V4 - 18 september - 1.3 De eerste steden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

1.3 De eerste steden

Deze les: 

• 18 september
• Huiswerk 1.2 nakijken 
• Nieuwe stof: eerste steden
• Historisch denken-opdrachten

18 september

• Keizer Domitianus
• 17 september

Prinsjesdag

Huiswerk 1.2

Vraag 4: Geef aan wat kenmerkend was voor de landbouwsamenleving (agrarische samenleving) wat betreft: ...

Vraag 6: Geef aan met welk argument de schrijver onderbouwt dat het ontstaan van de landbouw: ...

Vraag 10: zet in de juiste volgorde...

Waar gaan we naartoe?

Aan het einde van de les kun je:

• Uitleggen waarom bevolkingsgroei tot specialisatie en een complexe samenleving leidde
• Waarom het schrift moest ontstaan

Kenmerkend aspect:

• Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

De landbouwrevolutie. Gevolgen

• Van nomade naar vaste woonplaats

Mensen krijgen meer bezittingen

• Ontstaan van steden

• Er ontstaat meer ongelijkheid: 

De één heeft meer bezittingen dan een ander.

 Landbouw-stedelijke samenleving: Samenleving waarin de landbouw het allerbelangrijkst is, maar waarin ook steden bestaan 

1.2 De eerste steden

De eerste steden ontstonden in Irak (Eufraat en de Tigris), een gebied dat Mesopotamië werd genoemd (tweestromenland).

 

Tussen 4000 v.C en 2000 v.C bouwden hier de Soemeriërs (migranten uit het zuiden) tientallen dorpen uit tot nieuwe steden.

Steden groeien uit tot meer dan 50.000 inwoners (Uruk, 3000 v. Chr.)

Irrigatielandbouw/ specialisatie

Oorzaak: Om in de droge periodes de akkers te bevloeien moesten er dammen en kanalen gebouwd worden. 

Gevolg: Mensen gingen zich bezig met het organiseren van de bouw van dammen en dijken. 

Dit kon omdat er genoeg werd voedsel geproduceerd. Niet iedereen moest boer te zijn. 

Steden langs de Eufraat en Tigris

Kenmerken landbouw-stedelijke samenleving: 

1. De bevolking leeft en werkt grotendeels in de landbouw. 
2. Een klein deel van de bevolking leeft in steden, die centra zijn van handel en nijverheid. 

Steden

• Door bevolkingsgroei ontstaan stedelijke gemeenschappen
• Voedseloverschot maakt specialisatie mogelijk
• Gevolg: inkomensverschillen en sociale hiërarchie
• Samenleving wordt complexer --> bestuur noodzakelijk --> priesters
• Bestuur maakt schrift noodzakelijk -> wetten en belastingen
• Daarnaast: religies op schrift

0

De uitvinding van het schrift

1. 4000 v.C. Eerste stedelijke samenleving in Soemerië (zuidelijk deel Mesopotamië). 
2. 3000 v.C. Stedelijke samenleving in Egypte en China.
3. Met de uitvinding van het schrift verlieten de Soemeriërs als eersten de prehistorie. 

0

De uitvinding van het schrift

1. Soemerië: spijkerschrift
2. Egyptenaren: hiërogliefen (beeldschrift)
3. Chinezen: hanzi

Ontstaan van de eerste steden (samenvatting)

In Mesopotamië de eerste steden rond 4000 voor Christus

Deze steden vertoonden complexere structuren:

• Sociaal: ontstaan van sociale gelaagdheid
  
• Politiek: ontstaan van stadsstaten, bestuur, wetten, organisatie
• Economisch: specialisatie in ambachten, ontstaan handel
• Cultureel: tempels, schrift

Eerste stedelijke gemeenschappen

• Soemerië 
• Mesopotamië
• Egypte
• Kreta (Minoïsche)
• China
  
• Indus vallei

De levenswijze van j-v

Ontstaan van landbouw(samenlevingen)

Ontstaan stedelijke gemeenschappen

Nomadisch bestaan

Bezit werd belangrijk; één kreeg meer bezit dan een ander.

Dieren werden gedomesticeerd

Sedentaire leefwijze

Specialisatie

Hiërarchische samenlevingen

Onderdeel van de natuur

Duidelijke rolverdeling 

Dorpen waren autarkisch

Sociale ongelijkheid

Elite

Belastingen

Schrift 

Geef een verklaring voor het ontstaan van steden.

Noem een kenmerk van de landbouwstedelijke samenleving.

Lees de tekst 'Het ontstaan van steden'. Sleep de kenmerken de juiste plaats.

Juist

Onjuist

Aan het einde van de prehistorie groeiden sommige dorpen uit tot steden.

De steden hadden veel bewoners waarvan de meesten boer waren.

De eerste steden ontstonden bij rivieren.

Vele van de eerste steden waren van de Soemeriërs in Mesopotamië.

0

De Zondvloed

• Verhalen over een Zondvloed duiken op in vele overleveringen, o.a.
• Bijbel (Noach: Genesis 6)
• Babylon (Gilgamesh-Epos)
•  Koran (Soena 71)
• Griekenland (Pyrrha en Deukalion)

De Schepper van de wereld is ontevreden met de mensheid en wil haar vernietigen...

Waar zijn we naartoe gegaan?

Nu kun je:

• Uitleggen waarom bevolkingsgroei tot specialisatie en een complexe samenleving leidde
• Waarom het schrift moest ontstaan

Kenmerkend aspect:

• Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen