Renaissance

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Renaissance 

1550 - 1650

aansluitend

Gouden eeuw

De Renaissance

De wedergeboorte van de Klassieke Oudheid.

Ontstond in Italië begin 14e eeuw.

1550:  De Renaissance krijgt in Nederland vorm dankzij de humanisten zoals Erasmus.

Visie: 'de mens staat centraal' (i.p.v. God staat centraal).

Vijf menswetenschappen waarin onderwezen diende te worden: grammatica, retorica (welsprekendheid/argumenteren), poëzie, geschiedenis en ethiek (leer van wat goed en kwaad is). 

Gouden eeuw

Van klassensysteem naar 

Verlichting 

Alles is maakbaar

Toneel in opkomst:

ter vermaak en lering

Kenmerken literatuur

3 kenmerken:

- Classicisme

- Estheticisme

- Realisme

Classicisme

Translatio (vertalen van klassieke teksten)

- beginnend schrijver

- vertaling van klassieke teksten

Imitatio

- gevorderd schrijver

- een eigen stuk volgens klassiek stramien

Aemulatio

- de ware meester

- toevoeging van christelijke elementen

Estheticisme

Kunst moest ook mooi zijn. Dat was in de 

Middeleeuwen nog niet zo.

Taal moest dus ook mooi zijn.

Maar ook: strenge regels voor gedichten 

en toneel.

Realisme

1. Zo getrouw mogelijke weergave van de werkelijkheid (realisme-effect).
2. Eigentijdse werkelijkheid, aandacht voor personages uit alle lagen van de bevolking.
3. (Filosofische) aanname werkelijkheid en waarheid waarneembaar --> eenheid van tijd, plaats, handeling.

De realistische roman ontwikkelde van nog belerend (Renaissance) naar objectief en naturalistisch.

Wat de mens presteerde, werd niet langer gezien als een gave van God maar als iets wat uit hemzelf voortkwam.

Mens is uniek en in staat tot grootste prestaties

Zelf willen uitvinden hoe de wereld in elkaar zat.

Wedergeboorte van de klassieke oudheid

antropocentrisme

Renaissance

individualisme

empirisme

Kunst uit de Renaissance heeft 3 kenmerken: realisme (1), estheticisme (2) en ___ (3).

Hoe uitte het estheticisme zich in de literatuur?

1. De taal moest verfijnd zijn, elegant.
2. Grote nadruk op regelgeving
3. Teksten werd voorzien van afbeeldingen van gerenommeerde kunstenaars.
4. Personages in de literatuur dienden zich geloofwaardig te gedragen

Het zelfstandig navolgen van de klassieke schrijvers heet:

1. translatio
2. imitatio
3. aemulatio

Middeleeuwen

1. memento mori
   
2. één katholieke kerk
3. kunst en wetenschap gericht op godsdienst (kerken, literatuur)
   , anonieme kunstenaars 
4. godsgericht
5. bestuderen van eerdere geschriften

Renaissance

1. carpe diem
   
2. geloofsstrijd
   
3. wedergeboorte van de klassieke kunsten, bloei van de kunsten en wetenschap 
4. secularisatie
5. empirisch onderzoek 
   

§13: Bredero

(1585-1618)

Gerbrand Adriansz. Bredero

• Realisme: Amsterdam, alledaags taalgebruik
• Rederijkerskamer: D'Eglantier

Schreef:

• Toneelstukken (kluchten): Spaansen Brabander Jerolimo
  
• Gedichten (Boertig, amoureus en aandachtig groot liedboek, 1622)
  

§14: P.C. Hooft

1581-1647

Pieter Cornelisz. Hooft

• Vnl. sonnetten, liefdespoëzie
• Classicisme: Latijnse zinsconstructies
• Ook purisme: neologismen, archaïsmen
• Rederijker (D'Eglantier), Muiderslot
• Nederlandse Historiën (1642)
  
• Warenar
  

Warenar

• Aemulatio: bewerking van Aulularia van Plautus

• Speaking names

• Warenar
  
• Ritsaert
• Rijckert
  

Warenar

- 1617 anoniem in première

- bewerking van Aulularia (= het spel van de pot)

- dialogen zijn erg levendig (hulp van Bredero en Coster?)

- proloog tussen Mildheid en Gierigheid

- nieuw: Amsterdamse taal en actualiteit, levensechte figuren

Blijspel

- 3 of 5 bedrijven

- eenheid van tijd, plaats en handeling 

- een toneelstuk met een goede afloop

- hoofdpersoon maakt zich schuldig aan een ondeugd

- doel: lachen en leren

0