Het leven van jagers en verzamelaars KA 1-3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vandaag: 

Tijdvak 1: Tijd van jagers en boeren

Terugblik

Prehistorie en historie

Bronnen: Primaire en secondaire bronnen, geschreven en ongeschreven bronnen.

Weinig bronnen uit de prehistorie

Ongeschreven bronnen

Jagers en verzamelaars lieten veel ongeschreven bronnen achter: muurschilderingen, gereedschap en sieraden. 

Krijn

Prehistorie

• Steentijd (?-6000 v.C.)
• Bronstijd (6000-800 v.C.)
• IJzertijd ( 800 v.C. - ?)

Prehistorie in Nederland

• Nederland was lange tijd voor de helft bedekt met ijs.

 

• 30.000 jaar geleden smolt het ijs langzaam weg. 

• Er ontstond een waterrijk gebied. 

1.Jagers Verzamelaars

De moderne mens behoort tot de soort van de homo sapiens.

Jagers en verzamelaars: Een nomadisch bestaan.

Ze hadden weinig sociale verschillen, wel een duidelijke rolverdeling tussen man en vrouw.

Omdat men het schrift nog niet kende spreken we van de prehistorie.

2.landbouw en landbouwsamenlevingen

Een belangrijke gebeurtenis--> agrarische revolutie

Van een zwervend bestaan naar een sedentair (gevestigd) bestaan

Welke sociale, demografische en technologische gevolgen? Zoek het op. (blz; 14, 2 minuten)

Demografisch= bevolking

Agrarische Revolutie:

 Overgang van jagen en verzamelen naar een agrarisch bestaan. (Rond 9000 v. Chr)

Agrarische Revolutie

• Door klimaatverbetering
• Einde aan het zwervende bestaan
• wilde dieren temmen
• akkers
• -> Agrarische Revolutie

Landbouw

• 8.000 v.C.: Mesopotamië: gebied van de Vruchtbare Halve Maan 
• Landbouwrevolutie: jagen & verzamelen
  --> akkerbouw & veeteelt
  
  
• Oorzaken landbouwrevolutie:

1. Bevolkingsgroei
2. Meer zekerheid
3. Mindere jacht
4. Groei kennis planten en dieren
5. Perfecte omstandigheden in Mesopotamië

Bekijk filmpje

Geef een aantal voorbeelden van vooruitgang die we hebben te danken aan deze eerste steden en de uitvinding van het schrift.

De jagers-verzamelaars

Landbouw en landbouwsamenlevingen

De eerste stedelijke gemeenschappen

KIES EN AAN DE SLAG

• Geef antwoord op de leerdoelen
• Maak een samenvatting van blz, 10 t/m 21
• Maak vragen van historisch denken blz. 22 vraag 11 t/m 13
• Leer de 10 tijdvakken

LET OP: DE S.O. GAAT OVER 1.1 EN 1.2, PLUS AANTEKENINGEN EN 10 TIJDVAKKEN

Donderdag 6 september: 

Terugblik

KA3 De eerste stedelijke gebieden

Zelfstandig aan de de slag

Terugblik:

KA 1 Jagers en verzamelaars

KA2  Landbouw en landbouwsamenlevingen

Kenmerkende aspecten

3. De eerste stedelijke gemeenschappen

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten en Noord-Afrika

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

Voorbeeld Mesopotamië ( land van Eufraat en Tigris) 

Overstromingen en droogte maakten irrigatie noodzakelijk.

Vruchtbaar slib maakte grote oogsten mogelijk. ( graan, sesam, dadels) 

Overvloedige oogsten maakt specialisatie en steden mogelijk.

O.l.v. Soemeriërs vanaf 3300 v. C steden: bijv. Uruk en Ur. Ook het schrift ontstaat.

bevolkingsgroei> grotere leefgemeenschappen (dorpen en steden), ook overbevolking.

 sociale gelaagdheid)

 bestuur

De uitvinding van het schrift

1. 3500 v.C. Eerste stedelijke samenleving in Soemerie (zuidelijk deel Mesopotamië). 
2. 3000.v.C. Stedelijke samenleving in Egypte en China.
3. Met de uitvinding van het schrift verlieten de Soemeriers als eersten de prehistorie. 

spijkerschrift

spijkerschrift

Ontstaan van de eerste steden

In Mesopotamië ontstonden ook de eerste steden rond 4000 voor Christus

Deze steden vertoonden complexere structuren:

• Cultureel: tempels, schrift, religie
  
• Economisch: specialisatie in ambachten, ontstaan handel
  
• Sociaal: ontstaan van sociale gelaagdheid
  
• Politiek: ontstaan van stadsstaten, bestuur, wetten, organisatie

Lees blz 19

Noteer wat een staat is en wat de taken van een ambtenaar waren.

Staat

Centraal bestuur

Afgebakend gebied

Rechtssysteem

Geweldsmonopolie bij de overheid

Wat deed een ambtenaar in Egypte?

Organisatie van de landbouw: land opmeten en verdelen onder de boeren.

Onderhoud irrigatiesysteem

Controle boeren op afstaan gedeelte oogst aan farao

Natuurgodsdienst

+ Polytheisme 

• De Egyptenaren waren erg afhankelijk van de natuur, denk maar aan de Nijl

• Ze zagen veel in de natuur gebeuren.

• Goden moesten al deze onverklaarbare dingen veroorzaken

• Veel goden zagen eruit als dieren
• Ze geloofden in meerdere goden 
  

      = polytheisme

  (Geloof in één god = monotheisme)

Het graf van Toetanchamon

Flitspresentaties

in groepjes

a: vloek van Toetanchamon

b: het leven van Toetanchamon

c: zijn vrouw, prinses Anchesenamon

d: de dood van Toetanchamon

Huiswerk

Gaat over 1.3 

Vragen Blz. 23; 1-3 

Blz. 25; 4,5,

Blz, 26; 89

Blz, 27; 10,11,12 

CodeMEMO ?

Maar je kan ook kiezen nu voor: beantwoorden leerdoelen 1.1 en 1.2, maken samenvatting van 1.1. en 1.2, maken vragen 1.1.en 1.2 ter oefening voor de s.o., 

Historische vaardigheden: wat moet je kunnen?

1- Hoe betrouwbaar is de bron

2- feit en mening

3- soorten bronnen

4- oorzaak en gevolg

5- verandering en continuiteit 

6- is de bron representatief voor die tijd

7- Standplaatsgebondenheid van de bron

8- inleven/mening vormen

Ötzi als ijsmummie

Reconstructie van Ötzi