Hoofdstuk 1

• MAW
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

'De samenleving en het individu'

Hoofdstuk 1

Hier vindt u de notities bij een dia. Die kunnen bestaan uit voorbeeldantwoorden maar ook uit tips.

De starttip is: LessonUp is een interactief hulpmiddel dat een soort powerpoint is waarbij u uw leerlingen met hun mobiel kunt actief kunt laten meedoen met klassikale instructie + oefeningen. Het werkt zeer eenvoudig: u presenteert uw LessonUp in de klas en de leerlingen gebruiken hun telefoon er bij. Vergelijkbaar met hoe Kahoot werkt maar dan veelzijdiger.

Wat is de Nederlandse identiteit?

Wat is de Nederlandse
identiteit?

Wat leer ik deze les?

Ik leer...

• verschillende aspecten van identiteit
  
• wat socialisatie is en hoe dit tot stand komt
  
• verschillende elementen van cultuur
  
• verschillende soorten culturen en hoe mensen culturen aanleren
  
• de functies van socialisatie

§1.1 Identiteit

Referentiekader

Het geheel van kennis, ideeën, ervaringen en overtuigingen van waaruit iemand denkt en handelt.

0

Identiteit

Het beeld dat iemand van zichzelf heeft, uitdraagt en anderen voorhoudt.

Identiteit

• Identiteit kan leiden tot spanningen, bijvoorbeeld een loyaliteitsconflict.
• Identiteit kan veranderen door de tijd heen.

Sleep de term naar de juiste definitie.

Het beeld dat iemand van zichzelf heeft.

Het deel dat past bij de groepen waar iemand deel van uitmaakt.

Het beeld dat de samenleving heeft van een groep en het beeld dat ze blijvend kenmerkend voor die groep vindt.

Persoonlijke identiteit

Sociale identiteit

Collectieve identiteit

Wat is jouw sociale identiteit?

Wat is jouw sociale identiteit?

Verduidelijking voor de leerlingen: Bij welke groep hoor jij?

Welk soort identiteit herken je in de afbeelding?

Welk soort identiteit herken je in de afbeelding?

1. Persoonlijke identiteit
2. Sociale identiteit
3. Collectieve identiteit
4. Externe collectieve identiteit

Hier kan eventueel het verschil tussen collectieve identiteit en externe collectieve identiteit uitgelegd worden.

'Ik ben sociaal, vriendelijk en behulpzaam.'

Over welk aspect van identiteit gaat het hier?

'Ik ben sociaal, vriendelijk en behulpzaam'

Over welk soort identiteit gaat het hier?

1. Persoonlijke identiteit
2. Sociale identiteit
3. Collectieve identiteit
4. Externe collectieve identiteit

§1.2 Socialisatie

Socialisatie

Het proces van overdracht en verwerving van de cultuur van de groep(en) en de samenleving waar mensen toe behoren. Het proces bestaat uit opvoeding, opleiding en andere vormen van omgang met anderen.

Proces van socialisatie

• Proces van overdracht: leren wat er verwacht wordt
• Proces van verwerving:  een samenleving of cultuur eigen maken

Socialisatie bestaat uit 2 onderdelen:

Internalisatie

Een langdurig proces waarbij mensen zich een cultuur eigen maken.

Wie zijn jouw belangrijkste 

socialisatoren?

Wie zijn jouw belangrijkste
socialisatoren?

Aan de hand van dit woordweb kan besproken worden wat socialisatoren zijn. 

Noem een ritueel van jouw gezin of vriendengroep.

Noem een ritueel van jouw gezin of vriendengroep.

Zijn overeenkomsten tussen broers en zussen eerder aangeboren of aangeleerd?

Zijn overeenkomsten tussen broers en zussen eerder aangeboren of aangeleerd?

