3.3 natuurrampen en milieurampen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Systeem aarde

hoofdvraag

Wat zijn de kenmerken van de landschapszones

vorige les

Deze les

type rampen

oorzaak & gevolg landdegradatie

Kan jij uitleggen hoe bodems gevormd worden?

😒🙁😐🙂😃

Welke geofactoren kun je benoemen? Met een korte beschrijving.

Leerdoelen

•Je kent de verschillen tussen milieu- en natuurrampen en kan de oorzaken hiervan herleiden naar menselijke- en geofactoren. 

• Je kan onderscheid maken tussen de oorzaken en gevolgen van landdegradatie en deze verbinden aan menselijke- en geofactoren.

Maak alle opdrachten uit de GEO

Rampen

Natuurramp: gevolg van natuurlijke processen, niet te voorkomen. Treedt vaak plotseling op. 

Milieuramp: gevolg van menselijke invloed op het milieu, oorzaak kan aangepakt worden. Vaak een langer durend proces.

Onderscheid niet altijd even duidelijk -> 'kettingreactie'

Milieurampen

Zijn..?

Een milieuramp is een ramp veroorzaakt door het al dan niet opzettelijk vrijkomen van een grote hoeveelheid verontreinigende (chemische) stoffen in het milieu (via water, bodem of lucht).

Milieurampen zijn meestal het gevolg van ongevallen of menselijk falen. Natuurrampen kunnen ook een milieuramp veroorzaken, zoals een zware vulkaanuitbarsting die enorme hoeveelheden stof in de atmosfeer verspreidt. Natuurrampen kunnen ook indirect een milieuramp veroorzaken, bijvoorbeeld aardbevingen of overstromingen die schade berokkenen aan chemische installaties waardoor er verontreinigende stoffen vrijkomen.

Natuurrampen

Zijn..?

Een natuurramp is een gebeurtenis die catastrofale gevolgen heeft voor levende wezens, met name mensen, in de omgeving. Een lawine die in onbewoond gebied plaatsvindt, zal minder snel een natuurramp genoemd worden dan een lawine waarbij huizen met mensen onder de lawine worden bedolven.

Invloed van menselijk handelen

Zijn...?

Een natuurramp heeft, in tegenstelling tot een cultuurramp meestal een natuurlijke oorzaak en is dus niet het gevolg van menselijk handelen. Het onderscheid is in een aantal gevallen steeds moeilijker te maken, onder andere door de grootschaligheid van de veranderingen die de mens aanbrengt in het natuurlijke milieu, zoals ontbossing ten behoeve van nieuw aangeplante monoculturen (bijvoorbeeld in Tasmanië en op Borneo) alsmede irrigatie (zie de problemen bij het Aralmeer).

Invloed van de mens

Er wordt meer geproduceert in de landbouw dan dat er vraag naar is. 

Waarom is er nog altijd ruimte nodig dan?

Bevolkingsdruk

3 gevolgen: 

- Meer vee nodig --> overbeweiding. 

- Minder tijd voor de akkers om braak te liggen. 

- Gebruik van hout zorgt voor bodemerosie. 

Klimaatverandering

Landdegradatie

Is..?

Onder het begrip landdegradatie vallen alle veranderingen in het landschap die het vermogen van bodem en grond om gezond voedsel, gewassen, zoet water, brandhout (natuurlijke hulpbronnen) te produceren verminderen. Hieronder vallen zowel natuurlijke als menselijke factoren.

Tekort aan voedsel en water en hongersnood kan het gevolg zijn van landdegradatie.

Landdegradatie = overkoepelend begrip

Aantasting van het landschap -> afname van de kwaliteit van de bodem

Door: Natuurlijke veranderlingen: hoge verdamping, minder neerslag door klimaatverandering

Maar vooral door ingrijpen van de mens met monocultuur, chemische bestrijdingsmiddelen etc.

Landdegradatie

Achteruitgang van de kwaliteit van het landschap of te wel: afname van de productiecapaciteit van de bodem door menselijk handelen. 

Dit kan ontstaan door overbeweiding, waardoor uiteindelijk verwoestijning kan ontstaan. 

Menselijke landdegradatie

Is..?

• Ontbossing
• Uitputting
• Overbemesting
• Overbeweiding
• Onjuiste landbouwmethoden
• Verdroging
• Overbevolking

Bodemerosie

Twee soorten: 

Door water.

Door wind. 

Bodemerosie

Een van vorm landdegradatie is bodemerosie. 

Hierdoor verdwijnt de bovenste verweringslaag van de bodem, deze laag is onmisbaar voor plantengroei. 

Bodemerosie

Door het weghalen van de plantengroei kan het water meer eroderen in het landschap. 

Dit zien we veel terug in gebieden waar veel regen valt. 
(Af, Aw, BS, Cw)

Bodemerosie door water

Natuurlijke landdegradatie

Is..?

Erosie

Overstromingen

Aardverschuivingen

Uitdroging/verwoestijning

Uitspoeling.

Verzilting.

Meer zand

Verwoestijning zien we terug in aride en semiaride gebieden. 

In deze gebieden is de flora en fauna aangepast aan de droogte. 

Hier moet de mens rekening mee houden, anders --> verwoestijning. 

Meer zout

Slechte irrigatie zorgt voor verzilting van de bodem. 

Het zoutgehalte neemt dan teveel toe in de bodem. 

Dit kan men tegenhouden door drainage. 

Duurzaam landgebruik

(terassen)

Druppel irrigatie

Afrika

Oceanië

Europa

Noord-Amerika

Azië

Zuid-Amerika

Duurzame landbouw

Duurzaam landgebruik

verschil natuur & milieuramp

noem van elk drie voorbeelden

Ramp: evenwicht tussen geofactoren is verstoord

natuurramp:

natuur is oorzaak verstoring

gevolgen: veel doden en schade

bijvoorbeeld orkaan

noem verschillende natuurrampen

Ramp: evenwicht tussen geofactoren is verstoord

noem verschillende milieurampen

Opdracht

De ijskappen van Groenland verdwijnen door een verstoord evenwicht in welke geofactoren? Is dit nu een milieu of natuurramp?

Opdracht

Verwoestijning  door een verstoord evenwicht in welke geofactoren? Is dit nu een milieu of natuurramp?

Typen Milieurampen

Aantasting van landschappen door klimaatveranderingen:

• aarde wordt warmer
  
• klimaatzones schuiven op
  

Aantasting van landschappen door landdegradatie:

• verdwijnen bodem
  
• verwoestijning
  
• verzilting
  

Bodemerosie

Bodemerosie

= wegspoelen of -waaien van de bovenste laag van de bodem (humusrijke deel)

Bodemerosie

 soorten: 

Door water.

Door wind. 

(Door ijs)

Overbeweiding

Bodemerosie door wind en water

badlands

Verwoestijning

herstel van de bodem is niet meer mogelijk. Woestijn 'breidt' zich uit. 

door:

Ontbossing/overbeweiding -> bodemerosie -> verwoestijning

Landdegradatie

Achteruitgang van de kwaliteit van het landschap. 

minder landbouw

verontreiniging

drinkwaterkwaliteit minder

versilting

verwoestijning etc.

Bodemerosie

Een van vorm landdegradatie is bodemerosie. 

Hierdoor verdwijnt de bovenste verweringslaag van de bodem, deze laag is onmisbaar voor plantengroei. 

Wat zijn kwetsbare gebieden voor bodemerosie?

landbouwgebieden 

droge gebieden

hellingen

Leerdoelen behaald?

• Overzicht van de verschillende vulkanen?