Basisstof 4: Genexpressie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 2: DNA

Basisstof 4: Genexpressie

Wat gaan we doen?

• Herhaling
• Leerdoelen doornemen
• Uitleg basisstof 4
• Aan het werk
• Verwerking

1 is: RNA/DNA
2 is: RNA/DNA

1. 1: RNA, 2: DNA
2. 1: RNA, 2: RNA
3. 1: DNA, 2: RNA
4. 1: DNA, 2: DNA

Bevat A, T, C en G

1. Alleen DNA
2. Alleen RNA
3. Zowel DNA als RNA

Bevat Uracil (U) in plaats van Thymine (T)

1. Alleen DNA
2. Alleen RNA
3. Zowel DNA als RNA

Bevat ribose

1. Alleen DNA
2. Alleen RNA
3. Zowel DNA als RNA

Is dubbelstrengs

1. Alleen DNA
2. Alleen RNA
3. Zowel DNA als RNA

Is enkelstrengs

1. Alleen DNA
2. Alleen RNA
3. Zowel DNA als RNA

Komt voor in het cytoplasma

1. Alleen DNA
2. Alleen RNA
3. Zowel DNA als RNA

Ontstaat bij replicatie

1. Alleen DNA
2. Alleen RNA
3. Zowel DNA als RNA

Ontstaat bij transcriptie

1. Alleen DNA
2. Alleen RNA
3. Zowel DNA als RNA

Is nodig voor de translatie

1. Alleen DNA
2. Alleen RNA
3. Zowel DNA als RNA

Bevat het startcodon AUG

1. Alleen DNA
2. Alleen RNA
3. Zowel DNA als RNA

Kan worden afgelezen door ribosomen

1. Alleen DNA
2. Alleen RNA
3. Zowel DNA als RNA

Kan je aantreffen in de celkern

1. Alleen DNA
2. Alleen RNA
3. Zowel DNA als RNA

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik...

• Verschillende manieren van genregulatie bij prokaryoten beschrijven;
• Verschillende manieren van genregulatie bij eukaryoten beschrijven;
• Beschrijven wat het belang is van genexpressie voor zelfregulatie en zelforganisatie van een organisme.

Genregulatie en genexpressie

Genregulatie is het aan-en uitzetten van genen

• Gen aan? DNA --> RNA (transcriptie) --> Eiwit (translatie)
• Dit noem je genexpressie

Genregulatie wordt geregeld door regulatorgenen.

Genregulatie en genexpressie

Genregulatie is het aan-en uitzetten van genen

• Gen aan? DNA --> RNA (transcriptie) --> Eiwit (translatie)
• Dit noem je genexpressie

Genregulatie wordt geregeld door regulatorgenen.

Genregulatie bij prokaryoten

Structuurgenen bevatten de informatie voor de eiwitsynthese.

• Hierlangs kan transcriptie plaatsvinden.
• Structuurgenen voor 'samenwerkende' producten liggen naast elkaar in het DNA-molecuul.

Repressor bij E. coli

Genregulatie bij eukaryoten in ontwikkeling

Stamcellen zijn cellen die nog niet (volledig) zijn gespecialiseerd:

• Onbeperkte deling
• Celdifferentiatie
• Embryonale stamcellen kunnen alle cellen worden
• Adulte stamcellen kunnen een aantal cellen worden

Genregulatie bij volwassen eukaryoten

Genen uitzetten gebeurt door het binden van repressors.

• Door DNA compact te maken kan er geen transcriptie plaatsvinden.
• Door DNA-methylering is DNA op bepaalde plaatsen niet meer af te lezen.

Epigenetica

• Epigenetica: omkeerbare veranderingen in de activiteit van genen bestuderen.
• Epigenetische factoren: factoren die de werking van genen beïnvloeden.

Aan het werk!

Wat: Maak de opdrachten volgens de planner (thema 1 en 2)

Hoe: Fluisteren met je buur

Tijd: 15 minuten

Hulp: Kijk in je boek/BINAS, overleg met je buur. Steek anders je vinger op.

Klaar: Nakijken en verbeteren, basisstof 5 lezen

Uitkomst: Thema 1 is af, thema 2 t/m basisstof 4