3.3: Natuurrampen en milieurampen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Wat gaan we doen? 

Bespreken van geofactoren 

Paragraaf 3.1.

Doel: 
Je begrijpt hoe de geofactoren het landschap op aarde beïnvloeden. 

Wat zijn de kenmerken van de landschapzones op aarde en wat is hun relatie met het klimaat?

Leerdoelen par. 3

• Je weet het verschil tussen een natuurramp en een milieuramp.
• Je begrijpt dat de gevolgen van milieurampen per landschapszone kunnen variëren.
• Je kunt uitleggen hoe (de grenzen tussen) landschapszones als gevolg van klimaatverandering verschuiven.
• Je kunt een aantal voorbeelden van milieurampen noemen.

Geofactoren

Een verandering in één van de factoren zorgt voor een verandering op meerdere plaatsen. 

Voorbeeld: 
Te weinig water --> zorgt voor een uitgedroogde bodem --> zorgt voor minder planten --> zorgt voor minder dieren en verandert de samenstelling van de lucht (atmosfeer) --> dit heeft weer invloed op het klimaat. 

Opdracht

De ijskappen van Groenland verdwijnen door een verstoord evenwicht in welke geofactoren? Is dit nu een milieu of natuurramp?

Rampen

Natuurramp: gevolg van natuurlijke processen, niet te voorkomen. Treedt vaak plotseling op. 

Milieuramp: gevolg van menselijke invloed op het milieu, oorzaak kan aangepakt worden. Vaak een langer durend proces.

Onderscheid niet altijd even duidelijk -> 'kettingreactie'

Landdegradatie = overkoepelend begrip

Aantasting van het landschap -> afname van de kwaliteit van de bodem

Door: Natuurlijke veranderlingen: hoge verdamping, minder neerslag door klimaatverandering

Maar vooral door ingrijpen van de mens met monocultuur, chemische bestrijdingsmiddelen etc.

Welke van onderstaande rampen zijn milieurampen?

1. Lek van een oliepijpleiding op zee
2. Orkaan
3. Aardbeving
4. Bosbranden in Brazilië

Voorbeelden van landdegradatie

- Bodemerosie

- Verwoestijning

- Verzilting

- Overbeweiding

Verschillende schaalniveau's en verschillende 'sferen'

Noteer...

- Welke 'ramp' is zichtbaar op de foto?

- Is het een natuurramp of milieuramp?

- Wat is het achterliggende proces?

1

2

3

4

5

6

Invloed van de mens

Er wordt meer geproduceert in de landbouw dan dat er vraag naar is. 

Waarom is er nog altijd ruimte nodig dan?

Bevolkingsdruk

3 gevolgen: 

- Meer vee nodig --> overbeweiding. 

- Minder tijd voor de akkers om braak te liggen. 

- Gebruik van hout zorgt voor bodemerosie. 

Klimaatverandering

Landdegradatie

Achteruitgang van de kwaliteit van het landschap. 

Dit kan ontstaan door overbeweiding, waardoor uiteindelijk verwoestijning kan ontstaan. 

Bodemerosie

Twee soorten: 

Door water.

Door wind. 

Bodemerosie

Een van vorm landdegradatie is bodemerosie. 

Hierdoor verdwijnt de bovenste verweringslaag van de bodem, deze laag is onmisbaar voor plantengroei. 

Bodemerosie

Door het weghalen van de plantengroei kan het water meer eroderen in het landschap. 

Dit zien we veel terug in gebieden waar veel regen valt. 
(Af, Aw, BS, Cw)

Bodemerosie door water

Meer zand

Verwoestijning zien we terug in aride en semiaride gebieden. 

In deze gebieden is de flora en fauna aangepast aan de droogte. 

Hier moet de mens rekening mee houden, anders --> verwoestijning. 

Meer zout

Slechte irrigatie zorgt voor verzilting van de bodem. 

Het zoutgehalte neemt dan teveel toe in de bodem. 

Dit kan men tegenhouden door drainage. 

Duurzaam landgebruik

(terassen)

Druppel irrigatie

Positieve terugkoppeling

Ontdooide permafrost gebieden zijn een bron van methaan (CH₄)

Methaan is gevoelig voor warmte. 

meer warmte is dus meer methaan

Meer methaan is een sterker broeikaseffect. 

Dit noemen we een positieve terugkoppeling

Noem oplossingen om verwoestijning te voorkomen

Op foto .. zie je omstandigheden waardoor versnelde bodemerosie kan worden voorkomen

1. 
2. 
3. 
4. 

Een oorzaak voor verzilting is

1. Verkeerde irrigatie
2. Uitputting van de grond door overbeweiding
3. Kappen van bossen
4. Hoge verdamping

Natuurramp

Milieuramp

Lawine

Vulkaanuitbarsting

Verzilting

Tsunami

Aardbeving

Verwoestijning

Verzilting

Zoek een recente milieuramp op.

  

Zoek daarbij uit welke menselijke activiteiten daarbij een rol spelen. Leg uit aan de hand van een kettingreactie 

Zoek uit hoe de ramp/ menselijke activiteit zijn uitwerking heeft op de verschillende schaalniveau’s. Welke sferen worden aangetast?

Werk dit uit op papier, gebruik hierbij veel tekeningen met een toelichtende tekst.

Bij de volgende slide kan je de foto en je aantekeningen uploaden

Load hier je foto en je aantekeningen up

Welke van onderstaande rampen zijn natuurrampen?

1. Lek van een oliepijpleiding op zee
2. Orkaan
3. Aardbeving
4. Bosbranden in Brazilië

Wat is het verschil tussen een natuurramp en een milieuramp?

Leg met behulp van het begrip hoge luchtdruk uit hoe het kan dat op 30 graden NB en ZB vaak aride gebieden voorkomen.

Verklaar hoe het kan dat de mens ervoor kan zorgen dat een akker verzilt.

Verklaar hoe het kan dat er meer verwoestijning zal ontstaat wanneer de bevolkingsdruk toeneemt.