2022-10-19_Herhaling werkwoordstijden

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Bespreken mandatum XXI

1. Scilicet senex prudens gladium acrem prudenter tenet.

3. Viri audaces in equis celeribus sedebant. Quo audacter equos rexerunt?

5. Dux illustris optimis cum militibus fortiter pugnavit. Sic brevi tempore hostes audaces vicit.

Werkwoordstijden

Heden

Verleden

Toekomst

praesens

imperfectum

perfectum

plusquamperfectum

ik zeg

ik zei

ik heb gezegd

ik had gezegd

praesens

imperfectum

perfectum

plusquamperfectum

Onvoltooid

Voltooid

praesens

imperfectum

perfectum

plusquamperfectum

Onvoltooide vs Voltooide tijden

Onvoltooide tijden hebben een praesensstam:

• (voca-, audi-, terre-, dic-)

Voltooide tijden hebben een perfectumstam:

• (vocav-, audiv-, terru-, dix-)

Werkwoorden zijn formules!

Tijd	Stam (pr of pf)	kenletters (geeft tijd aan)	bindvocaal	uitgang
praesens	praesensstam	-	(i voor -s/-t, u voor -nt)	o, s, t, mus, tis, nt
imperfectum	praesensstam	(e) ba	-	m, s, t, mus, tis, nt
perfectum	perfectumstam (a/i --> +v e --> u mk = onregelm.	-	-	i, isti, it, imus, istis, erunt
plusquamperfectum	perfectumstam	era	-	m, s, t, mus, tis, nt

Werkwoorden zijn formules!

Tijd	Stam (pr of pf)	kenletters (geeft tijd aan)	bindvocaal	uitgang
praesens	dic	-	i	tis
imperfectum	dic	eba	-	mus
perfectum	dix	-	-	it
plusquamperfectum	dix	era	-	nt

Uitzonderingen: esse en posse

praesens: sum, es, est, sumus, estis, sunt

imperf.: eram, eras, ...

perf.: fu-i, fu-isti, ...

pqpf: fu-era-m, fu-era-s

Als je esse kent, ken je posse ook (gewoon pos- / pot- voor esse zetten, pf-stam van posse = potu-)

Hoe gaat het rijtje van de persoonsuitgangen van het perfectum?

Welke tijd is?

vixeram

1. praesens
2. imperfectum
3. perfectum
4. plusquamperfectum

Welke tijd is?

credis

1. praesens
2. imperfectum
3. perfectum
4. plusquamperfectum

Welke tijd is?

habitavit

1. praesens
2. imperfectum
3. perfectum
4. plusquamperfectum

potueratis

1. praesens
2. imperfectum
3. perfectum
4. plusquamperfectum

Werkwoorden benoemen

Formuleer je antwoord als volgt:

prs/impf/pf/pqpf, 1/2/3, ev/mv

Benoem het werkwoord

dedisti

Benoem het werkwoord

eramus

Benoem het werkwoord

credunt

Benoem het werkwoord

cucurreras

Verschil Perfectum en Imperfectum

Perfectum = Actie! (eenmalige handeling, van korte duur)

         --> Toen ik aan het lopen was, viel plotseling een beer mij aan.

Imperfectum = Achtergrondinformatie (nadruk op duur, herhaling, gelijktijdigheid).

        --> Toen ik aan het lopen was, viel plotseling een beer mij aan.

Plusquamperfectum = Verder in het verleden (als je al in het verleden zit)

Toepassen in tekst 18 (regel 1 t/m 8)

Lydiam dominus in forum ire iusserat. Acta

diurna ibi legere debebat, deinde domum venire

et domino nuntia narrare. Dominus semper

Lydiam mittebat, nam puella nuntia celerius

quam servi alii legere poterat et facilius memoria

tenere. In via Lydiam servus vidit. Servus amphoram

gravem portabat. Laete Lydiam salutavit. Dixit ea:

'Ave, Arcas, onus grave portas!' 

SO t/m les 17: 7 november

Wat moet je kennen?

• Woorden les 1 t/m 6 (thema 1) en les 16 en 17.
• Grammatica thema 1 (rijtjes van de zelfstandig naamwoorden, zie HB p. 177-178).
• Grammatica thema 2 (werkwoorden, zie HB p. 187 t/m 191).
• Grammatica thema 3 (bijvoeglijk naamwoord, zie grammaticauitleg les 15, 16 en 17, HB p. 102 t/m 111).

Huiswerk

• Begin met leren voor het SO.