2.5

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Pak je boek, je schrift, je rekenmachine en een pen/potlood

kauwgom in de prullenbak

mobiel in de telefoontas

ik loop langs en controleer het gemaakte huiswerk

in tweetallen gaan zitten

• je gaat  6 minuten in sti

Deze les?

• we kijken even terug naar de vorige les
• we kijken het gemaakt werk na
• uitleg, je bent stil en doet goed mee
• je begint aan het huiswerk

Vragen (aan mij) mogen altijd gesteld worden

• Ik weet wat brutoloon is
• Ik weet wat nettoloon is
• Ik weet wat een salarisspecificatie of loonstrook is, en kan deze lesen
• Ik weet het verschil tussen de AOW en het bedrijfspensioen
• Ik weet waar de loonheffing uit bestaat
• Ik weet wat loonbelasting is
• Ik ken vier volksverzekeringen
• Ik weet wat de Zorgverzekeringswet inhoudt
• Ik weet wat de loonkosten voor de werkgever zijn
• Ik ken twee werknemersverzekeringen
• Ik weet wat inflatie is 
• Ik weet wat koopkracht is

• Ik weet wat geldontwaarding is
• Ik weet wat een reële inkomensstijging is
• Ik weet hoe ik het loonindexcijfer moet berekenen
• Ik weet hoe ik het prijsindexcijfer moet berekenen
• Ik weet wat het consumentenprijsindexcijfer is
• Ik weet hoe ik het consumentenprijsindexcijfer moet berekenen

2.16a

1. onjuist (brutoloon min loonheffing min pensioenpremie)

2. onjuist (Algemene Ouderdoms Wet)

3. onjuist (loonspecificatie krijg je van de werkgever)

4. juist (zit meestal zo'n 30% tussen)

5. juist (373,08/2588,27 x 100 = 14,4%)

6. onjuist (AOW krijgt iedereen, pensioen is opgebouwd uit werk

7. juist 

8. juist

2.16b diagram 1; de inhoudingen zijn een gedeelte; het 

nettoloon is hoger, het brutoloon is meer dan nettoloon

2.17a

5 jaar geleden 10 bakjes voor € 20,- dus per bakje € 2,-

2.17b

Nu betaal je voor 10 bakjes 10 x € 2,50 dus € 25,-

2.17c  nieuw-oud / oud x 100

(2,50-2) /2 x100 = 0,50/2 x100 = 25%

2.17d

Voor € 20,- kun je nu nog (20/2,50 =) 8 bakjes kopen

2.17e  nieuw-oud / oud x 100

(10-8) /8 x100 = 20%

2.18a

1. BRUTO salaris + toeslagen fulltime is € 2.588,27 (staat vermeld)

Anneloes werkt 60% dus is het voor haar € 1.552,96

2. Loon voor Loonheffing is 1.552,96-87,03 = € 1.465,93

3. NETTO uit te betalen is 1465,93-89,08 = € 1.376,85

2.18b

Hoeveel % is 98,08 van 1.465,93? 98,08/1465,93 x100 = 6,1%

2.18c

Eigen mening, licht wel je antwoord toe!

2.18d  

1. 72 jaar en weduwe: AOW 

(geen ANW; dat is bij kinderen onder de 18jaar)

2. vader met kinderen die bij hem wonen: AKW

3. weduwe met 2 kinderen onder de 18 jaar: AKW en ANW

4. ontslagen en is ingeschreven: WW

5. afgekeurd: WIA 

2.18e

2019: 1313,82/1298,56 x100 = 101,2

2020: 1345,62/1298,56 x100 = 103,6

2021: 1376,85/1298,56 x100 = 106,0

2.18f

Het nominale loon steeg van € 1.298,56 naar € 1.376,85

In procenten is de stijging: 1376,85-1298,56 / 1298,56x100 = 2,3%

Het consumentenprijspeil steeg met 1%

Het reële loon steeg dus

2.19a

reële loonindexcijfer 2021: 103/101,25 x100 = 101,7

reële loonindexcijfer 2022: 106/102,5 x100 = 103,4

2.19b

De nominale loonindex = 18962,50/18500 x100 = 102,5 

De reële loonindex = 102,5/102 x100 = 100,49

Conclusie: Theo's inkomen stijgt in koopkracht met 0,5%

2.19c

nominale loonstijging 2,5%, reële loonstijging 0,5%

Het prijspeil is gedaald.

