H.3-Mv op -en-Spelling-havo1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Wat moeten jullie straks kennen en kunnen?

Oftewel, wat is het doel van deze les?

Na deze les weet je hoe jehet meervoud van een woord op moet schrijven als het op -en eindigt en kun je de pv in de tegenwoordige tijd opschrijven. 

Als het woord geen pv is gebruik je voor de juiste spelling?

Als een woord géén persoonsvorm is, gebruik je de verlengproef:

1. Maak het woord langer door er -e, -en of -ig achter te zetten.
2. Als je dan een -t hoort, schrijf je een -t aan het eind
3. Als je dan een d hoort, schrijf dan een d aan het eind

Terugblik

Veel zelfstandige naamwoorden hebben een meervoud op -en: lamp → lampen; weg → wegen; mes → messen; kloof → kloven.

Zo maak je een meervoud op -en • In alle gevallen moet je -en achter het woord zetten: boer → boeren; prooi → prooien; kast → kasten

Soms moet je ook: – de laatste letter verdubbelen:

_klas → klassen; bed → bedden; slof → sloffen

• – een a, e, o of u weghalen:  schaar → scharen; been → benen; sloot → sloten
• – een -f veranderen in een -v-:  brief → brieven; golf → golven; raaf → raven
• – een -s veranderen in een -z-:  huis → huizen; spons → sponzen; pees → pezen

 

Gebruik bij twijfel een woordenboek of de Woordenlijst Nederlandse Taal (http://woordenlijst.org).

        

 

In meervoudsvormen

In langere woorden zoals bacterie en fantasie moet je eerst bepalen waar de klemtoon ligt.

Als de klemtoon op de -ie valt, komt er -ën bij: knie → knieën.

Als het enkelvoud eindigt op -ie, maak je het meervoud met -ën of met -n: – knie → knieën; bacterie → bacteriën

Je zegt niet fantasie of fantasie, maar fantasie

Ligt de klemtoon op de laatste lettergreep?

Dan schrijf je + en: fantasie+ en= fantasieën

drie - drieën

categorie - categorieën

epidemie - epidemieën

Ligt de klemtoon niet op de laatste lettergreep?

Als de klemtoon niet op de -ie valt, komt er -n bij.

Je zegt niet bacterie of bacterie, maar bacterie

Dan schrijf je +n: bacterie +n= bacteriën

    tralie-traliën(tralies mag ook)

    kolonie-koloniën

    assurantie-assurantiën

In beide gevallen krijgt de laatste e in het woord een trema: ë

Het meervoud van woorden op -ee en -ie.

Als het enkelvoud eindigt op -ee, maak je het meervoud met -ën: – zee → zeeën; slee → sleeën; orchidee → orchideeën

Als een zelfstandig naamwoord in het enkelvoud eindigt op -ee, maak je het meervoud met -ën: fee → feeën.

zee - zeeën

idee - ideeën

slee - sleeën              

 

De puntjes (trema) staan altijd op de letter

 waar een nieuwe klank begint.

Dit zijn de spellingsregels voor de persoonsvorm tegenwoordige tijd (pvtt):

 

•  Ik erbij of jij erachter: alleen de stam – (ik) loop, loop (ik), loop (jij) – (ik) vind, vind (ik), vind (jij)
• Anders in het enkelvoud: stam + t – (jij) loopt, (hij) loopt, (zij) loopt – (jij) vindt, (hij) vindt, (zij) vindt
•   
•  In het meervoud: het hele werkwoord – (wij) lopen, (jullie) lopen, (zij) lopen – (wij) vinden, (jullie) vinden, (zij) vinden
  

Zo beslis je of het stam is of stam + t •

Bij de meeste werkwoorden kun je horen of er een t achter de stam moet: – ik loop, jij loopt; ik wandel, hij wandelt; ik repeteer, zij repeteert.

Bij werkwoorden op -den hoor je dat niet. Vul dan het werkwoord smurfen in. – Ik vin... het niet eerlijk → Ik smurf het niet eerlijk. – Els vin... hem erg leuk → Els smurft hem erg leuk.

Nu kun je wel horen of er nog een t bij moet of niet: Het is

Ik vind (want Ik smurf ), maar Els vindt (want Els smurft).

Zie ook het schema werkwoordspelling op blz. 260.

Wat is het meervoud van
OLIFANT

1. olifantjes
2. olifantje
3. olifanten
4. olifantten

Wat is het meervoud van
KAAS

1. kaazen
2. kazen
3. kaasen
4. kasen

Wat is het meervoud van
KOEKENPAN

1. pannenkoek
2. pannenkoeken
3. koekenpannen
4. koekenpanen

Wat is het meervoud van
mees

1. meesen
2. mezen
3. meezen
4. mesen

Wat is het meervoud van
kip

1. kippen
2. kipen
3. kipjes
4. kippetjes

Waar ligt de klemtoon?
genie

1. ge
2. nie

Hoe schrijf je het meervoud van
genie

Waar ligt de klemtoon?
melodie

1. me
2. lo
3. die

Hoe schrijf je het meervoud van
melodie

Waar ligt de klemtoon?
ceremonie

1. ce
2. re
3. mo
4. nie

Hoe schrijf je het meervoud van
ceremonie

Even checken. Wie vertelt mij nog even wat we zojuist hebben gehoord?

Geen vingers, ik geef de beurt aan ..............................................

Nu zelfstandig aan de slag

Wat nu?

 Voordat je aan de opdrachten begint, lees je eerst zelfstandig de theorie op blz. 115+117

Maken opdr. 1 t/m 8

blz. 115 t/m 118

Aan de slag

Opdracht: in 2 tallen=

 Bespreek met je klasgenoot wat er tijdens deze les is geleerd? Wat moet je onthouden? Hoe vertel je dit aan een leerling van een andere klas?

Opdracht: in 2 tallen=

 Bespreek met je klasgenoot wat er tijdens deze les is geleerd? 

Wat moet je onthouden, is belangrijk?

 

Hoe vertel je dit aan een leerling van een andere klas?

Wat was het doel van de les en is het doel bereikt?