5.4 Spieren

• Biologie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

5.4 Spieren

Thema 5 Stevigheid en beweging

Wat weten we al?

Wat voor beweging is mogelijk tussen de wervels van het heiligbeen?

1. Geen beweging mogelijk
2. Buigen
3. Uitrekken
4. Draaien

Wat voor beweging is mogelijk tussen de schedelbeenderen?

1. Op-en-neer beweging
2. Geen beweging mogelijk
3. Zijwaartse beweging
4. Rotatie

Hoe zijn de ribben en de wervels met elkaar verbonden?

1. Door gewrichten
2. Door bloedvaten
3. Door pezen
4. Door zenuwen

Hoe zijn de ribben en het borstbeen met elkaar verbonden?

1. Door kraakbeen
2. Door pezen
3. Door spieren
4. Door ligamenten

Wat geeft de binnenkant van het gewrichtskapsel af?

1. Lymfe
2. Bloed
3. Urine
4. Gewrichtssmeer

Wat zit meteen aan het gewricht vast?

1. Pezen
2. Spieren
3. Ligamenten
4. Gewrichtskapsel

Wat bedekt de gewrichtskogel en de gewrichtskom?

1. Spieren
2. Bloedvaten
3. Kraakbeenlaagje
4. Zenuwen

Wat gebeurt er bij een kogelgewricht?

1. Het ene bot beweegt als een scharnier ten opzichte van het andere bot.
2. De botten draaien om de lengteas om elkaar heen.
3. De botten schuiven heen en weer.
4. De gewrichtskogel van het ene bot draait in de gewrichtskom van het andere.

Hoe bewegen de botten bij een rolgewricht?

1. De botten draaien om de lengteas om elkaar heen.
2. Het ene bot beweegt als een scharnier ten opzichte van het andere bot.
3. De gewrichtskogel van het ene bot draait in de gewrichtskom van het andere.
4. De botten schuiven heen en weer.

Begrippen 5.3

• Gewricht
• Gewrichtskapsel
• Gewrichtskogel
• Gewrichtskom
• Gewrichtssmeer
• Kapselbanden
• Kogelgewricht
• (verbinding met) Kraakbeen
• Naad

Leerdoelen 5.4

• Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven

Bouw van een spier

• Een spier bestaat uit een aantal spierbundels.
• Deze spierbundels bestaan weer uit spiervezels.
• Een spiervezel bestaat uit een samensmelting van heel veel spiercellen.
• Elke spierbundel is omgeven door bindweefsel. Ook om de hele spier ligt een laag bindweefsel: de spierschede.
• Het bindweefsel geeft stevigheid aan de spierbundel en de spier.
• Aan de beide uiteinden van de spier gaat het bindweefsel van de spierschede over in de pezen. Hiermee zit de spier aan de botten vast.

Waar bestaat een spierbundel uit?

1. Spiervezels.
2. Bloedvaten.
3. Bindweefsel.
4. Pezen.

Wat omgeeft de hele spier?

1. Bloedvaten.
2. Pezen.
3. Spiervezel.
4. Spierschede.

Wat geeft stevigheid aan de spierbundel en de spier?

1. Zenuwcellen.
2. Bloedvaten.
3. Pezen.
4. Bindweefsel.

Werking van een spier

De plaats waar een pees aan een bot vastzit, heet de aanhechtingsplaats. Een spier kan samentrekken, maar een pees niet. Het samentrekken van een spier gaat als volgt:

• De spier krijgt een seintje van zenuwcellen.
• De spiervezels trekken hierdoor samen.
• De spier wordt korter en dikker.
• De spier trekt de botten waar hij aan vastzit, naar elkaar toe.
• Er ontstaat een beweging.

Wat gebeurt er wanneer een spier samentrekt?

1. De spier wordt langer en dunner
2. De spier raakt ontspannen
3. Er ontstaat een beweging
4. De pees wordt korter

Wat is de plaats waar een pees aan een bot vastzit?

1. Aanhechtingsplaats
2. Samentrekken van een spier
3. Seintje van zenuwcellen
4. Spiervezels

Antagonistisch paar 1/2

• Spieren kunnen allen samentrekken en korter worden.
• De botten bewegen dan naar elkaar toe.
• Als spieren ontspannen, worden ze lang en dun. 
• Het bot dat aan de spieren vastzit, beweegt niet mee terug.
• Je hebt een tweede spier nodig om de botten elkaar af te bewegen.

Antagonistisch paar 2/2

Voorbeeld arm:

• Eén spier is een buigspier die de arm kan buigen. Deze spier heet biceps (of armbuigspier). Als de biceps samentrekt, buigt de arm. De biceps kan de arm niet terugduwen.
• Aan de andere kant zit een strekspier die de arm kan strekken. Dit is de triceps (of armstrekspier). 

Spieren waarvan het samentrekken een tegengesteld effect heeft, noem je een antagonistisch paar.

Wat wordt bedoeld met een antagonistisch paar?

1. Spieren die niet bewegen.
2. Spieren waarvan het samentrekken een tegengesteld effect heeft.
3. Spieren die niet samenwerken.
4. Spieren die hetzelfde effect hebben.

Wat is de functie van de triceps?

1. De arm draaien.
2. De arm strekken.
3. De arm optillen.
4. De arm buigen.

Ik kan nu

• Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven

Begrippen 5.4

•  Bindweefsel
• Buigspier
• Pees
• Spierbundel
• Spierschede
• Spiervezel
• Strekspier

Aan het werk!

Maken opdrachten 5.4 : 1 t/m 6

Klaar?

Laten checken bij docent, bij goedkeuring nakijken.

Klaar?  Werk laten zien aan docent.

Veel fout? -> Maken test jezelf 5.4

Veel goed? -> Maken 7+ online extra  5.4