Gym 2 Tekstverbanden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Lezen

Tekstverbanden 

en 

signaalwoorden

Lesdoelen

Aan het einde van deze les:

- kun je uitleggen wat een tekstverband is

- kun je vertellen wat een signaalwoord is

- kun je van elk tekstverband een bijbehorend signaalwoord benoemen. 

Tekstverbanden

zorgen ervoor dat woorden, zinnen en alinea's met elkaar samenhangen

Signaalwoorden

zorgen ervoor dat jij weet met welk tekstverband je te maken hebt!

Signaalwoorden geven het verband in een tekst aan tussen ...

1. alinea's
2. woorden
3. woorden en zinnen
4. woorden, zinnen en alinea's

Voorbeeld

Ik ga iedere dag op de fiets naar school.

Het regent.

Ik ga met de trein.

Voorbeeld

Ik ga iedere dag op de fiets naar school. Omdat het regent, ga ik met de trein.

Wat geeft het woord 'omdat' aan in deze zin?

Chronologisch verband

PLOT NOEMT DIT EEN TIJDAANGEVEND VERBAND!

Beschrijft gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde.

Signaalwoorden: vroeger, later, nu, eerst, daarna, vervolgens, nadat, terwijl, dadelijk, intussen, binnenkort

Jaartallen en data kunnen ook een chronologisch verband aangeven. 

Vroeger speelde ik erg graag buiten, nu zit ik liever achter de computer.

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Vroeger kwam ik altijd te laat in de les.

1. vroeger
2. kwam
3. altijd
4. laat

Opsommend verband

In een opsommend verband worden dingen achter elkaar genoemd. 

Signaalwoorden: ten eerste, ten tweede, om te beginnen, bovendien, ook, verder, ten slotte, en, niet alleen ... (maar) ook

Liggende streepjes (-) of getallen (1, 2, 3) horen hier ook bij.

De opwarming van de aarde veroorzaakt niet alleen hittegolven, maar ook overstromingen en zware stormen.

Wat zijn de signaalwoorden in deze zin:
Ik heb veel hobby's. Ten eerste sport ik graag, bovendien speel ik vaak FIFA en ik lees weleens een boek.

1. ten eerste, graag, bovendien
2. graag, bovendien, vaak
3. ten eerste, bovendien, en
4. bovendien, vaak, en

Tegenstellend verband

In een tegenstellend verband worden tegenovergestelde dingen genoemd. 

Signaalwoorden: maar, tegenover, daarentegen, toch, echter, hoewel, ofschoon, desondanks, aan de ene kant ... aan de andere kant

Hoewel de meeste mensen wel kunnen genieten van een warme zomer, vinden de meesten een hittegolf van 40 graden toch iets te warm.

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Hij houdt erg van gamen, zijn zus daarentegen speelt liever buiten.

1. erg
2. gamen
3. daarentegen
4. liever

Uitleggend/toelichtend verband

In een uitleggend of toelichtend verband wordt extra informatie gegeven bij een onderwerp, vaak in de vorm van een voorbeeld.

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, zo, als, zoals, denk aan, ter illustratie, dat wil zeggen, met andere woorden

Bij een zeespiegelstijging van 5 meter zou Nederland er heel anders uit komen te zien, zo zou Utrecht een kuststad worden. 

Wat is het signaalwoord in deze zin:
In de lente bloeien veel bloemen, zoals de narcis, de tulp en de hyacint.

1. in
2. lente
3. veel
4. zoals

Redengevend verband

Een redengevend verband geeft aan waarom iemand iets doet of vindt.

Signaalwoorden: omdat, daarom, dus, want, de reden hiervoor is, vanwege

Ik wil ook mijn best doen om opwarming van de aarde te voorkomen, daarom heb ik besloten om geen vlees meer te eten.

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Omdat zij altijd te laat uit bed kwam, heeft haar moeder een nieuwe wekker voor haar gekocht.

