HFD 2 par 4 en 5

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

1.4 De bouwstenen van  Stoffen

doelen

Je kunt uitleggen dat de meeste stoffen uit moleculen zijn opgebouwd;

Je weet dat elke stof zijn eigen molecuulsoort heeft;

Je kent het verschil tussen een zuivere stof en een mengsel;

Je weet dat een molecuul bestaat uit twee of meerdere atomen.

Je moet platina bollen vervoeren. Daarvoor heb je een kar met een laadvermogen van 800kg. Een bol platina heeft een diameter van 40cm. Hoeveel bollen kan je tegelijkertijd vervoeren?

• Gegeven:     diameter bol = 40cm = 0,4m
  
•                           ρ = zie tabel 8 van je binas       
  
• Gevraagd: hoeveel bollen kun je tegelijk vervoeren?
  
• Uitwerking:   inhoud bol zie tabel                                            
  

                                

​3​​4​​πr​3​​

​3​​4​​π0,2​3​​

v=0,0335m​3​​

ρ=​v​​m​​

21,5⋅10​3​​=​0,0335​​m​​

m=720kg

v

v

v

ρ

ρ

m

inh.bol=​3​​4​​πr​3​​

Een paal van 500cm³. Deze stof weegt 5,650kg. Bepaal welke stof dit is.

• gegeven: v = 500cm³      m = 5,650kg = 5650g
  
• gevraagd: dichtheid en stof.

ρ=​v​​m​​

​500​​5650​​=11,3g/cm​3​​

lood

het molecuul water

een molecuul = kleinste deeltje van een stof dat nog alle eigenschappen van die stof heeft.

Moleculen

Een molecuul bestaat uit 1 óf meerdere atomen

Zuivere stoffen en mengsels

• Een zuivere stof is één soort stof met één soort moleculen, bijvoorbeeld kristalsuiker of aluminium.
• Een mengsel is een combinatie van stoffen, met meerdere soorten moleculen.

• De meeste stoffen die wij gebruiken zijn mengsels.

Deeltjesmodel

1. Elke stof bestaat uit moleculen
2. Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen
3. Moleculen bewegen altijd! Hoe hoger de temperatuur, hoe sneller ze bewegen 
4. Moleculen trekken elkaar aan: vanderwaalskrachten

Mengsel -> Zuivere stof 

Scheidingsmethoden:

- Filtreren

- Extraheren

- Indampen

- Destileren

Op welk verschil is filtreren op gebaseerd?

• Filtreren is gebaseerd op het verschil in deeltjes grootte.

Op welk verschil is extraheren op gebaseerd?

• Extraheren is gebaseerd op het verschil in oplosbaarheid.

Op welk verschil is indampen op gebaseerd?

• Indampen is gebaseerd op het verschil in vluchtigheid.

Op welk verschil is destileren op gebaseerd?

• Destileren is gebaseerd op het verschil in kookpunt.

Soorten mengsels

• Oplossing: De moleculen zijn door elkaar gehusseld.
• Suspensie: vaste deeltjes zweven in de vloeistof
• Emulsie: kleine druppels van een vloeistof die zweven in een andere vloeistof

Oplossing

De moleculen zijn door elkaar gehusseld.

Hoe kun je een vaste stof van een vaste stof scheiden?

• Door middel van extraheren.
• Waar is extraheren op gebaseerd?
  
• Het verschil in oplosvermogen
• Noem een voorbeeld extraheren.
• Koffie/thee zetten.

Hoe kun je een suspensie scheiden?

• Doormiddel van filteren.
• Waar is filteren op gebaseerd?
• Verschil in deeltjes grootte.
• Wat is een voorbeeld van een suspensie?
• Voorbeeld: zand uit slootwater 

Hoe kun je een vaste stof uit een oplossing halen?

• Door middel van indampen.
• Op welk verschil berust indampen?
• verschil in vluchtigheid.
• Geef een voorbeeld van indampen.
• Zout uit zeewater halen.

Destilleren

• Hoe kun je twee vloeistoffen van elkaar scheiden?
• Door te destilleren.
• Waar is destilleren op gebaseerd?
• Op het verschil in kookpunt?

Wat is er nodig?

