Hoofdstuk 3 grieken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

3.1 De wereld van de Grieken

Lesdoelen

• Je weet hoe in Griekenland stadstaten ontstonden.
• Je kunt de bestuursvormen monarchie, aristocratie en tirannie in bronnen herkennen.
• Je kunt verklaren waarom de Grieken contacten hadden met andere volken in het Middellandse Zeegebied.

Van dorp naar stadstaat

Stadstaat: Stad met omliggend platteland

• 1000 v Chr. kleine dorpjes op heuvels
  

• 900 v Chr. groei landbouw en dus specialisatie in ambachten
  

• Dorpen groeien uit tot steden
  

• Elke stadstaat had zijn eigen gebied, regels en bestuur.

• Stadstaat = Polis (meervoud: Poleis)
  

• Griekenland was geen geheel, maar bestond uit zelfstandige stadstaten.

• Er waren ontzettend veel van deze stadstaten
  

     Veel gebergten tussen deze stadstaten. 

• Toch een geheel want: zelfde taal, zelfde goden en zelfde feesten 

Het Oude Griekenland 

Bestuur van de stadstaat

• De meeste stadstaten waren een monarchie.

• Soms namen de raadgevers de macht over (Aristoi = rijken) als zij het niet eens waren met de koning.

Monarchie 

• \

• Koning en erfopvolging
• Alleenheerschappij
• Raad van aristoi (=besten) geven advies

Aristocratie

• regering van de 'besten'
  
• Kleine groep machthebbers
  
• bevoorrecht door afkomst en aanzien

Ongelijkheid en onvrede

Grote sociale verschillen, meeste mensen slaaf of boer ⮕ onvrede

Aristocraat probeert de macht alleen te krijgen door de boeren en slaven achter zich te verzamelen.

Tirannie: Bestuur door een alleenheerser.

Tirannie

• Alle macht bij een persoon
  

• Verkregen door anderen uit te schakelen (staatsgreep)
  

• Goede en slechte tirannen.

• Uit adellijke families

Bezig met de opdrachten

Je maakt alle opdrachten van paragraaf 3.1 

3.2 Athene en Sparta

3.2 Athene en Sparta

Tirannie in Athene

- Athene +/- 600 v Chr. is een aristocratie.

- Tiran Pseisitratos verjaagt aristocratie en geeft grond aan arme boeren, maar onderdrukt volk ook.

- De gewone Atheners wilden geen tiran meer.

democratie Manier van besturen waarbij het volk invloed heeft op het bestuur.

De samenleving van Athene

1. Atheense mannen, zij hadden stemrecht.
   
   
2. Niet-Atheense mannen, zij hadden geen stemrecht.
   
   
3. Vrouwen.
   
   
4. Slaven.
   
   

Maatschappij is een ander woord voor samenleving

Heerschappij van het volk

- Alle Atheense mannen mochten stemmen / besturen in de volksvergadering

- Dagelijks bestuur: raad van 500

- Vergoeding voor mannen die van veraf kwamen.

Heerschappij van het volk

burger

Inwoner die bepaalde rechten heeft, zoals het recht om mee te doen aan het bestuur.

volksvergadering

Vergadering van burgers over het bestuur.

directe democratie

Een democratie waarbij burgers zelf mee mogen praten en stemmen.

Ostracisme

Ostracisme =

Manier voor de volksvergadering om te stemmen wie ze willen verbannen

Ook wel 'schervengericht' genoemd.

Verschillen tussen Athene en Sparta

Sparta: Monarchie, 2 koningen en een raad van oude mannen.

Jongens werden opgeleid tot soldaat

Harde maatschappij.

Athene: democratie

Jongens werden onderricht in lezen, kunst, muziek en sport. Zij moesten een burger worden.

De samenleving van Sparta

Sparta als stadstaat:

• Geen Akropolis
• Lag op een open vlakte

Gevolg: extra sterk leger was nodig
Gevolg: mannen hielden zich alleen met militaire zaken bezig
Doel: opvoeden tot goede soldaten/gedisciplineerde mensen 

Sparta

• ook een volksvertegenwoordiging, maar minder macht dan in Athene
• raad van 30 oude wijze mannen
•  2 koningen: legeraanvoerders bij oorlog
• 5 opzichters uit angst voor Tiran

De Perzen vallen aan

De Perzen vallen aan

Athene en Sparta werken samen om de Perzen te verslaan. De Perzen hadden Turkije veroverd en wilden daarna Griekenland innemen. (492-479 v.Chr.)

Sparta=landleger / Athene= Marine

bondgenootschap Een verbond van landen, groepen of personen die elkaar helpen in een oorlog.

Oorlog in Griekenland

Athene ging zich steeds machtiger gedragen en onderwierp andere stadstaten onder haar controle.

Sparta wil voorkomen dat Athene gaat overheersen en er ontstaat een oorlog tussen twee Griekse bondgenootschappen: De Peloponesische oorlog

Oorlog in Griekenland

Oorlog in Griekenland