1. Oogstanden

• KD binoculair zien
• MBO
• Studiejaar 3

Keuzedeel

Verdieping binoculair zien en vooronderzoek

Les 1

Onderwerpen

• oogstanden
• fusie
• strabismus
• heterotropie
• intermitterend en constante heterotropie
• oorzaken en gevolgen scheelzien
• gevolgen van scheelzien
• amblyopie
• diplopie
• microtropie

Sensorische en motorische fusie

Voor goed binoculair zien zijn twee beelden nodig; van elk oog één.

Anatomisch gezien staan onze ogen iets naar buiten toe gedraaid. 

Door het samensmelten (fusie) van deze twee beelden, is het mogelijk dat de ogen recht staan.

Sensorische en motorische fusie

Het samensmelten, oftewel fuseren van de twee beelden, wordt mogelijk gemaakt op 2 manieren:

1. sensorische fusie
2. motorische fusie

Sensorische en motorische fusie

Tijdens de fusie worden twee aparte beelden met elkaar samengesmolten.

De overeenkomsten tussen beide beelden worden samengevoegd en de kleine verschillen tussen beide beelden worden toegevoegd.

Hierdoor zijn we in staat om diepte te zien,

oftewel 3D waar te nemen.

Wanneer beide beelden door de hersenen bij elkaar

worden gebracht, spreken we van sensorische fusie.

Sensorische en motorische fusie

Bij motorische fusie zijn de oogspieren die zorgen voor de rechte oogstand.

De oogspieren zorgen ervoor dat de beelden op het centrale deel van ons 

netvlies worden afgebeeld.

Het beeld van het rechteroog wordt op dezelfde plek geprojecteerd in het rechteroog, 

als het beeld van het linkeroog wordt afgebeeld in het linkeroog.

Wanneer hier een verschil in zit, worden de oogspieren gestimuleerd om dit te 

corrigeren. 

Hierdoor komen beide ogen recht te staan.

Sensorische en motorische fusie

Deze fusie is alleen mogelijk wanneer de verschillen tussen beide ogen zeer klein zijn.

Wanneer het verschil tussen beide ogen te groot wordt, dan ontstaan dubbelbeelden (diplopie) of een van de beelden wordt onderdrukt (suppressie). 

Intermitterende en constante heterotropie

Intermitterende exotropie

De exotropie is niet de gehele dag aanwezig.

Wanneer beide ogen recht staan bij een intermitterende tropie, dan is vaak goed binoculair zicht aanwezig.

Zodra één oog naar buiten draait, zorgt suppressie ervoor dat er geen dubbelbeelden ontstaan.

Constante exotropie

Een constante exotropie op alle afstanden en in alle blikrichtingen is redelijk zeldzaam.

Meestal is er sprake van intermitterende exotropie.

Als op jonge leeftijd al een constante exotropie aanwezig is, dan is er kans op amblyopie.

Intermitterende en constante heterotropie

Intermitterende esotropie

Hierbij is sprake van een esotropie op een bepaalde afstand.

Het kan in de loop van de dag ontstaan door een teveel aan accommodatie.

Kans op een amblyopie is gering, omdat op bepaalde afstanden sprake is van goed samenwerkende ogen.

Constante esotropie

Een esotropie die aanwezig is op alle afstanden en in alle blikrichtingen.

Het ontstaan van een amblyopie bij een constante esotropie op jonge leeftijd is groot.

Ontstaat een constante esotropie op latere leeftijd, dan is vaak sprake van dubbelzien.

Comitant en incomitant scheelzien

Comitant

De scheelzienshoek is in alle blikrichtingen gelijk.

Incomitant

De scheelzienshoek verandert bij bepaalde blikrichtingen.

Oorzaken van scheelzien

Iedereen met twee gezonde ogen, kijkt met beide ogen tegelijkertijd.

De beelden die binnenkomen worden door onze hersenen samengesmolten tot één beeld.

Dit vermogen dat het mogelijk maakt deze beelden samen te smelten ontwikkelt zich in de eerste 6 - 7 levensjaren.

Dit vermogen noemen we binoculair zien.

