Start H3 §1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

3.1 Leven op het platteland 

Wat gaan we doen vandaag? 

- Welkom! + dagopening

- Bespreken studiewijzer

- Huiswerk opschrijven 

- Start hoofdstuk 3 

- Uitleg domeinopdracht 

- Werken aan domeinopdracht 1 

- Afsluiting

Huiswerk 

Schrijf op in je plenda: 

Maak van §1 opdracht 3 t/m 6. 

blz. 130 t/m 132. 

Bespreken studiewijzer

Hoofdstuk 3: 

Kastelen, kloosters en steden

Tijdbalk

De tijd van de monniken & ridders

De middeleeuwen

Wat weten jullie al over
De Middeleeuwen?

Je kunt drie redenen noemen waardoor het Romeinse Rijk uiteenviel en nieuwe koninkrijken ontstonden. 

Het Romeinse Rijk valt uit elkaar

Eeuwenlang was het Romeinse Rijk erg groot en machtig.

In de 4e eeuw ontstonden er steeds grotere problemen, namelijk:

Het Romeinse Rijk valt uit elkaar

1. Het leger was eigenlijk te klein (300.000 man) om alle grenzen van het rijk goed te bewaken.

Het Romeinse Rijk valt uit elkaar

2. Door de hoge belastingen, hielden veel boeren niet genoeg geld over om zelf van te leven. Ze verlieten hun boerderijen: akkers bleven onbewerkt, voedselproductie daalde en dus minder belasting.

Het Romeinse Rijk valt uit elkaar

3. Opvolging van de keizer: Romeinen vochten steeds vaker onderling, als er een nieuwe keizer moest komen. Tijdens zo'n ruzie werd het rijk niet goed bestuurd.

Gevolg: in 395 werd het Romeinse Rijk in tweeen gesplitst:

- West-Romeinse Rijk met een eigen keizer (tot 476 bestaan).

- Oost-Romeinse Rijk met een eigen keizer (tot 1453 bestaan).

Volksverhuizingen

• Aan het West-Romeinse Rijk kwam in 476 een einde door al deze problemen.
• Daarnaast trokken regelmatig Germaanse volken het West-Romeinse Rijk binnen: op zoek naar nieuwe plek om te wonen of om te plunderen.

Volksverhuizingen

• Volken vluchtten voor de Hunnen, een volk uit Azie dat plunderend door Europa trok.
• Deze grote verplaasting van Germaanse volken noemen we de volksverhuizingen.

De Hunnen waren gewelddadig en joegen andere volken het Romeinse Rijk in. 

De zwakke verdediging en de andere volken (barbaren) zorgden ervoor dat de Romeinse keizer werd afgezet.

Einde West-Romeinse Rijk

• Het Romeinse leger was niet sterk genoeg om de grenzen van het West-Romeinse Rijk te verdedigen. 
• De Romeinse keizer kreeg steeds minder macht.
• In 476 zette het Germaanse stamhoofd Odoaker de laatste West-Romeinse keizer af:
• Einde van het West-Romeinse Rijk.
  

476 na chr. het einde

Gevolgen

• Overal in Europa stichtten Germanen nieuwe koninkrijken.
• Bruggen en wegen werden niet meer onderhouden.
  
• Bijna alle handel verdween.
• Europa werd (weer) een landbouwsamenleving.

De middeleeuwen zijn begonnen: 500 tot 1500.

Je kunt uitleggen waarom mensen rond 500 op een domein gingen wonen. 

Domein

• Hierdoor weinig handel en muntgeld niet meer gebruikt

• Stedelingen trokken naar platteland --> daar voedselverbouwen 
• Oorlog, plunderingen door volksverhuizing 
• Op het platteland bescherming zoeken bij een machtige boer
• Machtige boer: versterkte boerderij + gewapende knechten 
• In ruil voor bescherming moesten kleine boeren land afstaan

Domein

• De machtige boeren kregen steeds meer grond
• Ze werden heer van een domein: 
• Gebied waar een heer de baas was en waarvan hij de inkomsten kreeg. Het bestond vroonland (met de hoeve van de heer), hoeveland (waar de horigen woonden) en woeste gronden.

Domein

• 3 delen:
• 1: Woeste grond --> bossen, rivieren --> leverde hout en vis
• 2: Vroonland: Land gebruikt door heer --> Boerderij + opbrengsten voor de heer 
• 3: Hoeveland: Woon en werkplaats horigen: Boer die geen eigen grond had

Onveilige tijd

• Tijdens de volksverhuizingen plunderden was er in West-Europa voortdurend oorlog: steden werden geplunderd en reizigers beroofd.
  
• Bijna geen handel meer, munten niet meer gebruikt.
• Veel mensen vertrokken naar het platteland: veiliger en meer voedsel.
  

Platteland 

• Om veilig op het platteland te kunnen wonen, zochten veel kleine boeren bescherming bij een grotere boer in de buurt.
• In ruil voor die bescherming moesten de kleine boeren hun grond afstaan aan de machtige boer.
• Zo kregen sommige boeren veel grond in bezit: ze werden heer van een domein. 
• De boeren werden horigen.
  

Je kunt uitleggen uit welke delen een domein bestond en wie er woonden. 

Domein

• Bestond uit:
• (versterkte) boerderij van de heer
• huizen van boeren
• een kerk
• landbouwgrond
• bossen
• soms een werkplaats of een molen
  

Domein bestond uit 3 delen:

• 1.. Een deel van de grond gebruikte de heer zelf.
• 2. Op het andere deel woonden boeren die in dienst waren van de heer: horigen.
  
• 3. Woeste gronden, bijv. bos

Horigen

• Waren niet vrij.
  
• Mochten niet zonder toestemming van de heer van het domein af.
• Pacht betalen voor gebruik van het land.
• Herendiensten verrichten. 
  

Herendiensten

• Een of twee dagen per week op het land van de heer werken, bijv. ploegen.
• Hoeve van de heer onderhouden, bijv. hek repareren.
  

Hofstelsel

Dit hele stelsel van heren, horigen en herendiensten noemen we het hofstelsel.

Alles draaide om het hof (de hoeve) van de heer.

Vrije boeren

• Niet alle boeren waren horigen geworden.
• Sommige boeren waren nog vrij.
• Zij hadden eigen grond.
• Als vrije boer moest je verplicht meevechten in het leger van de koning.
• De wapens moest jezelf betalen.
  

Aan de slag! 

Ga met je partner aan de slag met de domeinopdrachten. Schrijf de antwoorden allebei in je schrift. 

Zet de woorden op de juiste plaats:  3.1 Leven op het platteland


    
   

  
 

Nieuwe ………………………………………

4e eeuw n. C. problemen Romeinse Rijk:
    ……………………. te klein en Limes te lang om te verdedigen

Hoge ………………..........: boeren laten landen braak liggen -> minder productie en minder geld

Veel onderlinge strijd: constante strijd om de ...........

  …………. n. Chr. Splitsing:

-……………….. -Romeinse rijk, Rome

- Oost-Romeinse rijk, …………………

koninkrijken

leger

belastingen

macht

395 n.C.

West

Constantinopel

Waarom verhuisden mensen in West-Europa na het vertrek van de Romeinen van de stad naar het platteland?

Hoe heette een gebied met eenversterkte boerderij, huizen van boeren, een kerk, landbouwgrond en bossen?