Spelling les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Lesdoelen

• De juiste spelling van vier lastige bijvoeglijke naamwoorden. 
• Het wel of niet gebruiken van hoofdletters.  

Lastige bijvoeglijke naamwoorden (1)

1. Sommige bijvoeglijk naamwoorden zijn afgeleid van een voltooid of onvoltooid deelwoord. 

We schrijven deze bijvoeglijke naamwoorden zo kort mogelijk. Achter het voltooid deelwoord zetten we een e, behalve als het op een n eindigt.

Voorbeeld:

De weg is verbreed. - de verbrede weg

Het vlees is gebraden. - het gebraden vlees

Lastige bijvoeglijke naamwoorden (2)

2. Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden eindigen meestal op –n. Moderne stoffen krijgen geen uitgang.

Voorbeeld:

de wollen trui

de bronzen medaille

de plastic verpakking

het aluminium kozijn

Lastige bijvoeglijke naamwoorden (3)

3. Na ‘te’ schrijf je het hele werkwoord.

Voorbeeld:

Het te verbranden afval wordt morgen opgehaald.

Ik vind het te maken huiswerk makkelijk.

Lastige bijvoeglijke naamwoorden (4)

4. Bij woorden op -loos en -lijk schrijf je geen tussen -n. Behalve als het voorste deel al op een -n eindigt.

Voorbeeld:

Tandeloos, zorgeloos, huiselijk

Maar: gewetenloos

Een voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord:

1. Schrijf je zo kort mogelijk.
2. Schrijf je bij sterke en zwakke werkwoorden hetzelfde.
3. Er mag een uitspraakprobleem ontstaan.

Dit is een voorbeeld van moderne stoffen waarbij GEEN 'en' komt bij het bijvoeglijk naamwoord.

1. Wol
2. Brons
3. Zilver
4. Nylon

Hoofdletters (1)

1. Bij het eerste woord van een zin.

 • Als de zin begint met een woord waarvan een of meer letters zijn  weggelaten, schrijf je het eerste volledige woord met een hoofdletter.

- Morgen komt de ophaaldienst langs.

- ’s Morgens komt de ophaaldienst langs.

 • Als de zin begint met een getal in cijfers, schrijf je geen hoofdletter meer.

 53 kinderen hebben met het hete weer gespijbeld.

37 weken geleden is zij bevallen van haar eerste kindje.

Hoofdletters (2)

2. Bij de namen van personen en zaken die als heilig worden beschouwd.

Voorbeeld:

het Koninkrijk Gods, de Heer, Allah, de Bijbel

Maar: namen voor geloven en aanhangers hiervan schrijf je met een kleine letter.

Voorbeeld: moslim, christenen, het christendom

Hoofdletters (3)

3. Bij persoonsnamen.

Namen schrijf je met een hoofdletter. Als er in een achternaam een voorzetsel of lidwoord staat, schrijf je die met een hoofdletter als er geen (voor)naam of voorletter aan voorafgaat.

Voorbeeld:

Albert, meneer P. van Burg, Jan de Vries, 

dhr. De Vries, mevr. Barends-van Dorp

Hoofdletters (4)

4. Bij aardrijkskundige namen, afleidingen hiervan en talen.

Voorbeeld: Amsterdam, de Brabantse vennen, West-Europa, Nederlands

Hoofdletters (5)

5. Bij namen van feestdagen en historische gebeurtenissen.

Maar woorden die daarvan afgeleid zijn, schrijf je niet met een hoofdletter.

Voorbeeld:

Pasen - paashaas, paasei, paasdagen

Tweede Wereldoorlog - oorlogsslachtoffer

Kerstmis - kerstavond, kerstcadeau

Hoofdletters (6)

6. Bij allerlei andere (eigen)namen en merknamen.

Voorbeeld: de Nederlandse Spoorwegen, de Hartstichting, de Belastingdienst, de Bijenkorf, de Poolster, hotel Zeezicht, winkelcentrum Middenwaard, de Volkskrant, een

Pietje Precies, een Magnum, Dreft, een Citroën.

Namen van culturele (kunst), maatschappelijke en religieuze stromingen schrijf je niet met een hoofdletter.

Voorbeeld: het impressionisme, het socialisme, het christendom, de islam.

Hoofdletters (6)

Let op! Als je niet meer aan de oorspronkelijke naam denkt, schrijf je ook geen hoofdletter.

Voorbeeld:

- Uit de streek rondom Bordeaux komt goede wijn: de bordeaux.

- De dieselmotor is uitgevonden door ingenieur Diesel.

- De echte cola wordt gemaakt door de Coca-Cola Company.

- Het brailleschrift is uitgevonden door Louis Braille.

Hoofdletters (7)

7. Voor het gebruik van hoofdletters in afkortingen zijn geen vaste regels.

• Wetten en regels worden meestal met hoofdletters geschreven. Dit kun je bij  twijfel het beste opzoeken.

 Voorbeeld: AOW, maar cao!

Hoofdletters (7)

• Titels worden meestal met kleine letters geschreven.

 Voorbeeld: ir. Veenstra, drs. Van Balen.

• Veelgebruikte afkortingen voor gewone dagelijkse zaken hebben meestal

 kleine letters.

 Voorbeeld: cd-rom, tv, dvd-speler, havo-leerling.

• Als afkortingen voluit met hoofdletters geschreven worden, gebruik je in de

 afkorting ook hoofdletters.

 Voorbeeld: Nederlands Spoorwegen - NS, Partij van de Arbeid – PvdA

Afleidingen van aardrijkskundige namen schrijf je met een hoofdletter:

1. Dit is juist
2. Dit is onjuist

Afleidingen van feestdagen schrijf je met een hoofdletter:

1. Dit is juist
2. Dit is onjuist

Hoofdletters gebruik je bij namen van maanden.

1. Dit is juist.
2. Dit is onjuist.

Neem de zin over en plaats waar nodig hoofdletters: mevrouw y van valburg eet graag een paasei tijdens pasen in ellecom.