[4V] Herhaling Hoofdstuk 4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 4

Herhaling en oefening

Noem minimaal 2 redenen waarom de opbrengst in de landbouw toenam vanaf ~1000 n. Chr.

Een gevolg van de toenemende handel is dat landsheren zich actief gaan bemoeien met die handel.

Leg uit waarom.

Welk begrip hoort NIET bij het stadsrecht?

1. Privileges
2. Jaarmarkt
3. Rechtspraak
4. Geldeconomie

De steden komen weer tot bloei (4.1)

- De handel komt weer op. Verbetering centrale bestuur = meer veiligheid = meer handel. Ook wordt er meer geproduceerd op het platteland, dus groeit de bevolking en hebben boeren een overschot dat verkocht kan worden.

- Handel wordt uitgevoerd op (jaar)markten waar mensen zich verzamelen. Hierdoor groeien die plaatsen -> groei van steden.

- Deze steden willen meer rechten en autonomie. Onderhandelen daarom met de landsheer over bepaalde rechten in de stad = stadsrechten.

Hoe noemen we de bevolkingsgroep die leeft in de steden?

Tot welke stad behoren die?

Leg uit wat het voordeel van het verlenen van stadsrechten is voor de landsheer.

Wie zijn de patriciërs?

1. Rijke families in steden met bestuurlijke functies.
2. Ambachtslieden die zich verenigden in een stad.
3. Rijke handelaren die van stad naar stad trokken.
4. Leden van de hofhouding van de landsheer in een regio.

De steden komen weer tot bloei (4.1)

- De stadsrechten zijn voor beide kanten (de stad EN de landsheer) voordelig. Wat krijgen beiden er voor terug?

- De stedelijke burgerij verdeelt zich in bepaalde groepen: de rijke families krijgen alle bestuurlijke functies en gaan patriciërs heten. Daaronder zijn rijke/goede ambachtslieden die zich in gilden verenigen om zo invloed op het bestuur te krijgen. Helemaal onderaan is 'het grauw' de armen en de bedelaars.

Noem 2 voorbeelden van christelijke expansie.

Beschrijf (zeer kort) wat/waar dit was.

Saladin was ...

1. Een kruisvaarder die Jeruzalem veroverde
2. Een moslimstamhoofd die Jeruzalem veroverde

Leg uit wat de Inquisitie is en wat voor taak die heeft.

Gebruik het begrip 'ketters' in je antwoord waarmee je duidelijk maakt wat dit begrip betekent.

Noem 2 gevolgen van de christelijke expansie.

Christelijke expansie (4.2)

- Drie soorten christelijke expansie:

1) Reconquista (letterlijk 'herovering')

2) Kruistochten

3) Verspreiding in Oost-Europa

- Gevolgen waren zowel positief (kennisuitwisseling) als negatief (moorden op grote schaal).

Beschrijf (kort) wat de tweezwaardeleer is.

Waarom wilde de paus de lekeninvestituur aanpakken?

1. Keizers begonnen priesters van hun land te verdrijven.
2. Keizers kozen steeds vaker een ander geloof.
3. De paus had daardoor minder macht over de bisschoppen.
4. De paus wilde zelf het recht hebben om belastingen te innen.

De investituurstrijd (4.3)

- De gedachte dat de paus de hoogste macht op aarde had werd door de keizer op meerdere momenten betwist. Het wordt belangrijk wanneer er voor de landsheer verschillende voordelen zitten aan het benoemen van bisschoppen als leenmannen.

- Het uiteindelijke gevolg is de nadrukkelijke tweedeling van de macht, waarin de paus het recht behoudt om bisschoppen te benoemen en de keizer de macht heeft om leenmannen te benoemen (vaak diezelfde bisschoppen). In effect is dit een beperking van de macht van de keizer!

Leg uit wat centralisatie(politiek) is.

Leg uit waarom mensen in gebieden als de Nederlandse gewesten tégen deze centralisatiepolitiek waren.

Staatsvorming en centralisatie (4.4)

- Het creëren van bestuurlijke eenheid in gebieden noemen we staatsvorming. Door koningen en keizers werd getracht deze bestuurlijke eenheid te creëren door het voeren van centralisatiepolitiek.

- In Frankrijk (vooral) en Engeland is de centralisatiepolitiek succesvol. In het Duitse Rijk, vanwege de vele verschillende staatjes waar het uit bestaat, zeker niet. Daar is veel weerstand tegen het afschaffen van verworven privileges.