H8 MAW

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

H8 Bindingsvraagstuk: veiligheid en criminaliteit

Fee Kos & Femke Overgaag

8.1 Risicomaatschappij

• onduidelijkheid over verantwoordelijkheid
• Risicomaatschappij 
•  conflicten 
• overheid niet in staat  om voldoende veiligheid te bieden
  -> daling in gezag

8.1 Veiligheidsutopie

• Basisfunctie overheid is veiligheid bieden
• Anders falende staat
• Optimale Individuele vrijheid en optimale veiligheid
  

Wat is in het kort de veiligheidsutopie?

1. Als burgers optimale individuele vrijheid willen hebben in plaats van veiligheid
2. Als burgers optimale veiligheid willen hebben in plaats van individuele vrijheid
3. Een onbereikbare wens van optimale individuele vrijheid en optimale veiligheid
4. de bereikbare wens van optimale individuele vrijheid en optimale veiligheid

8.1 Dilemma van de rechtstaat

• aanpakken van criminaliteit
• botsende doelen
• Rechtshandhaving -> bescherming van burgers en zorgen voor orde en veiligheid
• Rechtsbescherming -> beschermen van de vrijheid van de burgers

8.1 subjectieve en objectieve veiligheid

• Alle mensen hebben een gevoel van (on)veiligheid
  -> onderscheid subjectieve en objectieve veiligheid
• Subjectieve veiligheid: gevoel van dreiging of onveiligheid
• Objectieve veiligheid: het feitelijk aantal misdrijven en ongevallen dat plaatsvindt

Objectieve veiligheid

Subjectieve veiligheid

8.2 Definitie Criminaliteit

• strafbaar gedrag
• Gevolg veel criminaliteit -> onveilig gevoel
• Gevolg weinig criminaliteit -> veiliger gevoel

8.2 Het meten van criminaliteit

• Moeilijk -> daders willen ongezien blijven
• Beste manier -> kijken naar bestaande cijfers 
• Nadeel -> alleen bepaalde typen misdrijf in kaart -> met veroordeling
• Politiecijfers -> criminaliteit die onder de aandacht van de politie komt
• zelfrapportage -> aan slachtoffers en criminelen 

8.2 doelen van straffen 

- Vergelding: genoegdoening voor slachtoffer -> voorkomt spelen eigen rechter

- Afschrikking: generale preventie -> hoge straf -> kosten hoger dan baten

- Speciale preventie: voorkomen nieuwe misdrijven bij dezelfde dader -> soort ernstige waarschuwing 

- resocialisatie: Heropvoeden zodat diegene niet meer de fout in gaat 

- Bescherming van de samenleving: gevangenisstraf --> objectieve en subjectieve onveiligheid

Iemand steelt een fiets en gooit deze in het kanaal waardoor hij niet meer bruikbaar is. Welke straf zou dit persoon krijgen volgens het doel vergelding?

1. Het persoon moet naar de gevangenis.
2. Het persoon krijgt een ernstige waarschuwing.
3. Het persoon is dom dat hij de fiets heeft gestolen want er stond sowieso al een hoge straf op.
4. Het persoon moet het bedrag van de fiets terugbetalen aan de eigenaar.

8.2 Twee scholen

• Klassieke school: Mens is een rationeel wezen en pleegt misdaad met volledig verstand -> kosten en baten 
• Moderne school: weinig vrije wil -> mens is beperkt in rationaliteit
  -> Product nature en nurture factoren
  -> persoonlijkheidsstoornis, trauma of biologische oorzaak

8.2 daadrecht en daderrecht 

• Daadrecht: alle daders met een vergelijkbaar vergrijp moeten gelijk gestraft worden -> afweging tussen kosten en baten
  -> afschrikking en vergelding zijn hoofddoelen van straffen
• Daderrecht: Kijken naar de omstandigheden waarin de dader tot zijn daad kwam ->  wordt gekeken naar effect van straf op dader 

Klassieke school

Moderne school

Daadrecht

Daderrecht

8.3 verschillende theorieën over de verklaring van criminaliteit

• Rationele keuzetheorie
  -> afweging in kosten en baten bij kiezen voor criminaliteit
• Gelegenheidstheorie
  -> het niveau van criminaliteit wordt bepaald door de aanwezigheid van potentiële daders, geschikte doelwitten en hoeveelheid sociale bewaking
• Bindingstheorie
  -> veel bindingen werken remmend op crimineel gedrag (angst om kwijt te raken)

8.3 verschillende theorieën over de verklaring van criminaliteit

• etiketteringstheorie
  -> plakken van 'etiket' -> selffulfilling prophecy 
• structurele deviantietheorie
  -> criminaliteit is een logisch gevolg van sociale ongelijkheid in de samenleving. 

