvarend werd als de twee eeuwen ervoor.

5B: Je kunt uitleggen welke maatregelen keizer Diocletianus en keizer Constantijn hebben genomen om de rust in het Romeinse Rijk terug te laten keren. 

5C: Je kunt uitleggen hoe het limes systeem van de Romeinen werkte.

5D: Je kunt uitleggen waarom de Romeinen de Rijngrens uiteindelijk op moeten geven.

5E: Je kunt uitleggen op welke manier er een einde komt aan het West- en Oost-Romeinse Rijk.

Crisis in het Rijk (5A)

• Germaanse stammen werkte samen, vallen Romeinen aan
• Franken, Vandalen, Goten, Saksen
• Pokkenepidemie, door afname inwoners minder inkomsten
• Leger kostte juist meer geld!
• Gevolg: ruzie wie keizer mag zijn
• Germanen betaald; niet aanvallen!
• Crisis in economie, bestuur, leger

Maatregelen van keizers (5B)

• Diocletianus en Constantijn lossen grootste problemen op
• Regelmatiger belasting binnen krijgen, ook Italië moet betalen!
• Boeren bedrijven en bedrijfjes in de stad over van vader op zoon
• Romeinse Rijk in vieren gedeeld: West- en Oost-Romeins Rijk met ieder een keizer en onderkeizer

Limes (5C)

• Systeem ontworpen om plunderende Germanen te mijden
• Bestond uit kleine wachttorens, forten (castella) met hulptroepen en legioenskampen (castra)
• Open systeem: handelaren konden vrij reizen
• Tegen invasies niet bestand!

Rijngrens opgeven (5D)

• Rond 300 verlaten Romeinen ons gebied, komen terug wanneer het beter gaat met het Rijk
• Stevigere forten, ruitereenheden met bliksemaanval op Germanen
• Ondanks nieuwe tactiek moeten Romeinen Rijngrens opgeven; Fransen vestigen zich
• Stedelijke cultuur verdwijnt uit NL

Einde Romeinse Rijk (5E)

• 476 zet Germaanse generaal de keizer af: Einde West-Romeinse Rijk
• Oost-Romeinse Rijk: veel rijker, dus kopen Germanen en Hunnen af
• Keizer Justinianus legt met wetboeken basis voor moderne rechtspraak
• Constantinopel neemt functie Rome over, vernoemd naar Constantijn
• Griekse-Romeinse cultuur blijft voortbestaan in Byzantijnse Rijk
• Val Rijk in 1453 door inval Turken

Leg het verband tussen een pokkenepidemie en het feit dat de overheid minder geld kan uitgeven.

Waarop zou de verdeling in een oostelijk en westelijk deel gebaseerd zijn?

Eerst was er veel ruzie over wie er keizer mocht worden. Diocletianus voerde de titel 'onderkeizer' in. Geef een reden voor dit besluit.

Aan de slag!

• Opdrachten 3.6 óf invullen leerdoelen
• Maken in werkboek of online via laptop
• Sluit LessonUp / Laptop niet af! (i.v.m. controlevragen)

Wat was de belangrijkste maatregel van keizer Diocletianus om de rust in het Romeinse Rijk te herstellen?

1. Het verhogen van belastingen
2. De bouw van nieuwe tempels
3. Het verbannen van senatoren
4. Opsplitsing van het Romeinse Rijk

Wat was de functie van de Romeinse limes?

1. Het organiseren van politieke bijeenkomsten.
2. Handel drijven met andere rijken.
3. Verdediging van het Romeinse Rijk tegen invasies.
4. Promotie van Romeinse kunst en cultuur.

Wat was de belangrijkste reden voor het opgeven van de rijngrens door de Romeinen?

1. Economische problemen
2. Politieke verdeeldheid
3. Angst voor interne opstanden
4. Toenemende druk van Germaanse stammen

Waarom bleef het Oost-Romeinse Rijk langer bestaan dan het West-Romeinse Rijk?

1. Minder invasies van barbaarse volkeren
2. Minder interne conflicten
3. Sterkere economie en meer militaire kracht
4. Betere politieke leiderschap