Herhaling

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

 De bouw van botten 

De bouw van botten

Botten bestaan uit kalkzouten en lijmstof

• Kalkzouten geven stevigheid
• Lijmstof zorgt voor de buigbaarheid

Hierdoor zijn ze stevig maar breken ze niet snel

De bouw van botten

In het skelet komt botweefsel en kraakbeenweefsel voor. Tussen de cellen zit tussencelstof. 

Kraakbeenweefsel: tussencelstof bestaat vooral uit lijmstof

Botweefsel: tussencelstof bestaat vooral uit kalkzouten

 De bouw van botten

In botweefsel liggen de cellen in kringen om kanaaltjes die bloedvaatjes bevatten

Verandering in botweefsel

Baby: skelet bestaat vooral uit kraakbeenweefsel

Als je ouder wordt verandert dit in botweefsel, doordat er meer kalkzouten en minder lijmstof in de botten zit...

Pijpbeenderen

Rood beenmerg 

Mergholte met geel beenmerg

Platte beenderen

Rood beenmerg

Type beenderen

Rood beenmerg = aanmaak bloedcellen

Geel beenmerg = opslag vet

Pijpbeenderen 

Pijpbeenderen: langwerpige beenderen (komen vooral in de ledematen voor). Dijbeenderen en kuitbeenderen

4 type verbindingen

Vergroeid

Naden

Kraakbeen

Gewrichten

Vergroeid

• Geen beweging
• Alleen in het heiligbeen

       (verschillende wervels zijn vergroeid)

Naadverbinding

• Geen beweging
• Alleen in de schedel (verschillende

       beenderen liggen heel strak

       tegen elkaar aan)

Kraakbeenverbinding

• Klein beetje beweging
• In de wervelkolom
• tussen borstbeen en ribben

Gewrichten

• Veel beweging

Kogelgewricht

• Beweging in verschillende richtingen
• Schoudergewricht
• Heupgewricht

Scharniergewricht

Scharniergewricht

• Beweging in 1 richting
• Elleboog
• Knie
• Vingers

Rolgewricht

• 2 beenderen rollen over elkaar
• Alleen bij ellepijp en spaakbeen

Houding en beweging

Houding

• Wat is houding precies?
• Spieren
• Goede en slechte houding

Wervelkolom: as van het lichaam

Wervelkolom bestaat uit wervels. 

Tussen de wervels zitten tussenwervelschijven van kraakbeen.

Vangen schokken op als we tillen, buigen of lopen. 

De wervels worden op hun plaats gehouden door spieren, die met stevige pezen vastzitten aan de wervels.

Wervelkolom is zowel stevig als bewegelijk. 

Ruggenmerg: Centrale zenuwstelsel binnen wervelkolom.

Zenuw: uitlopers van zenuwcellen die impulsen geleiden.

Wervel: Been. geeft bescherming

Tussenwervelschijf: Kraabbeenstructuur die schokken opvangt. (schokdemper)

                             Spieren

Soorten weefsels in skelet

- Kraakbeenweefsel 

- Botweefsel

- Spierweefsel

Het menselijk lichaam telt meer dan 600 spieren. 

Spieren zitten overal, zelfs in de ogen en de huid. Ook het hart is een spier.

Veel spieren zorgen voor beweging. 

Opbouw spier

Je spieren bestaan voor een groot deel uit spierweefsel. 

Spierweefsel ligt gebundeld in een spierbundel. 

Meerdere spierbundels vormen samen een hele spier.

 Een spier trekt zich samen als een of meerdere spierbundels in de spier zich samentrekken

Alle spierbundels zijn omgeven door een vlies van bindweefsel. Deze vliezen komen aan elke kant van de spier samen en vormen daar een stevige pees.

 Met de pees is de spier goed vastgehecht aan  het bot.

 Een spier zit dus niet aan het bot. 

Hoe krijg je blessures?

Een blessure is een beschadiging aan bot, spier of gewricht.

Blessures kunnen ontstaan door een valpartij
of overbelasting.

Blessures botten en gewrichten

Een botbreuk ontstaat vaak na een val.

Wanneer de gewrichtsknobbel uit de gewrichtskom schiet heb je een ontwrichting

Wanneer het gewrichtskapsel van je enkel te ver uitrekt of in scheurt dan is je enkel verstuikt.

Zweepslag

Acuut ontstane scheur in een spier. 

Een zweepslag kan in iedere spier voorkomen, maar meestal I

 Voetbalknie

Hierdoor kan een van beide onderbenen blijven staan terwijl de rest van het lichaam draait. 

Als een voetballer plotseling draait en het onderbeen blijft staan, ontstaat hevige druk op de knie, waardoor de meniscus scheurt.

Meniscus

Tussen de botuiteinden, aan de binnen- en aan de buitenzijde van de knie, zit de meniscus, een soort stootkussen. 

Vangen schokken op, zorgen ervoor dat het kniegewricht soepel beweegt en geven de knie stabiliteit.

Gescheurde kruisband

Kruisband zorgt voor stabiliteit van de knie

Spierpijn: te veel afvalstoffen in de spier

- Spierkramp: Sterk samentrekken/scheurtje in je spier.

- Kneuzing: spiercellen en bloedvaatjes beschadigd (blauwe plek)