8.3 verschillende theorieën over de verklaring van criminaliteit

• differentiële associatietheorie 
  -> crimineel gedrag wordt aangeleerd in contact met mensen uit het eigen sociale milieu
• anomietheorie
  -> geen gelegenheid om op legitieme wijze maatschappelijke doelen te  bereiken

Welke theorie past bij deze afbeelding?

1. Structurele deviantietheorie
2. Gelegenheidstheorie
3. differentiële associatietheorie
4. Rationele keuzetheorie

8.3 gevolgen van criminaliteit

• materiële schade
• immateriële schade
• microniveau -> (mentale) gezondheidsproblemen
• mesoniveau -> het beeld van groepen in de samenleving -> etnisch profileren
• macroniveau -> ontwrichtend effect op de samenleving

8.4 ideologieën

• socialistische/sociaaldemocratische ideologie: maatschappelijke omstandigheden met als gevolg van sociale ongelijkheid -> criminaliteit
  -> gelijke rechten en kansen
• liberale ideologie: vrijheid als hoogste waarde -> mens is een rationeel wezen -> rechtshandhaving
• Confessionele ideologie: Preventie door socialisatoren -> overbrengen van waarden en normen -> wel straffen criminaliteit

8.4 tweesporenbeleid 

• preventie: voorkomen 
• repressie: bestraffen of onderdrukken
• rechtshandhaving -> repressie -> doel mensen afschrikken 
• ondersteuning en hulpverlening: hangjongeren, mensen met schulden of jongeren met ouders met problemen 

Tweesporenbeleid

repressie

ondersteuning en hulpverlening

rechtshand having

beperken van de gelegenheid

preventie

beleid

strategie

Zo meteen leggen we het principal agent probleem uit, maar wie is volgens jou in dit geval de principal en wie de agent

1. principal - actoren agent - overheid
2. principal - overheid agent - actoren

8.4 principal agent problem

• de overheid ( principal) stelt doelen -> uitgevoerd door anderen
• agent -> eigen waarden en belangen -> de doelen niet helemaal uitvoeren 

8.4 integraal veiligheidsbeleid

• criminaliteit <-> andere maatschappelijke vraagstukken
  -> maatschappelijke aanpak komen
• politie of justitie worden ingezet bestrijden criminaliteit, maar ook:
• overheidsinstellingen, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven 

8.5 soorten bedreigingen

• natuurlijke aard (epidemie of natuurramp)
• technologische aard (brand, luchtverontreiniging, uitval van systemen)
• bedreigingen van sociale aard (criminaliteit, oorlog, terreur)

Bedreiging van natuurlijke aard

Bedreiging van technologische aard

Bedreiging van sociale aard

8.5 ontwikkelingen en veiligheid

• Rationalisering -> goede bescherming tegen bedreigingen van natuurlijke aard -> bedreigingen van technologische aard
• Globalisering -> druk samenleving -> wereldwijde processen 
  - internationaal opererende criminelen -> Effectieve samenwerking politiediensten in Europol en Interpol
• Institutionalisering -> bedoeld om gedrag te regulering -> de oplossing tegen de ene soort dreiging geeft potentieel andere dreigingen

8.5 ontwikkelingen en veiligheid

• individualisering -> mensen zelfstandiger -> kiezen welke bindingen ze aangaan -> moreel verval en verminderde sociale controle

-> wat voor de ene cultuur normaal is, wil de ander als illegaal bestempelen

• Democratisering -> slachtoffers meer rechten

- gezagshouders minder gezag -> informalisering

• staatsvorming -> belemmering staatsvorming -> maffiastaat 
  -> eigen mensen beschermen -> 'code' -> staatsvorming