1. omdat
2. altijd
3. uit
4. voor

Oorzakelijk verband

Een oorzakelijk verband laat zien waardoor iets gebeurt (waarop je geen invloed hebt).

Signaalwoorden: door, doordat, daardoor, als gevolg van, dat komt door, het gevolg is, dus, dankzij, door te

Als gevolg van de temperatuurstijgingen, smelten de gletsjers. 

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Het waait ontzettend hard, daardoor vallen er veel takken van de bomen.

1. waait
2. ontzettend
3. daardoor
4. veel

Vergelijkend verband

Met een vergelijkend verband maakt de schrijver iets duidelijk door een verschil of een overeenkomst te noemen.

Signaalwoorden: in vergelijking met, (net) als, evenals, zoals, meer/groter/beter dan, vergeleken met

Vergeleken met 30 jaar geleden, is de gemiddelde temperatuur in Nederland ruim 1 graad hoger.

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Hij wil later advocaat worden, zoals zijn moeder dat ook is.

1. later
2. zoals
3. moeder
4. dat

Concluderend verband

Bij een concluderend verband trekt de auteur een conclusie uit informatie eerder in de tekst.

Signaalwoorden: dus, daarom, dat houdt in, kortom, concluderend, al met al, het blijkt dat, dan ook

Korter douchen, vaker de fiets nemen in plaats van de auto, minder vliegen, duurzamer leven, al met al zijn er behoorlijk veel dingen die wij zelf kunnen doen om te voorkomen dat de aarde teveel opwarmt.

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Hij praatte duidelijk, keek het publiek aan en zijn slides waren overzichtelijk. Al met al gaf hij een prima presentatie.

1. duidelijk
2. overzichtelijk
3. al met al
4. prima

Voorwaardelijk verband

Bij een voorwaardelijk verband wordt er duidelijk gemaakt onder welke voorwaarde(n) iets gebeurt.

Signaalwoorden: als (...dan), indien, tenzij, mits

We kunnen extreme opwarming nog voorkomen, mits we nú maatregelen gaan nemen.

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Wanneer jij aardig tegen mij bent, zal ik dat ook tegen jou zijn.

1. wanneer
2. zijn
3. ook
4. mij

Welk verband staat in de volgende zinnen:
Mijn oom kwam in een lange file terecht. Daardoor kwam hij te laat op de receptie.

1. redengevend verband
2. chronologisch verband
3. concluderend verband
4. oorzakelijk verband

Welk verband zie je in de volgende zin:
Ik ben van mening dat we met dit product moeten stoppen, maar daar denkt mijn zakenpartner anders over.

1. tegenstellend verband
2. chronologisch verband
3. toelichtend verband
4. vergelijkend verband

Welk verband zie je in deze zin:
We willen Pietje Puk graag in onze groep vanwege zijn vriendelijkheid. Ook is hij altijd erg behulpzaam.

1. chronologisch verband
2. opsommend verband
3. chronologisch verband
4. tegenstellend verband

Welk verband zie je in de volgende zin:
Net als in Amerika, gaan ook in Europa steeds meer mensen naar fastfoodrestaurants.

1. vergelijkend verband
2. oorzakelijk verband
3. opsommend verband
4. redengevend verband

Opdracht

• Ga naar Signaalwoorden in de Toolbox van Lezen 3.
• Noteer vijf verschillende signaalwoorden met het bijbehorende verband.
• Maak vijf zinnen. In elke zin moet een ander signaalwoord én verband zitten.
  
• Leg per zin uit om wat voor soort verband het gaat. 

Voorbeeld

1. Signaalwoord: daarom
2. Tekstverband: redengevend
3. Ik lees heel graag boeken, daarom heb ik een bibliotheekabonnement.
4.  De reden waarom ik een bibliotheekabonnement heb, is dat ik heel graag boeken lees.

Meer oefenen?

https://www.cambiumned.nl/theorie/stijl/verbanden/