Herhalen apostrof, uitleg samenstelling + oefenen, innemen recensie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

Welkom...

Pak je leesboek. 

We beginnen met 

10 minuten lezen in stilte.

- Herhalen apostrof

- Uitleg samenstelling, aaneenschrijven en afleiding

Lesdoelen

Spelling algemeen:

- Je weet wanneer je een apostrof (hoge komma) gebruikt.

- Je weet hoe je samenstellingen maakt en wanneer je een tussenletter gebruikt.

Fictiedossier (SE5):

- Je denkt na over een nieuw boek voor je boekverslag.

- Je levert een recensieopdracht in.

Kies de juiste spelling.

1. accus
2. accu's

Kies de juiste spelling.

1. Maxs pen
2. Max pen
3. Max' pen
4. Max's pen

Kies de juiste spelling.

1. logés
2. logé's
3. loges
4. loge's

Kies de juiste spelling.

1. babys
2. baby's

Wat is een
samenstelling?

Samenstellingen

Een samenstelling is het aan elkaar plakken van twee (of meer) woorden:

Telefoon + oplader = telefoonoplader

Playstation + console = Playstationconsole

Dorp + straat = dorpsstraat

Maan + schijn = maneschijn

samenstelling/ afleiding

Samenstelling: meerdere zelfstandige naamwoorden samengevoegd.

Voorbeeld: koffieautomaat

Afleiding: woorddelen kunnen niet allebei zelfstandig voorkomen.

Voorbeeld: vergeetachtig

Wat zijn de regels bij tussenletters?

Er zijn diverse vormen van samenstellingen:

- Geen tussenletter                     telefoonhoesje - tafelpoot

- Tussenletters -en-                    bloemenwinkel - leerlingenraad

- Tussenletter -e-                         apetrots - gemeentebestuur

- Tussenletters -s-                       koningszoon - personeelschef

Belangrijk: het eerste deel van de samenstelling bepaalt de regel!

Je schrijft de tussenletter -(e)n-:

Als het eerste deel van de samenstelling een znw is dat alleen meervoud op -n of -en heeft.

rozenstruik

eendenkooi

getuigenverklaring

Je schrijft een tussenletter -e-:

- Als het eerste deel  geen meervoud heeft

rijstepap, ereplek

- Als het eerste deel alleen een meervoud op -s heeft

horlogemaker

- Als het eerste deel een meervoud op -s en -n heeft

secondewijzer

Je schrijft een tussenletter -e-:

- Als het eerste deel een werkwoord of versterkend woord is

dronkelap, beresterk

- Als het eerste deel een uniek persoon of een unieke zaak is

zonnescherm, Koninginnedag

- Als het woord niet meer herkenbaar is als samenstelling

ellepijp, schattebout

Je schrijft een tussenletter -s-:

- als je die klankt hoort

Tip: hoor je de klank niet, omdat het tweede woorddeel begint met een s-klank?  Verander dan het tweede woorddeel en je hoort de tussenletter duidelijker.

Station+ chef - stationsplein ......... dus stationschef

Soms schrijven we samenstellingen verkeerd...

omdat we bij het Engels gewend zijn samenstellingen los te schrijven.

linkersok

linker sok

Lastige kwesties...

ten slotte = tot slot

tenslotte = immers, per slot van rekening

ten einde = tot een einde

teneinde = om (we voeren de regel in, teneinde rust te krijgen)

te kort = te weinig, ook gebruikt bij ww (tekortkomen)

tekort = (zn) achterstand

Maken:

Oefening 1

Klaar? Werk door in de syllabus of ga lezen.