Oorzaken van scheelzien

Wanneer in de ontwikkeling van binoculair zien iets niet goed gaat, kan scheelzien optreden (strabismus).

De oorzaak is niet altijd duidelijk.

>> erfelijkheid kan een rol spelen.

Oorzaken van scheelzien

Oorzaken die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van scheelzien zijn:

• erfelijke aandoening.
• oogheelkundige afwijkingen.
• refractie afwijkingen.
• medische problemen in de periode rondt de geboorte.
• hersen aandoeningen.
• overige factoren; bijvoorbeeld vroeggeboorte en roken tijdens de zwangerschap.

Oorzaken van scheelzien

Hoe vaak komt het voor?

Strabismus komt voor bij 2 - 5 % van de kinderen tussen de 0 en 6 jaar.

De prevalentie is gelijk bij de diverse rassen of etnische groepen.

Gevolgen van scheelzien

Strabismus kan verschillende gevolgen hebben.

Het is afhankelijk van de leeftijd waarop het scheelzien zich ontwikkelt en wanneer het scheelzien wordt behandelt.

>> scheelzien in de kinderjaren: amblyopie.

>> scheelzien op latere leeftijd: diplopie.

Amblyopie

Kinderen onder de 8 jaar hebben het vermogen om het beeld van het amblyope oog in zijn geheel of gedeeltelijk te onderdrukken (suppressie).

Het beeld wordt in de hersenen onderdrukt, hierdoor ontstaat er geen dubbelbeeld.

De ontwikkeling van het gezichtsvermogen gaat niet goed wanneer één van de beelden van de ogen langdurig wordt onderdrukt.

De visus van dit oog blijft hierdoor achter.

We noemen dit dan een "lui oog" (amblyoop oog).

Diplopie

Ontstaat het scheelzien na het 8e levensjaar, dan kan dubbelzien (diplopie) ontstaan.

De hersenen zijn dan niet meer in staat om het beeld van één oog te onderdrukken.

Wanneer plotseling dubbelbeelden ontstaan op latere leeftijd, moet deze persoon altijd doorverwezen worden.

De oorzaak van het dubbelzien moet namelijk altijd achterhaald worden om pathologie (een aandoening) uit te sluiten.

Microtropie

Bij een microtropie is een zeer kleine esotropie aanwezig.

Deze microtropie is constant aanwezig; op alle afstanden, in alle blikrichtingen.

De tropie is zó klein, dat het niet met het blote oog waarneembaar is (niet zichtbaar bij de covertest).

De kans op amblyopie is groot.

Microtropie

Tijdens het onderzoek naar tropieën wordt een microtropie snel gemist.

De ontwikkeling van het gezichtsvermogen is slecht, wanneer deze niet tijdig door een orthoptist wordt behandelt.

Meest voorkomend is de micro eso-tropie.

Een micro exo-tropie bestaat wel, maar is zeer zeldzaam.

Microtropie

De visus van één oog is vaak beter dan het andere oog.

Een microtropie kan ontstaan na een amblyopie operatie.

Ook kan het spontaan ontstaan in de eerste levensjaren.

Microtropie

Een microtropie kan in 2 groepen verdeeld worden:

Microtropie zonder identiteit:

Tijdens de unilaterale CT (covertest) is een hele kleine instelbeweging te zien.

Microtropie met identiteit:

Tijdens de unilaterale CT is géén instelbeweging te zien.

Bij de alternerende CT kan het lijken of er een esoforie aanwezig is.

Er is altijd sprake van een visusdaling van één oog.

Microtropie

Behandeling

Het is belangrijk dat de behandeling op zo'n jong mogelijk leeftijd plaatsvindt.

De sterkte moet met de juiste correctie worden gecorrigeerd.

Ook een amblyopie behandeling door een orthoptist is belangrijk.

Wanneer je een microtropie op een latere leeftijd corrigeert, is de kans op dubbelzien erg groot.

De klachten kunnen niet meer worden gecorrigeerd en verdwijnen niet meer!

Voordat prisma's worden voorgeschreven moet een microtropie worden uitgesloten.