Tautologie en pleonasme

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Stijlfiguren: pleonasme en tautologie

Pleonasme

Een eigenschap die al in het woord zit, wordt nog eens extra benadrukt:

een klunzige stuntel

natte regen

een klein detail

van te voren reserveren

Voorbeelden pleonasme

• lange slungel 
  
• mondeling bespreken 
  
• naar beneden dalen 
  
• nieuwe aanwinst 
  
• nog eens herhalen 
  
• noodzakelijke behoefte 
  
• omlaag vallen 
  

• opnieuw herhalen 
  
• groen gras
  
• witte sneeuw
  
• als eerste beginnen 
  
• blauwe smurf 
  
• bloeiende bloesem 
  
• grote reus 
  
• hardop voorlezen 
  
• houten plank 
  

Tautologie

Bij een tautologie wordt een begrip herhaald door een synoniem (je zegt dus twee keer hetzelfde)

gratis en voor niets

nooit of te nimmer

eenzaam en alleen

in vuur en vlam

Tautologieën

Veel voorkomende, geaccepteerde tautologieën:

Never nooit (niet)

Pracht en praal

Vast en zeker

één en hetzelfde

Leugen en bedrog

Tautologieën die vaak als fouten worden gezien:

Ik ben blij en verheugd dat ik door mag naar de volgende ronde.

We hebben circa 30 à 50 lege vellen nodig.

Ik doe het zo, want dat doe ik immers altijd.

Pleonasme

je gebruikt een woord waarvan de betekenis al in een ander woord zit

vaak bn in combinatie met zn of ww

witte sneeuw

nat water

groen gras

Tautologie

je zegt twee keer hetzelfde met verschillende woorden (synoniemen)

meestal dezelfde woordsoort

schots en scheef,

bedroefd en verdrietig

enkel en alleen

Fout of niet?

Soms worden ze bewust gebruikt om iets met meer nadruk te omschrijven of tekst te verfraaien,
maar vaak zijn het stijlfouten! 

Jouw schrift ziet er netjes en verzorgd uit.

1. pleonasme
2. tautologie

Ik teken een ronde cirkel op het blad.

1. Pleonasme
2. Tautologie

Er werden drie mannen opgepakt voor de opzettelijke inbraak bij de bank.

1. pleonasme
2. tautologie

"IJsjes, gratis en voor niets"

1. pleonasme
2. tautologie

Het vliegtuig stijgt omhoog.

1. pleonasme
2. tautologie

Bekijk het filmpje...

let op de pleonasmes en tautologieën (het zijn er veel!)

Aan de slag!

Maak de opdrachten van h4: woordenschat (tautologie en pleonasme)