Fase

• Een faseovergang en een toestandaanduiding.
• Een fase is een verschijningsvorm van een stof.
• Om de verschillende fase aan te geven gebruiken we de symbolen:s, l en g

ALLE moleculen van elke stof bewegen altijd een heel klein beetje

• Maak je een stof kouder dan gaan de moleculen minder bewegen en wordt de ruimte tussen de moleculen kleiner.
• Totdat de moleculen op een vaste plek zitten en dan heb je een vaste stof 
• Maak je de stof weer warmer dan wordt de ruimte tussen de moleculen groter en wordt de stof vloeibaar
• Verwarm je nog meer dan gaan ze steeds meer bewegen en worden de ruimtes groter en wordt de stof gasvormig

In welke fase is de afstand tussen de moleculen het grootst?

• In de gasvormige fase is de afstand tussen de moleculen het grootst.
• Wanneer trillen de moleculen op hun plek?
• In de vaste fase.

Kelvin

• Graden Celsius +  273 = temperatuur in graden kelvin.
• Water kookt bij 100 graden Celsius, hoeveel graden kelvin is dit?
• 110+ 273 = 373 K
• ALcohol kookt bij 351 graden Kelvin. Hoeveel graden Celsius is dit?
• 351 - 273 = 78 graden Kelvin

Vanderwaalskrachten

Dit is de aantrekkingskracht tussen de moleculen.

Hoe zwaarder de moleculen hoe sterker de vanderwaalskrachten.

Hoe herken je een mengsel?

• Een zuivere stof heeft een smeltpunt en een kookpunt. 
• Een mengsel heeft een smelttraject en een kooktraject.

Moleculen

Moleculen bestaan uit atomen.

Een molecuul is het kleinste deeltje van een stof met nog alle eigenschappen van de stof.

Een molecuul is opgebouwd uit atomen.

Hoe schrijf je een atoom op?

Een atoom schrijf je altijd met een hoofdletter en de tweede letter is altijd een kleine letter (tenzij hij maar uit 1 letter bestaat).

Dus magnesium: Mg

Voor het SO met je de naam weten en of het een metaal of een niet metaal is. De latijnse naam hoef je niet te kennen, maar dat mag wel.

Aluminium      

Barium             

Calcium           

Chroom            

Goud                  

Kalium               

Kobalt                

Koper                 

kwik                    

lood                    

magnesium      

mangaan            

natrium                

nikkel                    

platina                  

radium                  

tin                            

titaan                      

uraan                      

wolfraan                 

Aluminium      Al

Barium             Ba

Calcium           Ca

Chroom            Cr

Goud                  Au

Kalium               K

Kobalt                Co

Koper                 Cu

kwik                    Hg

lood                    Pb

magnesium      Mg

mangaan            Mn

natrium                Na

nikkel                    Ni

platina                  Pt

radium                  Ra

tin                            Sn

titaan                      Ti

uraan                      U

wolfraan                 W

ijzer            

zilver          

zink            

Niet metalen

argon          

broom        

chloor        

fluor           

fosfor          

helium      

Jood                 

koolstof           

neon                 

silicium           

stikstof            

waterstof        

zuurstof           

zwavel               

ijzer            Fe

zilver          Ag

zink            Zn

Niet metalen

argon          Ar

broom        Br

chloor        Cl

fluor            F

fosfor          P

helium      He

Jood                 I

koolstof           C

neon                 Ne

silicium           Si

stikstof            N

waterstof        H

zuurstof           O

zwavel               S

Melk is een ...

1. Zuivere stof
2. Mengsel

Kraanwater is een ...

1. Zuivere stof
2. Mengsel

Koper is een ...

1. Zuivere stof
2. Mengsel

Brons is een ...

1. Zuivere stof
2. Mengsel

Filmpje mengsels

In het filmpje worden 5 mengsels genoemd met voorbeelden. Schrijf dit op.

Waaruit zijn stoffen opgebouwd?

1. Moleculen
2. Atomen
3. Splinters
4. Deeltjes

Een molecuul is opgebouwd uit?

1. Stof
2. Deeltjes
3. Atomen
4. Moleculen

De fase-overgang vast > gas

1. Rijpen
2. Sublimeren
3. Smelten
4. Condenseren

Op de afbeelding zie je de kringloop van water.
Welke fase heeft het water bij nummer 2?

1. vloeibare fase
2. vaste fase
3. gasfase
4. overgangsfase

Wat gebeurt er als je kaarsvet verhit?

1. Fase-overgang
2. Scheiding
3. Verbranding
4. Ontleding

Het zuur worden van melk is een ...

1. Fase-overgang
2. Chemische reactie

Bij welke fase bewegen de deeltjes het snelst?

1. Vast
2. Vloeistof
3. Gas
4. Ze bewegen altijd even snel

Huiswerk

leren par 4 en 5