KA 11 + 12

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

"Ik, Berterius, in de villa van Asine [...], heb uit eigen beweging de riem om mijn nek gedaan, volgens het Romeins recht, en heb mezelf in handen van Alvadius en zijn vrouw Ermengarde gelegd. [...] Dus, vanaf vandaag, kunnen u en uw erfgenamen met mij en mijn naasten doen wat u wilt, het recht hebbende ons te bezitten, te verkopen, ons weg te geven of vrij te laten. Als ik zelf of door het advies van slechte mensen mezelf uit uw dienstverband wil ontheffen, mag u mij vasthouden en straffen, u en uw beheerders, zoals al uw andere horigen in horigheid geboren."

Zo trad een boer in horigheid aan het einde van de negende eeuw.

KA -11

De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid.

Machtsvacuüm

Na de val van het West-Romeinse Rijk was er geen centraal gezag meer dat voor veiligheid op de wegen zorgde.

gevolgen

• Voedselvoorziening steden komt in gevaar (kans beroving)
• steden krimpen
• Behoefte kleine zelfvoorzienende (autarkische) leefgemeenschappen neemt toe  

In Romeinse tijd

grootgrondbezitters met veel land (Villae)

commerciële landbouw (surplus werd verkocht)

na de Romeinse tijd

Grote boerderijen functioneren niet meer door gebrek aan veiligheid voor de boeren.

Boeren en pachters trekken weg --> productie komt in gevaar --> nieuwe wetten die bepalen dat boeren bij land horen.

vroege middeleeuwen

Germanen nemen landgoederen over --> landgoederen worden opgedeeld --> deel wetgeving blijft --> boeren weliswaar geen persoonlijk bezit, maar ook niet vrij (horigen).

Dit economische systeem noemen we het hofstelsel

Hoewel dit een enkelzijdig opgelegd systeem lijkt was er sprake van wederzijdse afhankelijkheid.

Eten in ruil voor veiligheid

Maar of deze deal helemaal eerlijk was...

Is dit systeem typisch voor de middeleeuwen?

Hofstelsel

• Hofstelsel = Economisch systeem met horigen op landbouwdomeinen
• Horige = een onvrije boer die werkt en leeft op een domein
• Domein = stuk grond (soort dorp + omgeving) waar een klooster of Heer de baas is

Een domein

• Groot stuk land
• bestaande uit twee delen:
  1. Vroonland = grond van de baas
  2. Hoeveland = grond en huizen horigen
• In het midden staat het hof (kasteel/klooster)
• Bij het hof staan allerlei gemeenschappelijke gebouwen
• Om het hof liggen de akkers omgeven door bos en weiden

Een domein is zelfvoorzienend (autarkisch). Horigen blijven hele leven op het domein. Geld en handel zijn niet nodig.

Herendiensten

KA - 12

Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

Het feodalisme (leenstelsel), een politiek systeem

Let op!

Hofstelsel = economisch

Leenstelsel = politiek