2.19d

reële rente-indexcijfer: 102/101,5 x100 = 100,49

Tjerk heeft dus 0,49% reële rente ontvangen

2.19e

Oude mensen kijken vaak alleen naar de prijzen, ze vergeten dan dat het inkomen ook is gestegen.

2.19f  Omdat de koopkracht van de bouwvakkers

zonder loonsverhoging anders niet verbetert.

Paragraaf 2.5 Inkomensverschillen

Arbeidsinkomen

loon

Vermogensinkomen

rente, huur, pacht, winst

Overdrachtsinkomen

sociale uitkering, studiefinanciering, toeslagen, zakgeld

Inkomensverschillen door

• Schaarste op de arbeidsmarkt
• Productiviteit en prestaties
• Opleiding en scholing
• Verantwoordelijkheid van het werk
• Ervaring
• Zwaar of gevaarlijk werk
• Leeftijd

• Talent
• Arbeidstijd
• Vermogen

Nivellering en denivellering

Nivellering: De inkomensverschillen worden in verhouding 

                     kleiner.

Denivellering: De inkomensverschillen worden

                         in verhouding steeds groter.

Zorgt Nederlandse voor (de)nivellering?

Maak in stilte

en

zelfstandig

de opdrachten 2.21 t/m 2.24

pagina 80 t/m 85

 Ben je klaar: 

Bereid je vast voor op de toets!

ben je niet stil => strafwerk!

Welkom bij 

Economie

Inkomen zonder tegenprestatie

Tegemoetkomingen (kinderbijslag of studiefinanciering)

Toeslagen (huurtoeslag of zorgtoeslag)

Sociale uitkeringen (WW, AOW, WIA, bijstand)

Overdrachtsinkomen

Overheid bepaalt de voorwaarden

2.21 a+b toepassen begrippen 

2.21 c kun je overslaan

2.22a+b toepassen begrippen

c uitrekenen arbeidsinkomen

d beredeneren 

HULP

opdrachten

Welke 3 arbeidsinkomens zijn er?

Rekenen:  

totale arbeidsinkomen, verandering in procenten.

1.  Arbeidsinkomen
2. Vermogensinkomen
3. Overdrachtsinkomen

Noteer in je schrift

Wat zijn de oorzaken van inkomensverschillen?

Welke 6 overdrachtsinkomens zijn er?

Wat moet je weten van § 2.5?

Welke 3 vermogensinkomens zijn err?

2.21 a+b toepassen begrippen 

2.21 c kun je overslaan

2.22a+b toepassen begrippen

c uitrekenen arbeidsinkomen

d beredeneren 

Begrippen

2.21a

1. spaargeld => vermogensinkomen

2. studiefinanciering => overdrachtsinkomen

3. salaris => arbeidsinkomen

4. ww-uitkering => overdrachtsinkomen

5. bedrijfspensioen => arbeidsinkomen

6. AOW-uitkering => overdrachtsinkomen

7. huuropbrengst => vermogensinkomen 

Inkomensvormen

2.21b

1. juist, om mensen te krijgen wordt meer loon betaald

2. onjuist huur => vermogensinkomen

3. juist, overdrachtsinkomen komt van de belastingdienst

4. juist, gages en honoraria => arbeidsinkomen

5. juist (met nog 6 andere oorzaken)

• Ik weet welke inkomenssoorten er zijn
• Ik weet wat arbeidsinkomens zijn en kan er zes noemen
• Ik weet wat vermogensinkomens zijn en kan er drie noemen
• Ik weet wat overdrachtsinkomens zijn en kan er vijf nomen
• Ik weet negen oorzaken van inkomensverschillen

LEER              EN