Opbouw aarde en plaattektoniek

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Opbouw van de aarde en plaattektoniek

Leerdoelen

• Je kan de opbouw van de aarde (binnen- en buitenkern, binnen- en buitenmantel, korst)  en de eigenschappen van elke aardschil benoemen.
• Je kan de begrippen als 'lithosfeer' en 'asthenosfeer' gebruiken 
• Je kan het verschil tussen oceanische korst en continentale korst uitleggen en linken aan de steensoorten: basalt en graniet.
• Je kan de verschillende plaatbewegingen benoemen 

Het actualiteitsbeginsel: the present is the key to the past (het heden is de sleutel tot het verleden). Het uitgangspunt dat fysische processen zoals die nu plaatsvinden in het verleden ook zo plaatsvonden.

Actualitiesbeginsel/

principe

Zand en ander materiaal sedimenteert laag op laag over miljoenen jaren heen.

Het uitsnijden van een dal door een rivier over miljoenen jaren heen.

Voorbeelden van het actualiteitsbeginsel 

Aardprocessen zijn als volgt in te delen

Endogeen = processen in binnenste van de aarde

Exogeen = processen buiten de aarde

Opbouw van de aarde

Opbouw van de aarde

Vast of hard?

https:

Interne hitte van de aarde

De aarde haalt zijn hitte van:

• Restantwarmte van vorming aarde
• Interne chemische processen 
• Inslagen van meteorieten

Kenmerken

• Heet taai vervormd mantel gesteente stijgt op
• Snelheid enkele mm/cm p/j
• Veroorzaakt beweging van de aardplaten  
• Veroorzaakt 3 typen plaatbewegingen
  

Heet, taai en vervormd

Aardkorst

Mantel

Kern

Temperatuur van de zon

Convectie stromen

binnenkern

buitenkern

Asthenosfeer

Binnenmantel

Buitenmantel

Continentale korst

Oceanische korst

Zet de begrippen bij de juiste uitleg.

Het bewegen van de aardplaten door de convectiestromen in de aardmantel

Stromingen in de magma die zich bevinden in de aardmantel.

Het vloeibare gesteente in de aardmantel dat rondom de aardkern stroomt.

Krachten die vanuit het binnenste van de aarde komen

Convectiestromen

Magma

Plaattektoniek

Endogene krachten

Lithosfeer

(vast = gesteente)

• drijft op asthenosfeer
• oceanische korst en continentale korst

Asthenosfeer

(plastisch = vervormbaar)

• onderdeel v/d mantel
• hoge temperatuur
• vervormbaar

Lithosfeer bestaat uit:

• Oceanische korst
• Continentale korst

Continentale korst bestaat met name uit: 

Graniet 

Licht

Dikker

Oud

Oceanische korst bestaat met name uit: 

Basalt
Zwaar

Dunner

Jong

Tektonische platen

Ken jij de drie plaatbewegingen?

Supercontinent cyclus

Alfred Wegener

De wetenschapper Alfred wegener publiceerde in 1915 zijn theorie over drijvende continenten

Omdat hij niet kon uitleggen wat de drijvende kracht achter de drijvende continenten was werd zijn theorie niet geaccepteerd

Pas vele decennia later (na Wegeners overlijden) Werd zijn theorie door het grote publiek geaccepteerd.

Welke bewijzen had Alfred wegener wel voor zijn theorie van continentale drift?

Plaattektoniek

De theorie dat de aardkorst bestaat uit meerdere losse platen die ten opzichte van elkaar bewegen noemen we de theorie van de plaattektoniek. 

Platen maken 3 soorten bewegingen: 

Uit elkaar -> Divergent

Naar elkaar toe -> Convergent

Langs elkaar -> Transform.

Platentektoniek

Een divergente  plaatgrens is in de plaattektoniek een grens tussen twee tektonische platen, waar de beweging divergent is (de platen bewegen van elkaar af). 

Bij divergente plaatgrenzen beweegt de lithosfeer uit elkaar, zodat materiaal uit de diepere en warmere asthenosfeer omhoog stroomt naar het oppervlak. Dit gaat gepaard met vulkanisme en de vorming van nieuwe oceanische korst aan de plaatgrens. Beide platen groeien daardoor gemiddeld met dezelfde snelheid aan bij de plaatgrens.

Divergente plaatbeweging

*Bewegen van elkaar af

Ontwikkeling van de Oost-Afrikaanse rift-zone

1. Divergente plaatbeweging

2. onstaan rift-zone

3. Opvulling met water en onstaan zee

Mid-Oceanische rug

Divergente plaatgrens

Twee oceanische platen -> Mid-oceanische rug

Twee continentale platen -> Riftzone

Convergente plaatbeweging

*Vulkanische activiteit is altijd vindt verder plaats dan waar de plaat subduceerd

Convergente plaatgrenzen

Oceanische en continentale plaat -> Subductiezone

Twee continentale platen -> Plooiingsgebergte

Transforme plaatbeweging

Twee platen bewegen langs elkaar

Convergente breuk

Divergente breuk

Transforme breuk

Nieuwe aardkorst

Aardbevingen

Korst verdwijnt

Mid-oceanische rug

Gebergtevorming

Het bewegen van aardkorstplaten noemen we?

1. Plaatgrenzen
2. Plaattektoniek
3. Aardmantel
4. Vulkanisme

Wat is de drijvende kracht achter de plaattektoniek?

1. Convergente stromingen
2. Convergentie stromingen
3. Connectie stromingen
4. Convectie stromingen