wk 11 3.5 Geloof, tolerantie en onderzoek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom bij geschiedenis

Binnen= beginnen:

• Ga rustig zitten op je plek volgens de klassenplattegrond.
• Telefoon in je tas
• Jas uit


• Begintaak: Pak alvast je schrift en schrijf alles op wat je nog weet over de Renaissance!

Vandaag

1. Begintaak (5 min)
2. Lesdoelen
3. Uitleg paragraaf 3.5 (10 min)
4. Oefenen met vragen beantwoorden.
5. Afsluiting (5 min)

Leerdoel

Ik kan uitleggen hoe de vrijheid van denken tot de opkomst van wetenschap in de Nederlanden leidde.

De Renaissance (wedergeboorte)

Herleving van de Griekse en Romeinse Oudheid, tussen 1400 en 1600.

• Het idee dat je de werkelijkheid moesten weergeven en dat je met je verstand de natuur en de mens moest onderzoeken.

Renaissance: In de Renaissance kwam er een hernieuwde belangstelling voor de wetenschap op. 

(nieuw) Wetenschappelijke revolutie: Tijdens de wetenschappelijke revolutie nam de wetenschappelijke kennis enorm toe door nieuwe instrumenten en wetenschappelijke technieken (o.a. wetmatigheden, experimenten). 

Herhaling vorige week

herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen herhalen

Wat is GEEN overeenkomst tussen de VOC en de WIC

1. Beide een multinational
2. Beide handelsmonopolie
3. Beide recht om oorlog te voeren
4. Beide slavenhandel

3.5 Geloof, tolerantie en onderzoek

Tolerantie en geloof

•  Protestantse kerk was bevoorrecht. Protestante dominee betaald door overheid.
  
•  Alleen calvinisten mochten bestuursfuncties hebben (burgemeester, bestuursambtenaar) in het openbaar diensten houden.
  
• Was de Republiek tolerant?

Was de Republiek tolerant?

Voor die tijd was de Republiek tolerant.

Er waren geen vervolgingen. Je mocht privé je geloof belijden. Katholiek zijn was toegestaan, maar geen herkenbare kerken bouwen.

Gevolg: Er werden schuilkerken gebouwd in schuren of op zolders.

Schuilkerken waren voor mensen die een ander geloof dan het protestantisme hadden.

Schuilkerk

Buitenkant

Schuilkerk 

Binnenkant

Vluchtelingen

Om verschillende redenen waren de migranten naar Nederland gekomen:

- Religieus
   -> geloofsvervolgingen (protestanten uit Duitsland, Frankrijk)
- Politiek
   -> oorlogsgeweld (Duitsland, Zuidelijke Nederlanden)

- Economisch
   -> geld verdienen / werkzoekenden

Baruch Spinoza. De Joodse familie Spinoza was uit Portugal gevlucht voor de vervolgingen door de katholieke kerk en woonde in Amsterdam. Spinoza schreef onder meer boeken over tolerantie, redelijkheid en godsdienst.

Na 1685 (het jaar dat Lodewijk XIV het protestantisme verbied in Frankrijk) vluchtten uit Frankrijk 35.000 Hugenoten naar de Republiek.

migratie van hugenoten - Luycken, 1695

Portugese synagoge Amsterdam

Waarom tolerantie goed is voor de handel

De relatieve tolerantie in de Republiek zorgde voor veel migranten. 

De tolerante houding in de Republiek had veel te maken met de handelsbelangen van de regenten. 

• Onder de joden waren namelijk rijke handelaren die kapitaal meebrachten. 
•  De vele economische migranten waren goedkope arbeidskrachten. 
  

De Portugese synagoge in Amsterdam. Ets door Romeyn de Hooghe uit 1675, Rijksmuseum, Amsterdam

Waarom mochten de joden wel een synagoge bouwen en de katholieken geen kerken?

Is dat een politiek, economisch of cultureel/religieus motief?

Tolerantie en Wetenschap 

• Vrijheid van denken en religieuze tolerantie geeft ruimte voor wetenschappelijk onderzoek
  
  
• Uitvindingen doen werd een rage --> wetenschappelijke revolutie

(revolutie = snelle verandering)

Wetenschap stijgt in aanzien

In de Republiek is er een gunstig klimaat voor wetenschap door: 

• Relatieve tolerantie 
  
• Ambachtsschap 
• Waarnemingsinstrumenten
  

Van Leeuwenhoek: microscoop

Noem twee voorbeelden waaruit blijkt dat Nederland een tolerant land was tijdens de Gouden Eeuw

Wetenschappelijke revolutie

Zelfstandig denken, observeren (empirisme) en redeneren (rationalisme) -> nieuw manier van onderzoek doen -> snelle verandering dus revolutie -> ging over geneeskunde, astronomie, politiek dus wetenschappelijke revolutie

Hoe leidde tolerantie tot de Wetenschappelijke Revolutie?

Leg uit wat de wetenschappelijke revolutie is

Welke personen zijn bekend door deze wetenschappelijke revolutie en tolerantie? 

Baruch Spinoza

'Durf te denken'

• Tolerantie
• Vrijheid van godsdienst
• Gevlucht uit Portugal, vanwege zijn Joodse geloof

Spinoza

• Italië: door kerk nauwelijks wetenschappelijke ontwikkeling (Galileo)
• Republiek: tolerant --> aantrekkelijk voor wetenschappers
• Spinoza geeft aan dat je moet nadenken/je verstand gebruiken om de schepping en andere onderdelen van de natuur te begrijpen. In plaats van God. 
  
• Rationalisme
• De vrijheid zorgt er voor dat hij een leider is voor de wetenschappelijke revolutie

Christiaan Huygens

• Hij was een wiskundige. Hij had 2 uitvindingen: de telescoop en het slingeruurwerk. 
• Met de telescoop ontdekte hij als eerste de ringen rond de planeet Saturnus, dit deed hij door de lenzen steeds scherper te slijpen.  
  
• Het slingeruurwerk bedacht hij om de juiste tijd te bepalen op zee. Deze was niet zo succesvol, alles slingert op een schip dus ook de klok.

Christiaan Huygens

• Was erg goed in het slijpen van lenzen en bouwde een telescoop om de sterren te kunnen bestuderen.  
• Ook het slingeruurwerk is door hem bedacht: belangrijk om de tijd en locatie op zee te kunnen bepalen.  
• https://schooltv.nl/video/christiaan-huygens-een-van-de-bekendste-wetenschappers-aller-tijden/#q=christiaan%20huygens

Kleine diertjes en anatomie

• Antoni van Leeuwenhoek: Microscoop: ontdekte in koeienogen: kleine diertjes.( bacteriën)  
• rode bloedlichaampjes en zaaddiertjes

Gewone NL kregen belangstelling voor de wetenschap

Renaissance

Wetenschappelijke revolutie

Kennis buiten de kerk om

Kennis door observatie

Kennis over de mens

Kennis over de werking van de natuur

9. Wat hoort bij de wetenschappelijke revolutie?

Dit is een sleepvraag.

Wetenschappelijke Revolutie

Onderzoek doen

Experimenteren

Geloven wat de oude Grieken en Romeinen vertelden

Alleen de Bijbel als bron gebruiken

16. Sleep naar het juiste kant:

Dit is een sleepvraag.

was/waren een gevolg van

nieuwe uitvindingen

de wetenschappelijke revolutie

Huygens

Van Leeuwenhoek

Spinoza

"god is de natuur"

Is het toestaan van "schuilkerken" een oorzaak of een gevolg van tolerantie?

1. Oorzaak
2. Gevolg