Stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Waar denk je aan bij beeldspraak?

De scherpe geur van gember is heerlijk!

1. Metafoor
2. Personificatie
3. Vergelijking
4. Synesthesie

Wat is een metafoor?

1. Mijn opa rookte als een schoorsteen
2. Het schip danste op de golven
3. Wie wil nou de vriendin zijn van zo'n taart

Christines heldere ogen, fijn kristal, schitterden in de lage avondzon.

1. asyndetische vergelijking
2. synesthesie

Understatement

Bij een understatement wordt iets op een spottende manier verkleind of verzwakt. Het verschil met het eufemisme zit hem in de spot.

Bill Gates heeft een aardig zakcentje verdiend met zijn computers.

Eufemisme

als je iets wat niet prettig of niet netjes is, op een verzachtende/ verbloemende/ nette manier onder woorden brengt.
 

Hoe is het met uw stoelgang?’, informeerde de dokter.

Door werkzaamheden heeft u wat extra reistijd naar Amsterdam.

Litotes

Met een ontkenning/verkleinwoord zwak je iets schijnbaar af, maar daarmee laat je het des te sterker uit komen! Verschil met understatement = de ontkenning.

 

De hoofdprijs in de loterij winnen, dat zou ik niet vervelend vinden.

Ik vond dat vijfsterrendiner niet vies.

Hyperbool

Bij een hyperbool wordt iets op een overdreven manier uitgedrukt. Je gebruikt een hyperbool om iets te laten opvallen.

Ik heb een eeuw staan wachten.
Ik ben in een seconde terug.

Hij heeft een glaasje jenever teveel op.

Hyperbool of understatement?

1. hyperbool
2. understatement

Ik heb van de zenuwen geen oog dicht gedaan.

hyperbool of understatement?

1. hyperbool
2. understatement

Van welk stijlfiguur wordt hier gebruik gemaakt?

'Een leuk karretje', zei Hetty toen ze de Jaguar van Felix zag.

1. eufemisme
2. understatement
3. hyperbool
4. climax

Van welk stijlfiguur wordt hier gebruik gemaakt?

Helaas moest Kees zijn oude hond Willem laten inslapen.

1. eufemisme
2. understatement
3. hyperbool

Van welk stijlfiguur wordt hier gebruik gemaakt?

Mijn vriend is bepaald niet dom.

1. eufemisme
2. litotes

Verzin zelf voorbeelden van litotes, hyperbool, eufemisme & understatement

Prolepsis

Prolepsis: Bij een prolepsis wordt een woord of woordgroep helemaal voor in de zin geplaatst waardoor er de nadruk op valt.

Die Nederlandse grammatica, daar word ik zo moe van!
Pizza, daar kan ik er elke dag wel drie van op…

Anticipatie

Anticipatie is het omgekeerde van prolepsis. De zaak waar het om draait zet je achter in de zin. Met verwijswoorden maak je de lezer nieuwsgierig naar wat je uiteindelijk gaat noemen.


Voorbeeld:- We zijn allemaal met hem opgegroeid, iedereen heeft er als kind wel één gehad, maar slechts weinigen weten waar hij oorspronkelijk vandaan komt: de teddybeer.

Anafoor

De herhaling van een woord(groep) aan het begin van twee of meer opeenvolgende regels of zinnen.
Ik houd van het proza, dat op mij toedruist, op mij aanraast, op mij neerdondert in een stormende stortvloed van passie. Ik houd van het proza, dat onbewegelijk en ontzaglijk is als bergruggen.

Repetitio

de eenvoudigste vorm van een enumeratie.

Uur na uur zagen we hetzelfde tijdens de rit.

Enumeratie

een opsomming die wordt gebruikt om iets te benadrukken.

Ik zag urenlang alleen maar heuvels, bomen en geiten.

Drieslag

Een drieslag is een opsomming van drie zaken die de kernboodschap goed kunnen versterken.
“Met dit voorstel verminderen we onze kosten, stijgt onze winst en kunnen we de concurrentie beter aan dan ooit!”

Climax

Een reeks woorden die in betekenis steeds sterker worden.

 Bijvoorbeeld: Hij werd kwaad, woedend, nee, witheet toen hij dat zag.

Omgekeerde climax

De onderdelen van een opsomming nemen in kracht af.

 Voorbeeld: De officieren, de onderofficieren, de korporaals en zelfs de gewonde soldaten kwamen in opstand.

 Voorbeeld: Color Reus, wast een berg en kost een beetje.

Is de uitspraak waar of niet waar?
Een repetitio bestaat uit een opsomming van drie onderdelen.

1. waar
2. niet waar

Antithese

Bij een tegenstelling worden tegengestelde dingen gecombineerd zodat ze meer opvallen.

In een politieserie heb je altijd de goedaardige agent en zijn onaardige collega

Paradox

Een schijnbare tegenstelling. Hij bestaat uit een combinatie die niet lijkt te kloppen. Als je er dan nog eens over nadenkt, blijkt het toch wel mogelijk te zijn.

Schrijven is de kunst van het schrappen.
Weinig alcohol kan te veel zijn.
Alleen samen krijgen we corona onder controle.

Oxymoron

Een oxymoron is een bijzondere vorm van een tegenstelling (antithese). Het is een stijlfiguur waarbij twee elkaar uitsluitende begrippen worden gecombineerd tot één begrip. Vb: oud nieuws, een echte imitatie, oorverdovende stilte.

Chiasme

Twee woorden worden in omgekeerde volgorde herhaald. Ze zijn precies hetzelfde óf ze lijken op elkaar. Chiasme betekent kruisstelling en komt van de Griekse letter Chi, ofwel X.
“Dames en heren,
  jongens en meisjes”.
Zet een X of een kruis tussen twee regels en je ziet dat de omkeringen met elkaar zijn verbonden.

Antithese of paradox?
Hij zei dat hij zichzelf heel succesvol, goed, knap en bescheiden vond.

1. Antithese
2. Paradox

Antithese of paradox?
Zij steunen elkaar door dik en dun.

1. Antithese
2. Paradox

Analyseer 'Het sonnet van de nieuwe zomers' op rijm, stijlfiguren (tot waar je het kent) en beeldspraak (p.22-24)

Retorische vraag

een vraag waarop je geen antwoord verwacht. Het antwoord zit namelijk in de vraag opgesloten.

Liggen we hier niet lekker in de zon?

Woordspeling

Een woordspeling gebruik je om een grappig effect te bereiken. Bij een woordspeling worden één of meer woorden in twee betekenissen tegelijk gebruikt.

Drink met maten, nooit alleen.

Sarcasme

Bijtende spot

Cynisme

Zwartgallige levenshouding waarbij je het geloof in de goedheid van de mens verloren bent

Ironie

Milde spot

Allusie

Stijlfiguur om een belezen indruk te maken. Verwijzing naar een bekend persoon, bekende gebeurtenis of bekend boek.

Deel een nummer dat je met de klas zou willen analyseren

Analyseer dit nummer op rijm, beeldspraak en stijlfiguren

Wat wil je in de komende lessen verder uitgelegd krijgen?