Intimiteit en seksualiteit in de ouderenzorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Lesdoelen

- Aan het einde van de les kan je aangeven waarom praten over seksualiteit in de ouderenzorg belangrijk is. 

- Aan het einde van de les kan je uitleggen hoe je tijdens je stage (en in de toekomst) om kan gaan met seksualiteit en intimiteit.

- Aan het einde van de les weet je wat intimidatie inhoudt en weet je hoe je hiermee om kunt gaan als verzorgende.

wat is seksualiteit en Intimiteit

Intiem is men met de partner, gezinsleden en goede vrienden.

Denk hierbij aan nabijheid, discretie en innigheid.

In een intieme relatie tussen twee mensen zijn openheid, gelijkheid en wederzijds vertrouwen belangrijke kenmerken. Vertrouwdheid en zich verbonden voelen met anderen is onmisbaar in ons bestaan.

Intimiteit

Intimiteit is een gevoel van verbondenheid met een ander. In het contact met die ander, voel je je helemaal op je gemak: je bent je authentieke zelf. Hoe meer intimiteit je ervaart, hoe gelukkiger en liefdevoller je je voelt. Deze connectie of verbondenheid ervaren we op verschillende manieren.

Intimiteit & seksualiteit

Emotioneel

Mentaal

Sociaal

Fysiek

Seksueel

Spiritueel

Wat is intimiteit en seksualiteit?

 intimiteit en seksualiteit

Een specifieke vorm van fysieke intimiteit is seksuele intimiteit: je deelt behoeften, gevoelens en seksualiteit met elkaar. Bij emotionele intimiteit maak je de ander deelgenoot van wat er in je binnenwereld afspeelt. Gevoelens, gedachten en geheimen worden naar elkaar geuit.

Stel je voor dat een bewoner een pornofilm wil kijken. Hij kan de film zelf niet aanzetten, zou jij dit voor hem doen of sla je dit af?

iedereen heeft zijn eigen normen en opvattingen. het belangrijkste is dat je het bespreekbaar maakt.

Mythes en misverstanden

* Seks is alleen voor jongeren.

* Seks is pijnlijk en onmogelijk als je chronisch ziek bent.

* Wanneer de partner in het verpleeghuis komt, dan moeten beiden accepteren dat intimiteit en seksualiteit niet meer aan de orde zijn.

* Seks in het verpleeghuis hoort niet.

* Mensen met dementie of beperkingen hebben geen behoefte aan seksualiteit.

* Veranderende seksuele behoeften bij mensen met dementie moeten onderdrukt worden omdat ze altijd leiden tot problemen en grensoverschrijdend gedrag.

Ouderen houden behoefte

Volgens verschillende onderzoeken blijft intimiteit en seksualiteit belangrijk als mensen ouder worden. Intimiteit krijgt wel meer waarde dan seksualiteit, naarmate we ouder worden. Dat geldt vooral voor vrouwen. 

Mensen zijn tot op hoge leeftijd seksueel actief. In Europees onderzoek zegt 54 % van de mannen en 21 % van de vrouwen tussen de 70 en 80 jaar in het afgelopen jaar geslachtsgemeenschap te hebben gehad. Ongeveer een kwart van de 70-plussers geeft aan dat dit minstens één keer per week gebeurt.

Opdracht 

Hoe zou jij als verzorgende op deze casussen reageren?

Casus1: Een man krijgt tijdens het wassen een erectie. 

Casus 2: Je ondersteunt een man met niet-aangeboren hersenletsel bij de toiletgang. Zijn penis hangt buiten de wc-pot.

Casus3: Een vrouw geeft aan dat zij niet door een mannelijke zorgmedewerker geholpen wil worden bij het verschonen van incontinentiemateriaal
.

Het is niet nodig om uit jezelf over het onderwerp intimiteit en seksualiteit te beginnen als je geen signalen krijgt van de bewoner of familie

Hoe kun je omgaan met seksualiteit?

ongewenst intiem/seksueel gedrag

• ongewenste seksuele insinuaties

• ongepaste dubbelzinnige opmerkingen

• ongewenste intieme vragen over privéleven

• ongewenste schunnige moppen

• ongepaste uitnodigingen voor afspraakjes

• blijven aandringen op seksuele contacten of relatie

• opdringerige opmerkingen over je uiterlijk, seksuele geaardheid

• imitaties (gebaren, stem, manier van lopen)

• obscene gebaren of geluiden

• oneerbare voorstellen

• ongewenste bijnamen of troetelnamen

• ongepast staren waardoor je je geïntimideerd voelt

• gluren

• nafluiten

• opdringerig aanwezig zijn

• ongewenste seksueel expliciete foto's, filmpjes of geschenken

• met porno confronteren

• ongewenste seksueel getinte berichten

• ongepaste toenadering zoeken op sociale netwerksites zoals Facebook, Instagram

• ongewenste kus, omhelzing, ongewenste aanrakingen

De band met een cliënt kan erg intiem worden. Dat is prima zolang

1. De teamleider hiermee akkoord gaat
2. Het de professionaliteit niet in de weg staat
3. De cliënt het geen probleem vindt
4. Met andere cliënten een even goede band is

In de zorg kan de band met een cliënt ook intiem worden. Met de ene cliënt heb je meer dan met de ander en het is onmogelijk om je gevoelens helemaal uit te zetten. Dat is geen probleem zolang de intimiteit de de professionaliteit niet in de weg staat.

Ouderen hebben vrijwel geen seksuele behoefte

1. Juist
2. Onjuist

1. Ouderen hebben vrijwel geen seksuele behoefte?!

ONJUIST (ouderen hebben ook seksuele behoefte!)

Tijdens de zorg ben je niet intiem met je zorgvrager

1. Juist
2. Onjuist

Tijdens de zorg ben je niet intiem met je zorgvrager?!

ONJUIST (tijdens de zorg kan je intiem zijn bijvoorbeeld tijdens het wassen)

Er ontstaat een taboe op seks voor ouderen

1. Juist
2. Onjuist

Er ontstaat een taboe op seks voor ouderen

JUIST (Veel mensen vinden het moeilijk om hierover te praten)

Intimiteit en seksualiteit zijn levensbehoeften

1. Juist
2. Onjuist

Intimiteit en seksualiteit zijn levensbehoeften

JUIST ( en mens heeft behoefte aan intimiteit en seksualiteit)

Mensen boven de 75 kunnen geen seks meer hebben

1. Juist
2. Onjuist

Mensen boven de 75 kunnen geen seks meer hebben

Onjuist, wanneer er geen gezondheidsproblemen zijn hebben mensen van hogere leeftijd ook seks.

Opdracht 1

1. Hoe bieden jullie ruimte voor seksualiteit in de instelling?

2. Hoe gaan jullie om met de seksualiteit van de bewoners?

3. Welke vragen leven er bij jullie over de seksualiteit van de bewoners?

4. Hoe zou jij omgaan met seksualiteit als je geen privacy had?

5. Hoe zou jij het vinden als niemand je meer liefdevol aanraakt?

Opdracht 2

1. Leg de begrippen intimiteit en seksualiteit in eigen woorden uit

2. Hoe kan je als verzorgende rekening houden met intimiteit en seksualiteit van de cliënt

3. Hoe kun je opvattingen t.a.v. seksualiteit en intimiteit in het werk bespreekbaar maken;

4. Noem zorgproblemen die voortkomen uit seksuele problemen.

5. Benoem waarbij je de cliënt kan ondersteunen t.a.v. behoefte aan intimiteit en seksualiteit.