Aangeboren

Aangeleerd

Beide

0

De film Three Identical Strangers gaat over een drieling die apart van elkaar zijn opgegroeid en niet van elkaars bestaan afwisten totdat hun paden kruisden. Uiteindelijk blijkt dat ze bewust in pleeggezinnen zijn opgegroeid, vanuit het idee onderzoek te kunnen doen naar nature-nurture. De (trailer van deze) film kan de leerlingen aanzetten om een discussie te voeren over het nature-nurture debat (pagina 20 in het boek)

§1.3 Cultuur

Cultuur

Het geheel van voorstellingen, uitdrukkingsvormen, opvattingen, waarden en normen die mensen als lid van een groep of samenleving hebben verworven.

Elementen van cultuur

• Waarden: idealen, zoals vrijheid en gelijkheid
• Opvattingen: ideeën over iets
• Voorstellingen: beelden, ideeën en verhalen over een gebeurtenis.

1. Wat mensen in hun hoofd meedragen:

Elementen van cultuur

2. Hoe gedrag geregeld wordt:

• Normen: regels die horen bij waarden.

3. Wat je aan de buitenkant kunt zien of merken:

• Uitdrukkingsvormen: symbolen, taal, mode.

De Iraanse cultuur staat bekend om haar gastvrijheid. Welk element van cultuur is gastvrijheid?

De Iraanse cultuur staat bekend om haar gastvrijheid. Welk element van cultuur is gastvrijheid? 

1. Opvatting
2. Voorstelling
3. Waarde
4. Uitdrukkingsvorm

0

Noem een materieel aspect dat past bij het meisje van de video.

Noem een materieel aspect van cultuur dat past bij het meisje uit de video.

Welke immateriële aspecten van de subcultuur herken je?

Welke immateriële aspecten van de subcultuur herken je?

Cultuur is dynamisch

• Cultuurelementen worden overgedragen via socialisatie, maar veranderen ook constant.
• Cultuur is dus dynamisch en tijd- en plaats gebonden.  
• Wat op de ene plek normaal is, kan ergens anders vreemd zijn.

§1.4 Acculturatie en subculturen

Dominante cultuur

De cultuur van de groep in de samenleving met de invloedrijkste politieke of economische positie. 

Subcultuur

Kleinere culturen met eigen waarden en normen die deels overlappen en licht afwijken van de dominante cultuur.

Tegencultuur

Mensen die een tegencultuur vormen kunnen zich geweldloos of gewelddadig verzetten tegen de dominante cultuur.

Functies van socialisatie

1. Continueren van een (sub)cultuur

2. Veranderen van een (sub)cultuur

3. Identificatie van het individu met anderen

4. Identiteitsontwikkeling

5. Gedragsregulatie

Acculturatie

Het aanleren en verwerven van een andere cultuur of elementen daaruit, dan die waarin iemand is opgegroeid.

Enculturatie

Het aanleren en verwerven van de cultuur waarin je geboren bent. Je eigen cultuur.

ICE

• INTRODUCE: (element van een) concept of theorie
• CITE: citeer uit de tekst of noem een voorbeeld
• EXPLAIN: Leg uit dat het concept en de context bij elkaar passen. 

• DOE NOOIT: "En dat staat ook in de bron"
  

ICE

• Voorbeeld: 'welk kernconcept beschrijft goed het verschil tussen hoe Duiters naar Nederlanders kijken en hoe Nederlanders naar zichzelf kijken
  

ICE

(I) Het kernconcept Identiteit gaat over het beeld dat mensen van zichzelf hebben (Introduce) en over het beeld dat mensen van groepen hebben (introduce)

(C) In de bron wordt gesproken over het beeld dat Nederlanders van zichzelf hebben en over het beeld dat Duitsers hebben van Nederlanders (Cite, Context)

(E) Het verschil in persoonlijke en externe collectieve identiteit beschrijft goed het verschil tussen hoe Duitsers naar Nederlanders kijken en hoe Nederlanders naar zichzelf kijken
(Explain, toelichting)

Wat heb ik geleerd deze les?

• verschillende aspecten van identiteit
• wat socialisatie is en hoe dit tot stand komt
• verschillende elementen van cultuur
• verschillende soorten culturen en hoe mensen culturen aanleren
• de functies van socialisatie

Ik leerde...

Einde van hoofdstuk 1

De samenleving en het individu